Reîsülkurra Abdullah Eyyûbî hayatı ve eserleri

Bu çalışmada Birgivî’nin (929-981/1523-1573) nahve dair İzhârü’l-esrâr adlı eserinin meşhur şârihlerinden Reîsülkurra Abdullah Eyyûbî’yi (1176-1252/1763-1836) tanıtmaya çalıştık. Abdullah Eyyûbî’nin tahsil hayatından, ders aldığı hocalarından, telif ettiği eserlerinden bahsettik. Bizzat ulaşabildiğimiz eserlerinin muhtevası hakkında kısa bilgiler verip bu eserlerin özelliklerine dair gerekli bilgiler sunduk. Ulaşamadığımız veya Abdullah Eyyûbî’ye nisbetini teyit edemediğimiz eserlerin ise sadece isimlerini vermekle yetindik.

The clarifier of İzhâr Ab‐ dullah Eyyûbî His life and books

In this study Abdullah Eyyûbî (1176-1252/1763-1836) who is a prominent clarifier regarding the book “İzhârü’l-esrâr” of Birgivî (929-981/1523-1573) on syntax is going to be presented. The study brings up his education life, the teachers that he took education from and the books that he wrote. Also it gives brief information about his books that can be accessed and presents the necessary information on the features of these studies. The books that cannot be accessed or confirmed the relation on Abdullah Eyyûbî is mentioned by only their headings.

