Bir Kadın Yazar Zuhûr Venîsî’nın Öykülerinde Cezayir Bağımsızlık Mücadelesi

Osmanlı Devleti’nin yönetimi altındaki Cezayir, 19. yüzyılda büyük sömürge imparatorluklarından Fransa’nın yayılmacı politikasının kurbanı olmuştur. Böylece Cezayir, bir yüzyılı aşkın bir süre kimliksizleştirilmeye ve sömürgecilik sisteminin getirdiği düzene karşı büyük bir direniş ve mücadele göstermek zorunda kalmıştır. Bu mücadeleye kalemleriyle katılanlar ise sömürgeciliğin izlerini edebiyata taşımıştır. Bunlardan biri de birçok çağdaşının aksine bütün eserlerini Arapça vererek dillerinin yok edilmesi tehdidine karşı direniş gösteren Zuhûr Venîsî’dir. Henüz genç bir kadınken Kurtuluş mücadelesine tanık olan Venîsî, direnişteki bu önemli rolünün yanı sıra roman yazan ilk kadın olmasıyla döneminin şartlarında yaşadığı bölge için öncü rol de üstlenmiştir. Yaşamakta olan yazarlardan Venîsî, bugüne kadar roman, biyografi, makale ve öykü türünde çok sayıda eser kaleme almıştır. Kendi yaşamını taşıdığı adeta birer günlük niteliğindeki bu eserlerinde ise geriye dönüş tekniğinin öne çıktığı görülmektedir. Makalede 2004 yılında yayımlanmış Rusîkâdâ ve’l-Uhreyât-Mecmû‘atu’l-E‘mâlu’l-Kâmile adlı hikâye koleksiyonundan seçilmiş beş öyküsü üzerinden Cezayir halkının bağımsızlık mücadelesine ve sosyo-ekonomik durumuna dair Venîsî’nin gözlemleri ve bunları anlatım biçimleri incelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Sömürgecilik, Bağımsızlık mücadelesi, Vatan, Cezayir edebiyatı, Zuhûr Venîsî.

ALGERIA STRUGGLE FOR INDEPENDENCE IN THE STORIES OF A FEMALE AUTHOR ZUHUR WANASİ

Under the rule of the Ottoman Empire, Algeria fell victim to the expansionist policy of France, one of the great colonial empires, in the 19th century. Thus, Algeria had to show a great resistance and struggle against the disidentification and the order brought by the colonial system for more than a century. Those who participated in this struggle with their pens carried the traces of colonialism to literature. One of them is Zuhur Wanasi, who, unlike many of her contemporaries, resisted the threat of the destruction of their language by giving all her works in Arabic. Witnessing the liberation struggle when she was still a young woman, Wanasi also assumed a leading role for the region where she lived, by being the first woman to write a novel, in addition to this important role in the resistance. Wanasi, one of the living writers, has written many works in the genre of novels, biographies, articles and stories. In these works, which are almost diaries in which she carries her own life, it is seen that the flash back technique comes to the forefront. In the article, Wanasi's observations on the Algerian people's struggle for independence and their socio-economic situation and the ways of expressing them will be examined through five stories selected from the story collection Rusīkādā wa'l-Uhreyāt-Majmū'atu'l-A'mālu'l-Kāmile published in 2004.

Keywords:

Colonialism, the Struggle for Independence, Homeland, Algerian literature, Zuhur Wanasi.,

PDF

___

Ataöv, Türkkaya. Emperyalizmin Afrika Sömürüsü. İstanbul: İleri Yayınları, 2010.
Berrada, Mohammed, “Arab North Africa”, Arab Women Writers: A Critical Reference Guide (1873-1999), ed. Radwa Ashour vd. (Cairo and New York: the American University in Cairo Press, 2008), 235-253.
Can, Ahmet Hamdi. Modern Cezayir Edebiyatı ve et-Tâhir Vattâr’ın Romanlarında Toplumcu Gerçekçilik. Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013.
Croisy, Sophie. “Algerian History, Algerian Literature and Critical Theories: An Interdisciplinary Perspective on Linguistic Trauma and Identity Reformation in Postcolonial Algeria”. Interdisciplinary Literature Studies, 10/1 (2008), 84-106.
Dursun, Davut. “Cezayir (Sömürge Dönemi)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Erişim 9 Mayıs 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/cezayir#4-somurge-donemi
Fanon, Frantz. Cezayir Bağımsızlık Savaşının Anatomisi. çev. Kâmil Çileçöp. İstanbul: Pınar Yayınları, 2016.
Fedai, Aysel. Fransa Hakimiyetinde Cezayir (1914-1954). Yüksek Lisans Tezi, Elâzığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008.
Gökgöz, Turgay - Yıldırım, Menekşe Filiz. Modern Cezayir Öyküsü. İstanbul: Akdem Yayınları, 2019.
Kahraman, Kemal. “Cezayir (Osmanlı Dönemi)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Erişim 9 Mayıs 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/cezayir#3-osmanli-donemi
Karasu, Kâmil. Cezayir Arap Romanının Doğuşu ve Gelişimi (1962-1992). Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020.
Luraghi, Raimondo. Sömürgecilik Tarihi. çev. Aydın Emeç. İstanbul: Sosyalist Yayınlar:13, 1994.
Meḫfî, İkrâm. “es-Sevretu’t-Taḥrîriyye fi’l-Ḳıssati’l-Ḳasîrati’l-Cezâiriyye eẓ-Ẓılâlu’l-Mumtedde li Zuhûr Venîsî enmûẕecen”. Câmi‘atu’l-Muhammed Haydar-Biskra Mecelletu Kulliyeti’l-Âdâb ve’l-Luğât, 24/1(2019), 479-488.
Sahel, Malika. “The Algerian Post-Independence Linguistic Policy- a Recovery of National Identity”. European Journal of Language and Literature Studies, 3/2 (2017), 38- 43.
Saîdûnî, Nâsırüddin. “Cezayir (Tarih)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Erişim 9 Mayıs 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/cezayir#2-tarih
Sartre, Jean Paul. Hepimiz Katiliz: Sömürgecilik Bir Sistemdir. çev. Süheyla N. Kaya. İstanbul: Belge Yayınları, 1995.
UHİM, Uluslararası Hak İhlalleri İzleme Merkezi. “Yirminci Yüzyılda Soykırım ve Katliamlar”. Erişim 9 Mayıs 2022. https://www.uhim.org/yirminci-yuzyilda-soykirim-ve-katliamlar.html
Venîsî, Zuhûr. Rusîkâdâ ve’l-Uhreyât-Mecmu‘atu’l-E‘malu’l-Kâmile. Cezayir: Dâru’l-Hûma, 2004.