Nurten ÖZEN, Taner ONAY, Füsun TERZİOĞLU

Hemşirelerin Tıbbi Hata Eğilimlerinin ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi

DOI:10.17681/hsp.451510Amaç: Tanımlayıcı tipteki bu çalışma hemşirelerin tıbbi hata yapma eğilimlerini ve etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Çalışma 01 Mayıs-15 Temmuz 2018 tarihleri arasında sosyal ağlar ve bloglar aracılığıyla hemşire ünvanı almış ve aktif olarak çalışan hemşireler ile online soru formu kullanılarak yürütülmüştür. Araştırma için etik kurul izni ile katılımcıların onamları alındı. Verilerin toplanmasında araştırmacılar tarafından literatür incelemesi sonucunda geliştirilen ‘Katılımcıların sosyo-demografik ve tıbbi hata durumlarına ilişkin hazırlanmış yarı yapılandırılmış soru formu’ ve ‘Hemşirelikte Tıbbi Hataya Eğilim Ölçeği’ kullanıldı. Bulgular: Araştırma 390 hemşire ile tamamlandı. Katılımcıların %55.1’i 20-30 yaş aralığında, %87.7’si kadın ve %63.6’sı gece ve gündüz vardiyasında çalışmakta olup, %51.8’i mesleğinden memnun olduğunu ifade etti. Hemşirelerin %82.6’sı hasta güvenliği ve tıbbi hatalara ilişkin eğitim aldığını, %53.1’i daha önce tıbbi hata yaptığını belirtti. Katılımcıların %76.7’si yanlış ilaç uygulamalarının en sık karşılaştıkları tıbbi hata olduğunu, iş yükü fazlalığının (%87.9) ve yorgunluğun (%75.9) tıbbi hataya en sık neden olan faktörler arasında yer aldığını ifade etti. Hemşirelikte Tıbbi Hataya Eğilim Ölçeği toplam puan ortalaması 223.10±19.51 olup, tıbbi hata yapma eğilimleri düşük bulundu. Ölçek toplam puan ortalaması kadınlarda (Z= -2.479; p= 0.013), 31 yaş üzerinde olanlarda (Z= -5.004; p<0.001), 13 yıl ve üzeri (Z= -5.699; p<0.001) ile gece vardiyasında (Z= -3.925; p= 0.001) çalışanlarda, tıbbi hatalara ilişkin eğitim alanlarda (Z= -2.424; p= 0.0015) ve meslekten çok memnun (Z= -5.012; p<0.001) ve memnun (Z= -3.984; p<0.001) olanlarda istatistiksel olarak anlamlı derecede daha yüksekti. Sonuç: Çalışma sonucunda, hemşirelerin tıbbi hata yapma eğilimlerinin düşük olduğu saptandı. Kadın cinsiyetinde ve 30 yaş üzerinde, 13 yıl üzerinde ve gece vardiyasında çalışan, hasta güvenliği ve tıbbi hataya ilişkin eğitim alan ile meslekten çok memnun ve memnun olan hemşirelerin tıbbi hata yapma eğilimlerinin diğer gruplara göre daha düşük olduğu görüldü. Çalışma sonucunda, hemşirelerin tıbbi hata yapmasına neden olan faktörlere yönelik sürekli hizmet içi eğitim ve kursların planlanması ve yeterli sayıda hemşire istihdamı sağlanarak hataya neden olan faktörlerin en aza indirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Hasta güvenliği, Hemşire, Tıbbi hata, Tıbbi hata ve etkileyen faktörler

Determination of Nurses' Tendency to Make Medical Errors and Affecting Factors

DOI:10.17681/hsp.451510Purpose: The aim of this descriptive study was to determine nurses’ tendency to make medical errors and factors affecting them.Materials and Methods: Currently employed nurses were recruited through social networks and blogs. An online survey technique was used to collect data between May 1 and July 15, 2018. The study was approved by the ethics committee. Written permission was obtained from the social network and blog owner, and informed consent was obtained from participants prior to study participation. Data were collected using a semi-structured question form “Survey on Participants' Socio-Demographic Characteristics and Medical Errors” developed by the researchers based on literature review, and a “Tendency Scale for Medical Errors in Nursing.”Results: The study was completed with 390 participants. 55.1% of participants were between the ages of 20 and 30 years, 87.7% were women, 63.6% were on the night and day shifts and 51.8% stated that they were satisfied with their work. Of participants, 82.6% stated that they had received training on patient safety and medical errors and 53.1% stated that they had made a medical error before. 76.7% stated that drug administration was the most common medical error. The majority of participants stated that excessive workload (87.9%) and fatigue due to long duty hours (75.9%) were the most common causes of medical errors. Participants’ mean score on the Malpractice Trend Scale in Nursing was 223.10±19.51, indicating that they have a low tendency to make medical errors. The mean score of female participants (Z= -2.479; p= 0.013) over 31 years of age (Z= -5.004; p<0.001) who have been working for 13 years and more (Z= -5.699; p<0.001) on night shifts (Z= -3.925; p= 0.001) and who had received training on patient safety and medical errors (Z= -2.424; p= 0.0015) and were very satisfied (Z= -5.012; p<0.001) or satisfied with their work (Z= -3.984; p<0.001) were statistically significantly higher. Conclusion: Results show that nurses have a low tendency to make medical errors. Female nurses over 31 years of age who have been working for over 13 years on night shifts and had received training on patient safety and medical errors, and are very satisfied or satisfied with their work have a lower tendency to make medical errors than other groups. It is recommended that in-service training programs and courses on medical errors in nursing be developed and that sufficient number of nurses be employed to minimize risk factors for medical errors.