PDF

___

Abdullah Eyyûbî, Ehâdîs‐i Kudsiyye Tercümesi, Millet Yazma Eser Ktp., A.E. Şeriyye, nr. 71.
______, el‐Mîzân, Kütahya Tavşanlı Zeytinoğlu İlçe Halk Ktp, nr. 45 Ze 15/2.
______, Fevâihu’l‐ezkâr fî halli netâici’l‐ efkâr, İstanbul: Matbaa‐i Âmire, 1282.
______, Hediyyetü’l‐huccâc, Süleymaniye Ktp., Kasidecizade, nr. 254.
______, Levâmiu’l‐bedr fî büstâni Nazimeti’z‐zehr, Süleymaniye Ktp., İbrahim Efendi, nr. 27.
______, Miftâhu saâdeti’l‐Medine, Milli Kütüphane, Yazmalar, nr. 06 Mil Yz A 5541.
76 Tahir, Osmanlı Müellifleri, I, 380; a.mlf, “Abdullah Eyyûbî”, Sırât‐ı Müstakîm, s. 75; ; Ahmed Lütfi, Tarih‐i Devlet‐i Aliyye‐i Osmaniyye, V, 73.
77 Tahir, Osmanlı Müellifleri, I, 380; a.mlf, “Abdullah Eyyûbî”, Sırât‐ı Müstakîm, s. 75. Bağdatlı İsmail Paşa da bu eserden söz etmiştir: Bağdatlı İsmail Paşa, Hediyyetü’l‐ârifîn, I, 489.
78 Tahir, Osmanlı Müellifleri, I, 379‐381; a.mlf, “Abdullah Eyyûbî”, Sırât‐ı Müstakîm, s. 75, 76.
79 Ahmed Lütfi, Tarih‐i Devlet‐i Aliyye‐i Osmaniyye, V, 72, 73; Bağdatlı İsmail Paşa, Hediyyetü’l‐ ârifîn, I, 489; ez‐Zirikli, el‐A’lâm, IV, 131.
______, Müteşâbihâtü’l‐Kur’an, M. Ü. İlahiyat Fakültesi Ktp., Üsküdarlı, nr. 66.
______, Nefehâtü’l‐abîri’s‐sârî fî fezâili Ebî Eyyûb el‐Ensârî, Süleymaniye Ktp., Hasan Hüsnü Paşa, nr. 203.
______, Risâle fî hakkı Hazret‐i Ebî Eyyûb el‐Ensâri, M. Ü. İlahiyat Fakültesi Ktp., Öğüt, nr. 67, vr. 114‐146.
______, Risâle fî kırââti’s‐seb’a ve’l‐aşere ve’t‐takrîb, M. Ü. İlahiyat Fakültesi Ktp., Öğüt, nr. 67.
______, Terceme‐i Şerh‐i Risâle‐i Teslîk‐i Nakşibendîye, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı, Osman Ergin Türkçe Yazmaları, nr. 550.
______, Tuhfetü’l‐imam fî mesâili’s‐sıyâm, Süleymaniye Ktp., Yazma Bağışlar, nr. 654.
Ahmed Lütfi, Tarih‐i Devlet‐i Aliyye‐i Osmaniyye, İstanbul: Mahmud Bey Matbaası, 1302, V.
Akdemir, Mustafa Atilla, Hâmid b. Abdullah el‐Paluvî Hayatı, İlmi Şahsiyeti, Eserleri ve “Zübdetü’l‐İrfân” Adlı Eserinin Metodolojik Tanıtımı ve Tahkiki, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1999.
Akkuş, Recep, “Reîsülkurrâ”, DİA, XXXIV, 545‐546.
Altunsu, Abdülkadir, “Hamîdîzâde Mustafa Efendi”, Osmanlı Şeyhülislamları, Ankara: Ayyıldız Matbaası, 1972.
Amâsî, Âkifzâde, Kitabü’l‐mecmû‘ fi’l‐mesmû‘ ve’l‐meşhûd, çev: Hikmet Özdemir, İstanbul: Türkiye İlmî İçtimaî Hizmetler Vakfı Yay., 1998.
Arslan, Ahmet Turan, İmam Birgivî, Hayatı, Eserleri ve Arapça Tedrisatındaki Yeri, İstanbul: Seha Yay., 1992.
Arslan, Durmuş, “Kıraat İlminde İcâzetnâme Geleneği ve Bir İcâzetnâme Örneği”, Cumhuriyet Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sivas: 2003, sayı: VII/2, s. 291‐ 317.
Bağdatlı İsmail Paşa, Hediyyetü’l‐ârifîn: Esmâü’l‐müellifîn ve âsâru’l‐musannifîn, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1951.
______, İzâhu’l‐meknûn fiʹz‐zeyli alâ Kesfiʹz‐Zunûn an esâmiʹl‐kütüb ve’l‐fünûn, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1945.
Bilmen, Ömer Nasuhi, Büyük Tefsir Tarihi: Tabakâtü’l‐müfessirîn, İstanbul: Bilmen Yay., 1973.
Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri, İstanbul: Matbaa‐i Âmire, 1333.
______, “Abdullah Eyyûbî”, Sırât‐ı Müstakîm, İstanbul 24 Mart 1326, cilt: 6, sayı: 135, s. 75‐76.
Ebül’ulâ Mardin, Huzur Dersleri, İstanbul: İsmail Akgündüz Matbaası, 1966.
Efendioğlu, Mehmet, “Abdullah Eyyûbî”, Tarihi Kültürü ve Sanatıyla Eyüp Sempozyumu VI, İstanbul: Eyüp Belediyesi Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2003, s. 318‐323.
Elmalı, Hüseyin, “İzhârü’l‐esrâr”, DİA, XXIII, s. 506‐507.
Haskan, Mehmet Nermi, “Abdullah Eyyûbî”, Eyüplü Meşhurlar, İstanbul: Eyüp Bele‐ diyesi Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2004, I.
İpşirli, Mehmet, “Mustafa Efendi, Hamîdîzâde” DİA, XXXI, 298‐299.
İzgi, Cevat, “Müftîzâde Abdürrahim Efendi”, DİA, XXXI, 507.
Kâtip Çelebî, Keşfü’z‐zünûn, İstanbul: Maarif Matbaası, 1941.
Kehhâle, Ömer Rıza, Mu‘cemü’l‐müellifin, Beyrut: Müessesetü’r‐Risâle, 1993.
Mehmed Süreyya, Sicill‐i Osmanî, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay., 1996.
Molla Mehmed Emin Efendi, el‐Âsârü’l‐Mecîdiyye fi’l‐menâkıbi’l‐Hâlidiyye, İstanbul: Mahmud Bey Matbaası, 1314.
______, Umdetü’l‐hullân fî îzâhi Zübdeti’l‐irfân, İstanbul: Y.y., 1854.
Öngören, Reşat, “Molla Mehmed Emin Efendi” DİA, XXX, 258‐259.
Turgut, Ali, “Abdullah Eyyûbî”, DİA, I, 102‐103.
Üremiş, Ali, “Yeni Bilgiler Işığında Trabzonlu Köseç Ahmed Dede”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2006, sayı: 19, s. 175‐191.
Zirikli, Hayruddin, el‐Aʹlam: Kâmûsu terâcimi li‐eşheri’r‐ricâl ve’n‐nisâi mine’l‐arabi ve’l‐ müsta‘ribîne ve’l‐müsteşrikîn, Beyrut: Dâru’l‐ilm li’l‐melâyîn, 15. Baskı, 2002.