20074

TÜRKİYE’DE PALYATİF BAKIM HİZMETLERİNİN ORGANİZASYONUNA YÖNELİK BİR DEĞERLENDİRME

Amaç: Palyatif bakım; tedavisi olmayan ya da uzun süreli tedaviye ihtiyaç duyulan kronik hastalıklarda, bireyin mevcut hastalıkla uyumunu sağlayarak yaşam kalitesini optimal düzeye çıkarmaya ve/veya optimal düzeyde idamesini sağlamaya dönük çabalar bütünüdür. Bu çalışma ile palyatif bakım ile ilişkili uluslararası düzenlemelerde yer verilen öneriler ile ülkemizde mevcut mevzuat çerçevesince yürütülmeye çalışılan palyatif bakım hizmetlerine ait değerlendirmenin yapılması ve gereksinimler çerçevesince bir model önerisinde bulunulmaya çalışılacaktır. Yöntem: Bu araştırma ile palyatif bakım hizmetlerine ait mevcut durumun yorumlanması amaçlandığı için nitel araştırma türlerinden durum çalışması ile desenlenmiştir. Araştırmada veri toplama yöntemi olarak doküman analizi kullanılmıştır. Bu araştırmada “Palyatif Bakım Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Yönerge” ile Dünya Sağlık Örgütünün “Palyatif bakımın ve semptomların giderilmesinin temel sağlık hizmetlerine entegre edilmesi: planlayıcılar, uygulayıcılar ve yöneticiler için bir kılavuz” resmi belgeleri kullanılarak değerlendirme yapılmıştır. Bulgular: Çalışmaların değerlendirilmesinde kullanılan alt başlıklar politika/yasal düzenlemeler, eğitim, hizmet sunumu, ilaç yönetimi, araç/ekipman yönetimi, insan kaynakları yönetimi, hizmete erişim, yasal yükümlülükler ve çıktılar kapsamında değerlendirilecektir. Bu kapsamda yazar tarafından dokuz ana başlıkta toplamda yirmi dört alt gösterge belirlenmiştir. Belirlenen 24 alt göstergenin %54’üne kısmen ya da tamamen uyum sağlandığı, %25’inde uyumsuz olduğu, %21’inde ise belirsizlik tespit edilmiştir. Sonuç: Çalışmadan elde edilen sonuçlar ışığında, palyatif bakım hizmetlerinin uluslararası düzenlemelerde önerilen veriler ile mevcut ulusal mevzuatımız değerlendirildiğinde palyatif bakım hizmetlerinin işleyişinin büyük ölçüde önerilen standartlara uygun olmadığı; hizmetin geliştirilmesine yönelik ulusal düzenlemelerin ivedilikle ele alınıp plan ve programların hayata geçirilmesi önerilir.

Anahtar Kelimeler:

Palyatif Bakım Hizmetleri, Organizasyon, Göstergeler

PDF

___

1. Kabalak AA, Öztürk H, Çağıl H. Yaşam Sonu Bakım Organizasyonu; Palyatif Bakım. Yoğun Bakım Dergisi 2013;11(2):56-70.
2. Fadıloğlu Ç. Palyatif Bakım. In: Yıldırım Y, Fadıloğlu Ç (eds) Palyatif bakım: Semptom Yönetimi ve Yaşam Sonu Bakım. Ankara: Ankara Nobel Tıp Kitabevleri; 2018:1-26.
3. Mastroianni C, Ramon Codina M, D’Angelo D, Petitti T, Latina R, et al. Palliative Care Education in Undergraduate Nursing Curriculum in Italy. J Hosp Palliat Nurs. 2019;21:96-103.
4. WHO Definition of palliative care/WHO Definition of palliative care for children. Geneva: World Health Organization; 2002 (http://www.who.int/cancer/palliative/definition/en/, accessed 17 March 2018).
5. Twycross RG. Hospice Care-Redressing The Balance In Medicine. JR Soc Med. 1980;73(7):475-481.
6. Klaschik E. Palliativmedizin. Palliativmedizin. Praktische Einführung in Schmerztherapie, Symptomkontrolle, Ethik und Kommunikation ‘de. Eds. Husebø, Stein and Klaschik E. Berlin. Springer 2000:1-33.
7. Güngör S. Osmanlı’dan Türkiye Cumhuriyeti’ne Bir Hayır Örgütü: İstanbul Darülaceze Müessesesi. Türk İdare Dergisi 2009;163‐164:157‐81.
8. Erbaycu AE. Terminal Hastalar ve Destek Tedavisi. http://ghs.asyod.org/konular/2013‐3‐15.pdf. Erişim tarihi: 03.04.2017.
9. Şahan Fu, Terzioğlu F. Dünyada Ve Türkiye’de Palyatif Bakım Eğitimi ve Örgütlenmesi. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi 2015;4(2):81‐90.
10. 07.07.2015-253 sayılı Palyatif Bakım Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Yönerge, Sağlık Bakanlığı.
11. World Health Organization 2018, Integrating Palliative Care And Symptom Relief Into Primary Health Care: A WHO Guide For Planners, Implementers And Managers. Geneva: World Health Organization;2018.Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO. ISBN 978-92-4-151447-7
12. Golafshani N. Understanding reliability and validity in qualitative research. The qualitative report. 2003; 8(4), 597-606.
13. Seyidoğlu H. Bilimsel araştırma ve yazma el kitabı. Güzem Can Yayınları.2016.
14. Merriam, SB. Qualitative research: A guide to design and implementation. Jossey-Bass. 2009.
15. Ekinci G, Sur H. Türkiye’de Evde Bakım Hizmetlerinin Yönetimi ve Organizasyonu Için Bir Model Önerisi. Sağlıkta Düşünce ve Tıp Kültürü Dergisi. 2012; (24): 68-72.
16.Seyyar A, Öz CS, 2011. 1. Seyyar. A, Öz. CS, http://www.yerelsiyaset.com/v4/sayfalar.php?goster=ayrinti&id=1202 Erişim 20.09.2011.
17. Center to Advance Palliative Care. The Case For Hospıtal Pallıatıve Care: Improving Quality. 2012. http://www.capc.org/capc-resources/capc_publications/making-the-case.pdf (erişim: 3 Aralık 2015).
18. Santa-Emma P, Roach R, Gill M, et al. Development and implementation of an inpatient acute palliative care service. J Palliat Med, 2002; 5(1): 93–100
19. Resolution WHA67.19. Strengthening of palliative care as a component of comprehensive care throughout the life course. In: Sixty-seventh World Health Assembly, Geneva, 19–24 May 2014 (http://apps.who.int/gb/ebwha/pdf_files/WHA67/A67_R19-en.pdf, accessed 17 March 2018).
20. Akdeniz Kudubeş A, Özkan S, Semerci R. Hemşirelik Lisans ve Lisansüstü Programlarında Palyatif Bakım Dersinin Yeri: Türkiye Uygulaması. J Pediatr Emerg Intensive Care Med. 2022; 9:17-26.