Keywords:

Medical error, Medical error and affecting factors, Nurse, Patient safety,

PDF

___

Referans 1. JCAHO. Sentinel Event Statistics 2006 [Erişim tarihi: 15.06.2018]. Erişim adresi: www.jointcommissi- on.org/Library/TM_ hysicians/ mp_11_06.htm
Referans 2. Polat O, Pakiş I. Tıbbi Uygulama Hatalarında Hekim Sorumluluğu. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2011;2(3):119-25.
Referans 3. World Health Organization (WHO) 2010. Patient safety. [Erişim tarihi: 15.06.2018]. Erişim adresi: http://www.euro.who.int/en/what-we-do/health-topics/Health-systems/patient-safety
Referans 4. Makary MA, Daniel M. Medical error-the third leading cause of death in the US. BMJ. 2016;353:i2139.
Referans 5. World Health Organization (WHO), Regional Office for Europe 2018. Patient Safety. [Erişim tarihi: 15.06.2018]. Erişim adresi: http://www.euro.who.int/en/health-topics/Health-systems/patient-safety/data-and-statistics
Referans 6. Güvenlik Raporlama Sistemi (GRS) 2016. 2016 yılı istatistik ve analiz raporu. [Erişim tarihi: 15.06.2018]. Erişim adresi:https://dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/6483,grs2016raporr1pdf.pdf?0
Referans 7. Türkan H, Tuğcu H. 2000-2004 yılları arasında Yüksek Sağlık Şurasında değerlendirilen acil servislerle ilgili tıbbi uygulama hataları. Gulhane Med J. 2004;46(3):226-31.
Referans 8. Miller KP. Malpractice: Nurse practitioners and claims reported to the national practitioner data bank. JNP. 2011;7(9):761–3, 73.
Referans 9. Işık O, Akbolat M, Çetin M, Çimen M. Hemşirelerin bakış açısıyla tıbbi hataların değerlendirilmesi. TAF Prev Med Bull. 2012;11(4):421-30.
Referans 10. Jones JH, Treiber L. When the 5 rights go wrong; medication error from the nursing perspective. J Nurs Care Qual. 2010;25(3):240-7.
Referans 11. Chard R. How perioperative nurses define, attribute causes of, and react to intraoperative nursing errors. AORN J. 2010;91(1):132-45.
Referans 12. Karga M, Kiekkas P, Aretha D, Lemonidou C. Changes in nursing practice: associations with responses to and coping with errors. J Clin Nurs. 2011;20(21-22):3246-55.
Referans 13. Farquhar M, Sharp BA, Clancy CM. Patient safety in nursing practice. AORN J. 2007;86(3):455-7.
Referans 14. Özata M, Altunkan H. Hastanelerde tıbbi hata görülme sıklıkları, tıbbi hata türleri ve tıbbi hata nedenlerinin belirlenmesi: Konya Örneği. TAD. 2010a;8(2):100-11.
Referans 15. Yiğitbaş Ç, Oğuzhan H, Tercan B, Bulut A, Bulut A. Hemşirelerin malpraktis ile ilgili algı, tutum ve davranışları. Anadolu Klin. 2016;21(3):207-14.
Referans 16. Smits M, Zegers M, Groenewegen PP, Timmermans DR, Zwaan L, van der Wal G et al. Exploring the causes of adverse events in hospitals and potential prevention strategies. Qual Saf Health Care. 2010;19(5):e5.
Referans 17. Mayo AM, Duncan D. Nurses’ perceptions of medical errors. J Nurs Care Qual. 2004;19(3):209-17.
Referans 18. Larson K, Elliott R. Understanding malpractice: a guide for nephrology nurses. Nephrol Nurs J. 2009;36(4):375-7.
Referans 19. Brady AM, Malone AM, Fleming S. A literature review of the individual and systems factors that contribute to medication errors in nursing practice. J Nurs Manag. 2009;17(6):679-97.
Referans 20. Kiymaz D, Koç Z. Identification of factors which affect the tendency towards and attitudes of emergency unit nurses to make medical errors. J Clin Nurs. 2018;2785-6):1160-9.
Referans 21. Lewis EJ, Baernholdt M, Hamric AB. Nurses’ experience of medical errors. J Nurs Care Qual. 2013;28(2):153-61.
