Yerleşime uygunluğun Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ile sorgulanması, Esenler (İstanbul) örneği

Yerleşim alanlarının planlamalarında, zemin özellikleri açısından güvenli ve riskli olan bölgelerin tespit edilmesinin gerekliliği, özellikle deprem, heyelan vb. doğal afetler göz önüne alındığında oldukça önem arz etmektedir. Özellikle 1999 Marmara depreminde yaşanan kayıpların ardından, ülkemizde yeni yerleşim alanlarının seçiminde ve mevcut yerleşim alanlarının kullanım açısından planlanmasında, Coğrafi Bilgi Sistemleri’nden (CBS) yararlanılarak hazırlanan çalışmalar etkin bir rol almaktadır. CBS’nin sağladığı en önemli avantajlarından birisi, oluşturulan veri tabanları içinde farklı türde sorgulamalar yapılabilmesidir. Bu çalışmada, İstanbul’un Avrupa yakasında yer alan Esenler ilçesinin zemin özellikleri jeolojik, jeofizik ve jeoteknik verilerin bir arada kullanımı ile araştırılmış ve yerleşime uygunluk durumu CBS’nin sorgulama özelliği ile değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmede, ilçe zeminlerine ait SPT-N30 darbe sayıları, kayma dalgası hızları (Vs), yerel zemin sınıfları, taşıma gücü (qnet), zemin büyütme ve yamaç stabilite durumları kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, ilçenin kuzey kesimleri, yerleşime uygunluk açısından güney kesimlere oranla çok daha güvenilir jeoteknik koşullara sahiptir.

Anahtar Kelimeler:

Esenler, CBS, sorgulama, yerleşime uygunluk

The interrogation of settlement suitability by using GIS, a case study in Esenler (Istanbul)

The determination of the safe and risky areas in terms of soil properties is highly important in the planning of residential areas considering the earthquake, landslide, etc. natural disasters. The studies prepared by utilizing from Geographic Information Systems (GIS) take an effective role in our country in the selection of new residential areas and in the planning of the existing residential areas in particularly the losses suffered in after the 1999 Marmara earthquake. Different types of interrogations can be made in the created database that is one of the major advantages of GIS. In this study, the soil characteristics of the Esenler town located in the european side of Istanbul province have been investigated with geological, geophysical and geotechnical data the settlement suitability conditions was evaluated by the interrogation capability of the GIS. The SPT-N30 blow counts, shear wave velocity (Vs), local soil classes, bearing capacity, soil amplification and slope stability conditions belonging to the study area were used in this evaluation. According to the research results, the northern parts of the study area have much more reliable geotechnical conditions compared to the southern parts in terms of the settlement suitability.

Keywords:

