İLLETE YÖNELİK NAKZ İTİRAZI ve NAKZA KARŞI CEVAPLAR

Fıkıh usulünün en önemli meselelerinden biri kıyas olup, kıyas konusu içerisinde tartışmaların en fazla yer aldığı konular ise illet bahisleridir. İllet bahislerinde yer alan başlıklardan birini de illete yönelik itirazlar teşkil eder. İllete yönelik çeşitli itirazlar zikredilir ki bunlardan biri de illetin muttarid olup olmaması veya illetin tahsisinin imkânı gibi meselelerle bağlantılı olan nakz itirazıdır. İlletin bulunmasına rağmen hükmün bulunmaması anlamına gelen nakzın geçerlilik alanı ve bu itiraza karşı verilebilecek cevapların geçerliliği noktasında görüş ayrılıkları bulunmaktadır. Biz bu çalışmamızda, hangi durumlarda illeti geçersiz kılacağı; yöneltilen nakz itirazına ne şekilde cevap verilerek bu itirazın defedilebileceği, bu cevapların geçerli ve geçersiz olanları gibi hususlar üzerinde duracağız.

Anahtar Kelimeler:

Nakz, Kıyas, İllet, İtiraz, Cedel

Refutation Objection Against the Cause and Answers Against the Refutation

One of the most important subjects of Islamic Jurisprudence is the subject of qiyas, and within that there are the cause topics, where most of the disagreements take place. Various objections against the cause are mentioned, and one of them is the refutation objection, which is connected with such issues as whether or not the cause is muttarid and the possibility of limitation of the cause. The present work deals with such matters as the circumstances under which the refutation-which is the name given to the case where there is no hukm despite the existence of the cause-invalidates cause, the ways to respond to the refutation objection in order to reboot that objection, and those responses that are accepted and those refuted.

Keywords:

Refutation Qiyas, Cause, Objection, Dialectic, Controversy,

PDF

___

Başoğlu, Tuncay. "Hicrî Beşinci Asır Fıkıh Usulü Eserlerinde İllet Tartışmaları." Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2001.
Buhârî, Abdülaziz b. Muhammed. Keşfü'l-esrâr şerhu Usûli'l-Pezdevî. 4 cilt. Beyrut: Dâru'l-kütübi'l-ilmiyye, 1997.
Cevherî, İsmail b. Hammâd. es-Sıhâh tâcü’l-lüğa ve sıhâhu’l-Arabiyye. nşr. Ahmed Attar. 6 cilt. Beyrut: Dâru’l-ilm li’l-melâyîn, 1987.
Cüveynî, İmâmü'l-Harameyn Abdülmelik. el-Burhân fî usûli'l-fıkh, nşr. Salah b. Muhammed. 2 cilt. Beyrut: Dâru'l-kütübi'l-ilmiyye, 1997.
Fîrûzâbâdî, Muhammed b. Yakub. el-Kâmûsü’l-muhît. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 2005.
Gazâlî, Ebû Hâmid Muhammed. el-Müntehal fi'l-cedel. nşr. Ali el-Umeyrînî. Beyrut: Dâru'l-varrâk, 2004.
İbn Akîl, Ebü'l-Vefâ Ali. Kitâbü'l-cedel alâ tarîkati'l-fukahâ. Kahire: Mektebetü's-sekâfeti'd-dîniyye, ty.
İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyn Ahmed. Mu’cemü mêkâyîsi’l-lüğa. nşr. Abdüsselam Muhammed Harun. 6 cilt. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1979.
İbn Hâcib, Osman b. Amr. Müntehe'l-vusûl ve'l-emel fî ilmeyi'l-usûli ve'l-cedel. Beyrut: Dâru'l-kütübi'l-ilmiyye, 1985.
İbn Manzûr, Muhammed b. Mükrim. Lisânü’l-Arab. 15 cilt. Beyrut: Dâru sâdır, 1414.
Îcî, Adudüddin Abdurrahman. Şerhu'l-Adud alâ Muhtasari'l-Müntehe'l-usûlî. Beyrut: Dâru'l-kütübi'l-ilmiyye, 2000.
Leknevî, Abdülalî Muhammed. Fevâtihu'r-rahamût. 2 cilt. Beyrut: Dâru'l-kütübi'l-ilmiyye, 2002.
Merdâvî, Ali b. Süleyman. et-Tahbîr şerhu't-Tahrîr fî usûli'l-fıkh. nşr. Abdurrahman el-Cibrîn. 8 cilt. Riyad: Mektebetü'r-rüşd, 2000.
Niyâzî, Muhammed Yusuf Ahundcân. “el-İ'tirâzâtü'l-vâridetü ale'l-kıyâs.” Doktora Tezi, Ümmü’l-Kurâ Üniversitesi, 1995.
Niyâzî, Muhammed Yusuf Ahundcân. “el-Mülahhas fi’l-cedel fî usûli’l-fıkh li'ş-Şeyh Ebî İshâk İbrâhîm b. Ali b. Yusuf eş-Şîrâzî.” Yüksek Lisans Tezi, Ümmü’l-Kurâ Üniversitesi, 1986.
Pezdevî, Ali b. Muhammed. Usûlü'l-Pezdevî (Keşfü'l-esrâr içinde). 4 cilt. Beyrut: Dâru'l-kütübi'l-ilmiyye, 1997.
Râzî, Fahreddin Muhammed b. Ömer. el-Mahsûl. nşr. Tâhâ Câbir. 6 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1997.
Serahsî, Muhammed b. Ahmed. el-Mebsût. 30 cilt. Beyrut: Dâru'l-ma'rife, 1993.
Sübkî, Tâceddin Ebû Nasr Abdülvehhab. el-İbhâc fî Şerhi'l-Minhâc. 3 cilt. Beyrut: Dâru'l-kütübi'l-ilmiyye, 1995.
Şevkânî, Muhammed b. Ali. İrşâdü'l-fuhûl ilâ tahkîki'l-hakki min ilmi'l-usûl. nşr. Ahmed Azv. 2 cilt. Berut: Dâru'l-kitâbi'l-arabî, 1999.
Şîrâzî, Ebû İshak İbrahim b. Ali. el-Me'ûne fi'l-cedel. nşr. Abdülmecid Türkî. Beyrut: Dâru'l-garbi'l-islâmî, 1988.
Tûfî, Necmeddin Süleyman. Şerhu Muhtasari'r-Ravza. nşr. Abdullah b. Abdülmuhsin. 3 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1987.
Ünal, Halit. "Arâyâ", Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 3:337. Ankara: TDV Yayınları, 1991.
Zerkeşî, Bedreddin Muhammed. el-Bahru'l-muhît fî usûli'l-fıkh. 6 cilt. Kuveyt: Vizâratü'l-evkâf ve'ş-şu'ûni'l-islâmiyye, 1996.