TARİHİ İZMİR GÜMRÜK BİNALARI’NIN RESTORASYON SONRASI ÖZGÜNLÜK DEĞERLENDİRMES

Kültürel, sosyal ve mimari açıdan değerli olan tarihi yapıların korunmasının gerekliliği son yıllarda yerel ve küresel ölçekte önem kazanmış olup, tek yapı ölçeğinden kentsel doku ölçeğine kadar farklı disiplinlerin çalışma alanı haline gelmiştir. Günümüz çağdaş koruma anlayışı da tarihi yapıların mimari, teknolojik ve artistik ögelerinin korunarak kent kültürüne kazandırılmasını ve gelecek kuşaklara aktarılarak yaşatılmasını hedeflemektedir. Ancak bu gelişmelere rağmen ülkemizde değişen ve gelişen toplumsal ihtiyaçlara cevap verecek şekilde işlevlendirilemeyen kamu ve endüstri binaları atıl durumda kalarak zamanla özgünlüklerini yitirmektedirler. Bu yapılardan bazılarının restore edilerek üniversite, okul, müze ve Alışveriş Merkezi (AVM) gibi işlevlere tahsis edilmiş olduğu görülmektedir. Osmanlı döneminde ‘Osmanlı Gümrük ve Antrepo Binası’ olarak inşa edilen, ancak günümüzde restorasyon, onarım ve koruma çalışmaları sonrasında ‘Konak Pier Alışveriş Merkezi’ olarak işlevlendirilen gümrük ve antrepo yapı grubu da söz konusu yapılara örnek gösterilebilir. Adı geçen yapı grubunun işlev değişikliğine uğramasıyla, özgün tarihi, kimliği ve artistik özelliklerini ne derece korunduğu incelenmiştir.

THE ORIGINALLITY ASSESSMENT OF HISTORICAL IZMIR CUSTOMS BUILDINGS AFTER RESTORATION

The necessity of preserving historical buildings that are culturally, socially, and architecturally valuable has gained importance in recent years on a local and global scale, and it has become a field of study for different disciplines from single building scale to urban scale. The current contemporary conservation understanding aims to adaptively reuse historical buildings by protecting their architectural, technological, and artistic elements, to reintegrate them into the city culture, and to keep them alive by transferring them to future generations. However, despite these developments, public and industrial buildings that cannot be adaptively reused in a way to meet the changing and developing social needs lose their originality over time by remaining idle in our country. Some of these buildings have been restored and allocated to various functions, such as university, school, museum, and shopping center. The customs and warehouse building group, which was built as the ‘Ottoman Customs and Warehouse Building’ during the Ottoman era, but now functions as ‘Konak Pier Shopping Center’ after restoration and protection processes, is an example of such buildings. In this study, the extent to which this building group was preserved with its original history, identity, and artistic features was examined..

PDF

___

Ahunbay, Zeynep. (2016). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon. İstanbul: Yem Yayınları.
Ahunbay, Zeynep. (2019). Kültür Mirasını Koruma İlke ve Teknikleri. İstanbul: Yem Yayınları.
Atay, Çınar. (1998). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e İzmir Planları. Ankara: Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı.
Atay, Çınar. (2012). İzmir Rıhtımında Ticaret Kordon Boyunda Yaşam 1610-1940. İzmir: İzmir Ticaret Odası Sanat Yayınları.
BOA, Osmanlı Arşivi. Ticaret ve Nafia Nezareti Maruzatı, (Y.PRK.TNF.). No.8, Gömlek No. 54.
BOA, Osmanlı Arşivi. Yıldız Perâkende Evrâkı Evrâkı Mâliye Nezâreti Marûzâtı, (Y.PRK.ML.). No. 27, Gömlek No. 65.
Güner, Deniz. (2005). Yapılar/ Konak Pier. Deniz Güner (Ed.). İzmir Mimarlık Rehberi, s. 89- 90. İzmir: Mimarlar Odası İzmir Şubesi Yayınları.
Gürsoy, Melih. (2013). Tarihi, Ekonomisi ve İnsanları İle Bizim İzmirimiz. İstanbul: Mg Yayınları.
Kanlıçay, S. Sinem. (2010). Barok-Rokoko Yorumlu 18. Yüzyıl İstanbul Çeşmelerinde Kompozisyon, Motif ve Terimler (1740-1797). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Martal, Abdullah. (1999). Değişim Sürecinde İzmir’de Sanayileşme. İzmir: Dokuz Eylül Yayınları.
Pekin, S. Zeki. (1998). Eski Gümrük (Balıkhali) Binaları Restorasyon ve Yenileştirme Projesi Konak Pier. Yapı Dergisi, 3/196, s. 80-89.
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, İzmir 1. Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, Balıkhali Restitüsyon Projesi, Konak Pier Uygulama Projesi, Tescil Fişleri, Dosya No:96.917.975.4882.
Yılmaz, A., Yetkin, S., (2002). İzmir Kent Tarihi. İzmir: Milli Eğitim Bakanlığı İzmir İli Milli Eğitim Müdürlüğü Yayınları.
Zandi, S. Sibel. (2012). Ottoman İzmir: The Rise of a Cosmopolitan Port, 1840-1880. London: University of Minnesota Press.
Çiçek, Ümit. (2006). İzmir Limanı’nın Tarihsel Gelişimi, İzmir Ticaret Odası Ar&Ge Bülten. Erişim: 28.03.2021. https://www.yumpu.com/tr/document/read/23231945/izmir-limannn-tarihsel-gelisimi-umit-cicek-izmir-ticaret-odas
Demir, Aydoğan. (2000). İzmir Gümrük Binası Kitabeleri, Sanat Tarihi Dergisi, 10 (10), s. 42- 55. Erişim: 10.11.2017. https://dergipark.org.tr/tr/pub/std/issue/16513/172413
Erder, Cevat. (1977). Venedik Tüzüğü Tarihi Bir Anıt Gibi Korunmalıdır, O.D.T.Ü Mimarlık Fakültesi Dergisi, 3/2. Erişim: 28.03.2021. http://jfa.arch.metu.edu.tr/archive/0258-5316/1977/cilt03/sayi_2/167-190.pdf
Frangakıs- Syrett, E. (2001). The Making of an Ottoman Port. The Quay of Izmir in the Nineteenth Century, The Journal of Transport History 22/1, s. 23-46. Erişim: 09.05.2018. https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.7227/TJTH.22.1.3
Kaya, Şennur. (2010). Bazı Liman Kentlerindeki Örnekler Işığında Tanzimat Dönemi ve Sonrasında İnşa Edilen Gümrük Binalarının Mimari Özellikleri. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 4, s. 73-92. Erişim: 20.09.2017. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iusosbil/ issue/9497/118640
Kütükoğlu, Mübahat. (1979). İzmir Rıhtımı İnşaatı ve İşletme İmtiyazı. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, Sayı 32, s. 495 - 558. Erişim: 08.09.2017. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iutarih/issue/9604/119893
Matu Mimarlık. (1996), Erişim:07.02.2018. http://www.matu.com.tr/mimarlik/projeler.asp ?pid=8
Say, S. Kula. (2014). Alexander Vallaury’s Late Works On İzmir, Thessalonıkı And Eminönü Customs Houses And Notes On The Agenda Of Ottoman Archıtecture At TheTurn Of The Century. Odtü Mimarlık Fakültesi Dergisi, 2014/2, s. 43-64. Erişim:27.03.2021. http://jfa. arch.metu.edu.tr/archive/0258-5316/2014/cilt31/sayi_2/43-64.pdf