Esenler, GIS, interrogation, settlement suitability,

PDF

___

M. L. Costa, J. Mesones, A. D. Cin, T. Franchini ve J. Lourenzo, «Risk in planning a new paradigm. Risk Assesment and Management: Planning for Uncertain Future,» %1 içinde 33rd World Planning Cong, Ogaki, Japan , 1997.
B. S. Şengezer, «Afet Etkilerinin Azaltılması Hedefinin Planlamada Onemi ve Rolu, Kentlesme ve Jeoloji Sempozyumu,» %1 içinde Kentlesme ve Jeoloji Sempozyumu, İstanbul, 1998.
V. R. Baker, A progress report. Environmental Geology 1:75-88.Skargren, E.I. & Oberg, B. (1998) ‘Predictive factors for 1-year outcome of low-back and neck pain in patients treated in primary care: Comparison between the treatment strategies chiropractic and physioth, cilt 77, Colorado, 1975, pp. 201-208.
D. Fuchu, L. Yuhai ve D. Sijing, A case study of Tongchuan City, Shaanxi Province, China. Engineering Geology 38:165-175.Robinson, T. (2001), 1994.
E. G. Akpokodje, The importance of engineering geological mapping in the development of the Niger Delta basin. Bulletin of the International Association of Engineering Geology, 1979.
M. Amous, Geotechnical site investigations for possible urban extensions at Suez City, Egypt using GIS. Arabian Journal of Geosciences , 2013.
J. E. Bowles, «Physical and Geotechnical Properties of Soils. 2nd edn. McGraw-Hill,» New York, 1984.
R. Chowdhury ve P. Flentje, «Perspectives for the future of geotechnical engineering. Proceedings of the International Conference on Civil Engineering for the New Millennium: Opportunities and Challenges,» %1 içinde Bengal Engineering College, Shibpur, India, 2007.
F. Dai, C. F. Lee ve X. H. Zhang, GIS-based geoenvironmental evaluation for urban land-use planning: A case study. Engineering Geology, 2001.
M. E. Day, J. Kacem ve M. Dlala, Liquefaction susceptibility mapping using geotechnical laboratory tests, International Journal of Environmental Sciences and Technology, 2009.
S. W. Edbrooke, C. Mazengarb ve W. Stephenson, «Geology and geological hazards of the Auckland urban area,» %1 içinde Quaternary International , New Zealand, 2003.
R. J. Haworth, «The urban geology of Darwin,» %1 içinde Quaternary International , Australia, 2003.
J. F. Nott, «The urban geology of Darwin,» %1 içinde Quaternary International , Australia, 2003.
A. Özsan, A. Öcal, M. Akın ve H. Başarır, «Engineering geological appraisal of the Sulakyurt dam site,» %1 içinde Bulletin of Engineering Geology and the Environment , Turkey, 2007.
C. E. Willey, «Urban geology of the Toowoomba conurbation,» %1 içinde Quaternary International , Australia, 2003.
J. Woodward, An introduction to geotechnical processes, 2005, p. 328.
H. Demir, Küçükçekmece-Halkalı Yerleşim Bölgesinin Yerel Zemin Koşullarına Göre Depremselliğinin İncelenmesi, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2006.
P. A. Burrough, Principles of Geographical Information Systems for Land Resources Assessment, Oxford University Press, 1998.
O. Kaya, İstanbul’un Karbonifer Stratigrafisi, 1971.
M. Vardar ve H. Bayraktar, İstanbul Metrosu Araştırma Galerisi Örneğinde In-Situ Dayanım ile İTU-MJKM Sınıflaması, İstanbul: Uluslararası Mühendislik Jeolojisi Türk Milli Komitesi Büllteni, 1993, pp. 13-28.
C. Sayar, «The geology of the Golden Horn (Haliç) and surrounding region,» %1 içinde University, National Symposium on the Golden Horn, 1976.
H. T. Durgunoğlu ve E. Toğrol, Penetration testing in Turkey: State-of-the-art report, 1974, p. 137.
T. A. Başokur, «Yapı yeri incelemelerinde makaslama dalgası hız kesitinin ReMi yöntemi ile saptanması,» %1 içinde Kocaeli Üniv. Deprem Sempozyumu, 2005.
J. Milne, «Seismology, first Ed., Kegan Paul, Trench, Trube,» London , 1898.
B. Gutenberg, Effects on ground on earthquake motion, 1957.
H. D. Wood, Distribution of apparent intensity in San Francisco, in the California earthquake of April 18, 1906, report of the State Earthquake Investigation Commission, Washington: Carnegie Institute, 1908.
E. Yalçınkaya, Zemin Özelliklerinin Yer Hareketine Etkisi: 1 Ekim 1995 Dinar ve 27 Haziran 1998 Adana-Ceyhan Depremi Örnekleri, İstanbul: İ.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Jeofizik Mühendisliği Anabilim Dalı, 2002.
S. Midorikawa, «Prediction of soseismal Map in Kanto Plain doe to Hypothetical Earthquake,» Journal of Structural Dynamics, cilt 33, pp. 43-48, 1987.
W. b. Joyner ve T. Fumal, «Use of measured shear wave velocity for prediciting geological site effects on strong motion,» %1 içinde Proc. 8th World Conf. On Earthquake Eng, 1984.
R. D. Borcherdt, C. M. Wentworth, A. Janssen, T. Fumal ve J. Gibbs, «Methodology for predictive GIS mapping of special study zones for strong ground shaking in the San Francisco Bay region,» %1 içinde Proceedings of the Fourth International Conference on Seismic Zonation, Standford-California, 1991.
International Society for Soil Mechanics and Foundation Engineering (ISSMFE) (1993) Manual for Zonation on Seismic Geotechnical Hazards, Japanese Society of Soil Mechanics and Foundation Engineering, 1993, p. 3.
Seismic Microzonation for Municipalities, World Institute for Disaster Risk Management, 2004.