Referans 22. Özata M, Altunkan H. Hemşirelerin Tıbbi Hataya Eğilim Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Geçerlilik Güvenirlilik Analizinin Yapılması. ed: Harun Kırılmaz. II. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Bildiri Kitabı. Cilt 1. Ankara: Baydan Ofset; 2010b. p. 415-31.
Referans 23. National Coordinating Council for Medication Error Reporting and Prevention (NCC MERP). About Medication Error. [Erişim tarihi: 15.06.2018]. Erişim adresi: http://www.nccmerp.org/about-medication-errors
Referans 24. Cebeci F, Gürsoy E, TekinGündüz S. Hemşirelerin tıbbi hata yapma eğilimlerinin belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2012;15(3):188-96.
Referans 25. Işık Andsoy I, Kar G, Öztürk Ö. Hemşirelerin tıbbi hata eğilimlerine yönelik bir çalışma. HSP. 2014;1(1):17-27.
Referans 26. Eren Fidanci B, Yildiz D, Konukbay D, Akyol M, Akbayrak N, Hatipoğlu S. Assessment of the Malpractice Tendencies of Nurses Working in an Educational and Research Hospital. IJCS. 2014;7:294-301.
Referans 27. Avşar G, Atabek Armutçu A, Karaman Özlü Z. Hemşirelerin Tibbi Hata Eğilim Düzeyleri ve Tibbi Hata Türleri: Bir Hastane Örneği. HSP. 2016;3(2):115-22.
Referans 28. Demir Dikmen Y, Yorgun S, Yeşilçam N. Hemşirelerin tıbbi hatalara eğilimlerinin belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2014;1(1):44-56.
Referans 29. Parshuram CS, To T, Seto W, Trope A, Koren G, Laupacis A. Systematic evaluation of errors occurring during the preparation of intravenous medication. CMAJ. 2008;178(1):42-8.
Referans 30. Seren İntepeler Ş, Soydemir D, Güleç D. Hemşirelerin tıbbi hataya eğilimleri ve etkileyen faktörler. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2014;30(1):1-18.
Referans 31. Nevalainen M, Kuikka L, Pitkälä K. Medical errors and uncertainty in primary healthcare: a comparative study of coping strategies among young and experienced GPs. Scand J Prim Health Care. 2014;32(2):84-89.
Referans 32. Akin Korhan E, Dilemek H, Mercan S, Uzelli Yilmaz D. Determination of attitudes of nurses in medical errors and related factors. IJCS. 2017;10(2):794-801.
Referans 33. Kucukakca G, Ozer N. Cerrahi kliniklerde çalışan hemşirelerin yüksek riskli ilaç uygulamaları konusundaki bilgi durumlarının ve ilaç hatalarıyla ilgili tutum ve davranışlarının incelenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2016;19(1):34–41.
Referans 34. Timur S, Ege E, Bakış E. Engelli Kadınların Üreme Sağlığı Sorunları ve Etkileyen Faktörler. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2006;10(1):51-8.
Referans 35. Kuğuoğlu S, Çövener Ç, Kürtüncü Tanır M, Aktaş E. İlaç uygulamalarında hemşirenin mesleki ve yasal sorumluluğu. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi 2009;2(2):86-93.
Referans 36. Akgün Şahin Z, Kardaş Özdemir F. Hemşirelerin tıbbi hata yapma eğilimlerinin incelenmesi. HEAD. 2015;12(3):210-4.
Referans 37. Er F, Altuntaş S. Hemşirelerin tıbbi hata yapma durumları ve nedenlerine yönelik görüşlerinin belirlenmesi. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi. 2016;3(3):132-9.
Referans 38. International Labour Organization (ILO). R157- Nursing Personnel Recommendation, 1977 (No. 157). [Erişim tarihi: 15.06.2018]. Erişim adresi: www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO::P12100_ILO_CODE:R157
Referans 39. Persson M, Mårtensson J. Situations influencing habits in diet and exercise among nurses working night shift. J Nurs Manag. 2006;14(5):414-23.