Hicrî Üçüncü Asırda Mürsel Kavramının Kullanımı: Ebû Dâvûd’un Sünen’i Özelinde

Sened ve metinden oluşan bir hadisin sıhhatinin belirlenmesi için muhaddisler tarafından birtakım esaslar belirlenmiştir. Bu esasların bir kısmı sened bir kısmı ise metinle ilgilidir. Bir hadisin sened cihetinden zayıf olmasını gerektiren kusurların başında seneddeki kopukluklar gelmektedir. Bu kopukluklar munkatı‘ üst başlığının altında toplanıp, kopukluğun olduğu yere göre farklı kavramlarla anılmıştır. Munkatı‘ üst başlığının altında yer alan hadis türlerinden biri de mürsel hadislerdir. Mürseller hem içerik hem de hüccet olup olmaması açısından mazisi çok eskiye dayanan tartışmalara mahal olmuştur. Kavramların içeriğinin belirlenmesinde ilk dönemlerdeki kullanımlar öncü rol oynar. Zira daha sonraki dönemlerde kavramlar tanımlanırken ilk dönem âlimlerinin kullanım hususiyetlerine bakılarak bir çerçeve çizilmeye çalışılır. Kullanımları daha sonraki dönemlerde kavramların içeriğinin belirlenmesinde etkili olan âlimlerden biri de Ebû Dâvûd’dur. Onun mürsel hadis edebiyatına dair müstakil olarak telif ettiği Merâsîl’i ve Sünen’inde bazı hadislere dair yaptığı değerlendirmeler bu kavramın içeriğinin doğru bir şekilde belirlenmesinde önemlidir. Bu çalışmada Ebû Dâvûd’un Sünen’inden tespit edilen on üç mürsel kullanımı teker teker ele alınarak incelenecek ve üçüncü hicrî asır âlimlerinden olan Ebû Dâvûd’un mürseli hangi bağlamda kullandığı ortaya konmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Hadis, Sünen, Ebû Dâvûd, Usul, İnkıta‘, Mürsel

The Use of Mursal Concept in The Third Hijri Century: A Case of Abū Dāwūd's Sunen

In order to determine the authenticity of a hadith consisting of a sanad and a text, a number of principles were determined by the muhaddiths. Some of these principles are related to the sanad and some of them are related to the text. One of the faults that necessitate a hadith to be weak in terms of the isnad is the disconnections in the sanad. These disconnections were gathered under the title of munqati’ and were called with different names according to the place of the disconnection. One of the hadith types under the headline of munqati' is mursal hadiths. Mursal hadiths have been the subject of debates dating back to early times, both in terms of content and whether it is a hujjat or not. The early usages play a leading role in determining the content of the concepts. Because while defining the concepts in the later periods, a framework is tried to be drawn by looking at the usage characteristics of the scholars of the first period. One of the scholars whose usage was effective in determining the content of the concepts in later periods is Abū Dāwūd. His evaluations of some hadiths in his Marāsīl and his Sunan, which he compiled independently on the mursal hadith literature, are important in determining the content of this concept correctly. In this study, the thirteen uses of mursal hadiths identified from Abaū Dāwūd's Sunan will be examined one by one, and it will be tried to reveal in which context Abū Dāwūd, one of the scholars of the third hijri century, used mursal.[You may find an extended abstract of this article after the bibliography.]

Keywords:

Hadith, Sunan, Abū Dāwūd, Usul, Inqita, Mursal,

PDF

___

ʿAlâî, Ebû Saîd Salâhuddîn Ḫalîlb. Keykeldî. Câmiʿu’t-taḥṣîl fî aḥkâmi’l-merâsîl. thk. Ḥumeyd ʿAbdülmecid es-Selefî. Beyrut: ʿÂlemü’l-Kütüb, 1407/1986.
Beyhaḳî, Ebû Bekr Aḥmed b. el-Ḥüseyin b. Alî. es-Sünenü’l-Kübrâ. thk. Muḥammed ʿAbdülkadir Atâ. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 1424/2003.
Beyḳûnî, Ömer b. Muḥammed b. Fettûḥ. el-Manẓûmetü’l-beyḳûniyye. Riyad: Dâru’l-Muġnî, 1420/1999.
Buḫârî, Ebû ʿAbdillâh Muḥammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî. et-Târîḫu’l-kebîr. 8 Cilt. Haydarabad: Dâiretü’l-Meârif el-Os̱mâniyye, ts..
Cevherî, İsmâîl b. Ḥammâd. Tâcü’l-luġa ve Ṣıḥâhu’l-ʻArabiyye. Beyrut: Dârul-ʻİlm liʼl-Melâyîn, 1410/1990.
Dâreḳutnî, Ebü’l-Ḥasen Alî b. Ömer b. Aḥmed. ʿİlelü’l-hadîs̱. thk. Mahfûẓu’r-Raḥmân Zeynullah es-Selefî. 15 Cilt. Riyad: Dâru Taybe, 1405/1985.
Dellâl, Cemâl Şevket Aḥmed. Merâsîlü’t-tâbiîn fî Süneni Ebî Dâvûd. Ürdün: el-Câmi‘atü’l-Ürdünüyye, Külliyetü’d-Dirâsâti’l-‘Ulyâ, Yükseklisans Tezi, 1994.
Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eşʿas̱ b. İsḥâḳ es-Sicistânî. el-Merâsîl. thk. Şuʿayb Arnaût. Beyrut: Müessesetür’r-Risâle, 1408/1987.
Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eşʿas̱ b. İsḥâḳ es-Sicistânî. Sünen, thk. Muḥammed ʿAvvâme. 5 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Reyyân, 1419/1998.
Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eşʿas̱ b. İsḥâḳ es-Sicistânî. Sünen. thk. Şuʿayb el-Arnaût, 7 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1430/2009.
Ḥâkim, Ebû ʿAbdillâh Muḥammed b. ʿAbdillâh b. Muḥammed en-Nîsâbûrî. Maʿrifetü ʿulûmi’l-hadîs ve kemmiyetü ecnâsihî. thk. Ahmed Fâris es-Sellûm. Riyad: Mekte-betü’l-Meârif, 1431/2010.
Ḥâkim, Ebû ʿAbdillâh Muḥammed b. ʿAbdillâh b. Muḥammed en-Nîsâbûrî. el-Müsted-rek ʿale’s-Ṣâḥîḥayn. thk. Mustafa ʿAbdülkadir Atâ. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kü-tübi’l-ʿİlmiyye, 1411/1990.
Ḫatîb, Aḥmed b. Alî b. S̱âbit el-Bağdâdî. el-Kifâye fî ʿilmi’r-rivâye. thk. Ebû Abdillah es-Sevrakî-İbrahim Ḥamdî el-Medenî. Medine: el-Mektebetü’l-ʿİlmiyye, ts..
Ḫaṭṭâb, es-Sübkî. el-Menhelü’l-ʿaẕbü’l-mevrûd. thk. Emin Maḥmud Muḥammed. 10 Cilt. Kahire: Matbaatü’l-İstiḳâme, 1351/1932.
Hîtû, Muḥammed Ḥasan. el-Ḥadîs̱ü’l-mürsel ḥucciyyetühû ve es̱eruhû fi’l-fıkhi’l-İslâmî. Beyrut: Dâru’l-Beşâir el-İslâmiyye, 1409/1989.
İbn Ebî Ḥâtim. el-Merâsîl. thk. Şükrullah Nimetullah, Beyrut: Müessesetür’r-Risâle, 1397/1976.
İbn Ḥacer, Aḥmed b. Ali b. Muḥammed el-Asḳalânî. Nüzhetü’n-naẓar fî tevḍîḥ nuḫbeti’l-fiker. thk. Nureddin ʿItr. Dımaşk: Dâru’l-Minhâci’l-Ḳavîm, 1440/2019.
İbn Manẓûr, Muḥammed b. Mükerrem. Lisânü’l-ʿArab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sadır, ts..
İbnü’s-Ṣalâḥ, Os̱mân b. Ṣalâḥiddîn b. ʿAbdirrahmân eş-Şehrezûrî. ʿUlûmu’l-hadîs̱. thk. Nureddin ʿItr. Dımaşk: Dâru’l-Fikir, 1433/2012.
Polat, Selahattin. “Mürsel”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 32/52. İstanbul: TDV Vakfı Yayınları, 2006.
Polat, Selahattin. Mürsel Hadisler ve Delil Olma Yönünden Değerleri. Ankara: DİB Yayın-ları, 2010.
Seḫâvî, Muḥammed b. ʿAbdirrahmân b. Muḥammed. Feḥu’l-muġîs̱ bi şerḥi elfiyyeti’l-hadîs̱. thk. Ali Ḥüseyin Ali. 4 Cilt. Mısır: Mektebetü’s-Sünne, 1424/2003.
Yücel, Ahmet. Hadis Istılahlarının Doğuşu ve Gelişimi. İstanbul: İFAV Yayınları, 2014.
Zehebî, Ebû ʿAbdillâh Şemsüddîn Muḥammed b. Aḥmed b. Os̱mân. Siyeru aʿlâmi’n-nübelâ. thk. Şuʿayb Arnaût vd.. 25 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1405/1985.