Meltem YAŞDAĞ

Türk-Yunan Mübadele Müzelerinin Nüfus Mübadelesinden Kalan Kültür Mirasını Anlatmadaki Rolü Üzerine Bir Araştırma

1923 Türk-Yunan Zorunlu Nüfus Mübadelesi; her iki ülkenin demografik yapısını büyük ölçüde değiştiren, siyasi ve sosyal hayatta büyük değişimlerin yaşandığı bir süreçtir. Türkiye’de son otuz yılda tarih, siyaset bilimi, uluslararası ilişkiler, sosyoloji veya mimarlık alanında araştırılan, yakın tarihin önemli siyasi gelişmelerinden nüfus mübadelesinin Anadolu’nun çok kültürlü hayatına etkisi ise ikinci kuşak mübadillerin önderliğinde açılan sivil toplum kuruluşlarının çabası ile gerçekleşmiştir. Bu kuruluşların yaptığı en önemli katkı ise mübadele müzeleri/anı evleridir. Yunanistan tarafında da nüfus mübadelesine yönelik araştırma ve kurumların tarihi çok daha erken yıllarda başlamakla birlikte mübadeleden kalan kültür mirasını anlatmak ve korumak adına yine göç temalı müzeler ön plana çıkmaktadır. Bu kapsamda araştırma; iki ülkenin ortak tarihini ve yaşadıklarını müzeleri ile nasıl anlattıklarını konu almaktadır. Atina Küçük Asya Kültürü Müzesi ile İzmir Göç ve Mübadele Anı Evi, çalışmanın iki örneklemini oluşturmaktadır. İki müzenin kuruluşu, eserleri ve yaptıkları etkinlikler incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Nüfus Mübadelesi, Müze, Göç, Kültürel Miras

PDF

___

Arı, K. (2015). Büyük Mübadele: Türkiye’ye Zorunlu Göç (1923-1925). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Bozdağlıoğlu, Y. (2014). “Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi ve Sonuçları”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 18 (3), 9-32.
Daskalaki, A. (2022, 2 Ekim). Atina Küçük Asya Kültürü Müzesi Üzerine Söyleşi. Küçük Asya Kültürü Müzesi, Atina.
Karadeniz, C. ve Okvuran, A. (2022). “Engagement with migration through museums in Turkey”, Museum Management and Curatorship, 37 (1), 2-16.
Koutoulias, Y. (2022, 2 Ekim). Küçük Asya Kültürü Müzesi Kuruluşu ve Etkinleri Üzerine Söyleşi. Küçük Asya Kültürü Müzesi, Atina.
Saygı, S. K. ve Genç, G. (2018). “Örgütlenme Sürecinde Mübadiller: Sivil Toplum Kuruluşları ve Müzeler”, Uluslararası İzmir Göç ve Mübadele Sempozyumu 27-28 Nisan 2017 Bildiriler (s. 131-146), İzmir.
Sepetçioğlu, T. E. (2014). “İki Tarihsel ‘Eski’ Kavram, Bir Sosyo-Kültürel “Yeni” Kimlik: Mübadele Nedir, Mübadiller Kimlerdir?”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 18 (3), 49-83.
Yaşdağ, M. (2020). “Mübadeleden kalan kültürel mirası kurumsallaştırma çabası: Türkiye’de mübadele müzelerinin yazılı arşivi efemerayı toplama, koruma ve kullanma biçimleri”, Geçici Belgelerin kalıcı Etkisi: I. Uluslararası Efemera Sempozyumu (s. 250-270), Ankara.