Süleyman Demirel Üniversitesi TIP FAKÜLTESİ DERGİSİ: 2007 Aralık; 14(4) Isparta il merkezi pazar yerlerinde satılan süt ve süt ürünlerine hijyenik bakış Reha Demirel*, Malik Doğan**, Meral Kişioğlu***, Ertan Uzun**, Mustafa Öztürk** *Kocatepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD, Afyon **Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD, Isparta ***Isparta Devlet Hastanesi, Isparta Özet Içerdiği zengin vitamin, mineral, protein içeriği nedeniyle başta kemik gelişimi olmak üzere insan sağlığı üzerinde azımsanmayacak öneme sahip olan süt ve süt ürünleri, bazen çeşitli hastalıkların insanlara bulaşmasında vasıta olabilmektedir. Bu hastalıkların başında Brusella, Tifo ve Tüberküloz gelmektedir. Araştırmada; Isparta.da pazar yerlerinde açıkta süt ve süt ürünü satanların tanımlayıcı özelliklerinin saptanması, hijyen kuralları açısından, açıkta satılan süt, süt ürünlerinin ve ürünlerin elde edildiği hayvanların mevcut durumlarının araştırılması amaçlandı. Araştırmaya 136 süt ve süt ürünü satıcısı katıldı. Satıcıların çiğ süt kullanma oranı yüksekti. Satıcılardan portör muayenesi yaptıranlar ve ürünleri hazırlarken ve satarken eldiven kullananlar çok azdı. Süt ve süt ürünlerinin elde edildiği hayvanlara düzenli veteriner muayenesi yapılmasında eksiklikler vardı. Sonuç olarak, Isparta.da pazar yerlerinde süt ve süt ürünleri satanlar hijyen kuralarına dikkat etmiyorlardı, satıcıların eğitim düzeyi düşüktü. Süt ve süt ürünlerinin elde edildiği hayvanların sağlık kontrollerinde eksiklikler vardı. Ilgililerin pazar denetimlerini düzenli yapmaları, satıcılara eğitim verilmesinin gerekli ve yararlı olacağı düşünüldü. Anahtar kelimeler: Süt, süt ürünleri, hijyen Abstract A Hygienic Aspect To Milk and Milk Based Products Sold In Isparta Central Bazaars Having an undefyable importance on human health, osteogenesis being the first, milk can sometimes be a vehicle for some diseases to be transmitted to the humans for its rich vitamin, mineral and protein content. Brucellosis, typhoid fever and tuberculosis come the first among these diseases. Here in this study it is aimed to determine the identifying features of the milk and milk based product sellers in open-air bazaars of Isparta, and to investigate the present status, regarding the rules of hygiene, of these milks and the animals from which these are collected. 136 producers paticipated in the study. The usage of raw milk was found high. The number of the producers who had taken periodical health examination, and the ones who wear gloves while preparing and selling the products were extremely low. Periodical veterinary examinations of the animals were also lacking to an extent. In conclusion, the milk and milk product sellers in Isparta bazaars did not take care with the rules of hygiene, and their education levels were low. Animals from which the milks are collected had insufficient health controls. It was concluded that the concerns should take the bazaar controls regularly, and that there is a need for the sellers to be educated. Keywords: milk, milk based products, hygiene