Bu makalede İbn Sînâ ve Nasîruddîn Tûsî’nin şartlı önermeler hakkındaki görüşlerini ele alacağız. Şartlı önermeler ve bu önermelerden yapılan şartlı çıkarımlar İslam mantıkçılarının önemle üzerinde durmuş oldukları bir konudur. Şartlı önermeler hakkındaki sistemli bilgileri ilk defa Fârâbî’nin (ö. 950) eserlerinde görüyor olsak da konuya dair en geniş teoriyi ele alan filozof İbn Sînâ (ö. 1037) olmuştur. İbn Sînâ’nın bir şârihi olan Nasîruddîn Tûsî (ö. 1274), selefinin görüşlerini dikkate almış ve hatta bu görüşlere yönelik çeşitli katkı ve yorumlar kazandırmıştır. Biz bu çalışmada iki mantıkçının bitişik ve ayrışık şartlı önermeler ve onların alt türlerine dair görüşlerini inceliyoruz. Bu bağlamda bitişik şartlıların alt türleri olan lüzûmiyye ve ittifâkiyye önermeler ile bu önermelerin kaç biçimde ortaya çıktıkları ve ayrışık şartlıların alt türleri olan önerme biçimleri özellikle tartış-tığımız konular arasındadır.

This article examines the approaches of Avicenna and Nasîr al-Dîn al-Tûsî to the conditional propositions. The conditional propositions and inferences have an important place in the logical theories of Arabic philosophers. The fully articulated theory of the conditional propositions was developed for the first time by Avicenna (d. 1037) in Arabic logic, although we can find early discussion of this issue in al-Fârâbî’s (s. 950) works. Avicenna’s commentator Nasîr al-Dîn alTûsî (d. 1274) evaluated Avicenna’s doctrines on the conditional propositions and made considerable contributions to these doctrines. This article aims to survey Avicenna’s and al-Tûsî’s views on hypothetical and disjunctive propositions and their subtypes. It discusses, especially, implicational (luzûmiyya) and accidental (ittıfâkiyya) propositions as subtypes of hypothetical propositions as well as subtypes of disjunctive propositions