Arap Dilinde “Çocuk Tasavvuru” Üzerine Bir Tahlil Denemesi*

Bu çalışmada "dilin, gerçekliğin inşasında etkin bir unsur olduğu" kabulünden hareketle daha çok kendi iç imkânlarına dayanarak Arapça'nın, 'çocuk' ve 'çocuk ile ilgili kavramları' hakkında ne ifade ettiğine bakılacaktır. Bu çerçevede, tarihî atıflar göz önünde bulundurularak, 'dil' ile 'düşünce' arasındaki ilişki üzerinde durulacak; 'lafız', 'mana', 'tasavvur', 'mefhum' ve 'delalet' terimleri, konumuzla ilgileri oranında açıklanmaya çalışılacaktır. Bu terimlerin yanında, konuyu kuşatmak amacıyla, dilin ortaya çıktığı maddî-doğal şartlar; dilin içinde geliştiği kültürün fikrî ve edebî yönlendirmeleri; yakın ve uzak başka kültür ve medeniyetlerden etkilenmeler gibi değişkenler de dikkate alınacaktır. Ayrıca dilin dinamik bir yapı olması hasebiyle tarihî süreçteki gelişimi, değişimi ve dönüşümü de, konunun sınırları içinde göz önünde bulundurulacaktır. Bu amacı gerçekleştirmek için öncelikle, Arap dil ilimleri tarihindeki 'dil tasavvuru' ele alınacak; daha sonra ise 'dil ile hakikat arasındaki ilişki'nin nasıl olduğu üzerine kısaca durulacaktır. Oluşturulan teorik çerçeve içinde Arapça'nın çocuk tasavvurunu oluşturan kelimeler, 'var-olmaya ilişkin'; 'biyoloji'ye ilişkin'; 'maddî çevreye ilişkin' ve 'manevî çevre'ye ilişkin' olmak üzere, klasik sözlükler kullanılarak ele alınacaktır. Sözcüklerin köken bilgileri göz önünde bulundurularak Arapçanın hayatı idrak etme biçimi ve bu idrak biçiminde 'çocuk' ve 'çocuk ile ilgili kavramların' yeri üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Arap Dil Bilimleri, Gerçeklik, İdrak, Tasavvur, Kavram, Çocuk

An Essay Analyzing The Consept of Children in Arabic Language

Based on the assumption that "language is an effective element in the construction of reality", it will be analized what Arabic means about 'child' and 'child-related concepts' based on their own internal possibilities in this study. Within this framework, considering the historical references, the relationship between 'language' and 'thought' will be emphasized and terms such as ‘wording’, ‘meaning’, ‘conception’, ‘sense’ and ‘reference’ will be explained within the proportion of their relevance of the topic. In addition to these terms, in order to encompass the subject, tangible-natural conditions in which language emerges; intellectual and literary orientations of culture in which language develops; variables such as being influenced by other nearby and distant cultures and civilizations will also be considered. The main focus will be on the potential and inner-logic the langauge itself supports. Altough as language is a dynamic structure, it’s historical development, evolution and transformation will also be taken into account within the boundaries of the subject. To fullfil this purpose, first and foremost the ‘conception of language’ in the history of Arabic lingustics will be addressed; subsequently how ‘the relationship between language and truth’ is will be touched upon. Within the established theoretical framework, the words which form the conception of ‘children’ in Arabic will be discussed using classic words being ‘regarding existing’; ‘regarding biology’; ‘regarding the material environment’; ‘regarding the spiritual environment’. Taking into consideration the knowledge of the root of the words, Arabic as a form of comprehension and the place of ‘children’ and ‘concepts about children’ within this comprehension will be emphasised.

Keywords:

Arabic Linguistics, The Comprehension, The Concept, The Children,

PDF

___

Abdulkâdir el-Bağdâdî, Hızânetü’l-Edeb (thk: Abdusselâm Harun), Kahire: Mektebetu’l-Hâncî, 1979.
Boyalık, M. Taha, Dil, Söz ve Fesâhat Abdülkâhir el-Cürcâni’nin Sözdizimi Nazariyesi, İstanbul: Klasik yayınları, 2016.
el-Cevherî, İsmail b. Hammâd, el-Sıhâh (tah: Ahmed Abdulgafur el-Attâr), Beyrut: Dāru’l-ilm li’l-melāyīn, 1990.
el-Cürcânî, Seyyid Şerif, Taʽrîfât (tah. Muhammed Abdurrahman el-Maraşlî), II. baskı, Beyrut: Dāru’n-nefāis, 2007.
el-Cürcânî, Seyyid Şerif, Hâşiye alâ şerhi'l-metâli‘, Milli Kütüphane nr. 507.
Demir, Ramazan, Arap Dilbilimcilerine Göre Dillerin Kaynağı Meselesi, doktora tezi, 2008, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
el-Ezherî, Ebû Mansûr, Tehzîbu’l-luga (tah. Muhammed Ivad Murib), Beyrut: Dāru ihyāi’t-turāsi’l-Arabî, 2001.
Fazlıoğlu, Şükran, Dil Bilimlerinin Sınıflandırılması (el-Metâlib el-İlâhiyye fî Mevzûât el-Ulûm el-Luğaviyye), Tokatlı Hasanoğlu Lütfullah [Molla Lütfi], İstanbul: Kitabevi, 2012.
Fazlıoğlu, Şükran, “Miftâhu’s-Se‘âde Ve Misbâhu’s-Siyâde Adlı Eseri Çerçevesinde Taşköprülüzade’nin Dil ve Dil Bilimleri Anlayışı”, DİVAN Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, c.24, sayı: 46, (İstanbul, 2019), s.121-142.
Hafâcî, İbn Sinân, Sırru'l-fesâha, nşr. İbrahim Şemsuddin, Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, 2010.
Halil b. Ahmed, Kitâbu’l-ayn (tah. Abdülhamid Hindavi), Beyrut: Dāru’l-kutubi’l-ilmiyye, 2002.
Heidegger, Martin, Hümanizm Üzerine Mektup, Hümanizmin Özü (çev. Ahmet Aydoğan), İstanbul: İz Yayınları, 2002.
Henry, John, Bilim Devrimi ve Modern Bilimin Kökenleri (çev: Selim Değirmencioğlu), İstanbul: Küre Yayınları, 2011.
İbn Manzûr, Lisânu’l-Arab, Beyrut: Dar sādır, 1990.
İbnu’l-Mutez, Tabakâtu’ş-şuarâi’l-muhdesîn (nşr: Ömer Faruk et-Tabbâ), Beyrut: Dâru’l-erkam li’t-tıbâa ve’n-neşr ve’t-tevzî‘, 1998.
İbn Sîde, Ali b. İsmail, el-Muhassas, Beyrut: Dāru ihyāi’t-turāsi’l-Arabî, 1996.
Mütercim Âsım Efendi, Kâmûsu’l-muhît tercümesi (yayına haz: Mustafa Koç, Eyüp Tanrıverdi), İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu, 2013.
Özturan, Mehmet, Müteahhirîn Dönemi Mantığında Tasavvurât: Ali. b. Ömer Kâtibî ve Kutbuddin Râzî Örneği, doktora tezi, 2013, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Taşköprülü-zâde, Miftâh el-seâde ve misbâh el-siyâde, c. I, Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, 1985.
Thorndike, Lynn, History of magic and experimental science, 8 cilt, NewYork: Colombia University Press, 1958. Yakûb, İmîl Bedî, Fıkhu’l-lugati’l-Arabiyye ve hasâisuhâ, Beyrut: Dâru’l-ilm li’l-melâyîn, 1986.
Zebîdî, Murtaza Muhammed b. Muammed, Tâcu’l-arûs min Cevâhiri’l-Kâmûs, 2. Baskı, Kuveyt: Tab‘atu’l- Kuveyt, 1965.

ISSN: 1307-5020
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 1956
Yayıncı: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Şarkiyat Araştırma Merkezi

Arşiv

Sayıdaki Diğer Makaleler

Arap Dilinde “Çocuk Tasavvuru” Üzerine Bir Tahlil Denemesi*

Şükran FAZLIOĞLU

José María Servet, Recuerdos de Viaje: De París a Constantinopla.

Uğur BORAN

Gezici Kütüphaneler: Muley Zidan’ın Arapça Yazma Eserleri ve Escorial Kütüphanesi

Daniel HERSHENZON, Leyla YAKUPOĞLU BORAN, Uğur BORAN

Arap ve Türk Romanlarında İbn Arabî: Cebel Kâf Adlı Roman ile Endülüslü Zidyar Adlı Roman Arasında Karşılaştırmalı Bir İnceleme

Abdulsattar ELHAJHAMED

Gurbet Diyarında Mecalsiz Bir Şark İnsanı: Mehmet Akif Ersoy

Hüseyin YAZICI

Zafer Ali Han’ın Bağımsızlık Mücadelesi ve Türkiye Vurgusu

Celal SOYDAN