Kanser Tanılı Bireylerin Kemoterapi Sürecinde Deneyimledikleri Semptomlar ile Sağlık Bakım Gereksinimleri Arasındaki İlişki

Giriş: Kanser tanılı bireyler kemoterapi sürecine yönelik çok sayıda semptom ile karşı karşıya kalmakta ve bu durum çok yönlü destekleyici bakım gereksinimlerini ortaya çıkarmaktadır. Amaç: Araştırma, kanser tanısı alan bireylerin kemoterapi sürecinde deneyimledikleri semptomlar ile sağlık bakım gereksinimleri arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla gerçekleştirildi. Yöntem: Tanımlayıcı-ilişki arayıcı tasarımdaki araştırma İstanbul’da bir hastanede çalışmaya katılmayı kabul eden 150 birey ile gerçekleştirildi. Veriler Bireysel Özellikler Formu, Nightingale Semptom Değerlendirme Ölçeği ve Destekleyici Bakım Gereksinimleri Ölçeği ile toplandı. Bulgular: Kanser tanılı bireylerin, Nightingale Semptom Değerlendirme Ölçeği medyan puanı 0,89 (0,55 - 1,18) iken en yüksek alt boyut puanının Psikolojik İyilik Hali 1,10 (0,60 - 1,50) olduğu belirlendi. Destekleyici Bakım Gereksinimleri Ölçeği medyan puanları değerlendirildiğinde ise Fiziksel ve Günlük Yaşam 12 (9 - 14) alt boyutunun en yüksek puana sahip olduğu bulundu. Nightingale Semptom Değerlendirme Ölçeği toplam puanı ile Destekleyici Bakım Gereksinimleri Ölçeği ruhsal/psikolojik alt boyut arasında orta (r = 0,546; p < 0,001), fiziksel ve günlük yaşam alt boyut arasında yüksek (r = 0,731; p < 0,001) ve hasta bakım desteği alt boyutu arasında düşük (r = 0,293; p < 0,001) güçte pozitif yönlü ilişki saptandı. Sonuç: Araştırmanın sonuçları kanser tanılı bireylerin en sık psikolojik semptomlar yaşadığını ve yoğunluklu olarak fiziksel ve günlük yaşam ile ruhsal/psikolojik boyutta destekleyici bakıma gereksinim duyduğunu göstermektedir. Kanser tanılı bireylerin fiziksel, sosyal, psikolojik ve genel iyilik haline yönelik semptomları arttıkça psikolojik, fiziksel ve günlük yaşama yönelik bakım gereksinimleri de aynı oranda artmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Kanser, kemoterapi, semptomlar, sağlık bakım gereksiniminin değerlendirilmesi

Determining the Relationship Between the Symptoms Experienced by Cancer Patients During the Chemotherapy Process and their Health Care Needs

Introduction: Cancer patients are faced with many symptoms during the chemotherapy process. This situation creates multifaceted supportive care needs. Aim: In this study, it was aimed to determine the relationship between the symptoms experienced by cancer patients during the chemotherapy process and their health care needs. Method: The study in descriptive-correlational design was carried out at a hospital in Istanbul. The study sample consisted of 150 patients who received chemotherapy treatment. Data were collected by the Patient Information Form, Nightingale Symptom Assesment Scale and Supportice Care Needs Scale. Results: While the median score of the Nightingale Symptom Assessment Scale of patients was 0.89 (0.55 - 1.18), the highest sub-scale score was found to be Psychological Well-Being 1.10 (0.60 - 1.50. In the Supportive Care Needs Scale, it was determined that Physical And Daily Life 12 (9 - 14) dimension had the highest sub-scale score. According to the relationship between the Nightingale Symptom Evaluation Scale total score and the Supportive Care Needs Scale sub-scales, it was positive correlation was found moderate between Mental/Psychological (r = 0.546; p<0.001), high between Physical And Daily Life (r = 0.731; p < 0.001), low between Patient Care Support (r = 0.293; p<0.001). Conclusion: The study results shows that individuals with cancer have the most frequent psychological symptoms and they need supportive care in terms of physical and daily life and mental/psychological aspects. As the physical, social, psychological and general well-being symptoms of cancer patients increase, their psychological, physical and daily life care needs also increase.

Keywords:

Assesment of healthcare needs, cancer, chemotherapy, symptoms,

PDF

___

Abdollahzadeh, F., Moradi, N., Pakpour, V., Rahmani, A., Zamanzadeh, V., Mohammadpoorasl, A., & Howard, F. (2014). Un-met supportive care needs of Iranian breast cancer patients. Asian Pacific Journal Cancer Prevention, 15(9),3933-3938. doi:10.7314/apjcp.2014.15.9.3933
Acquati, C., Zebrack, B.J., Faul, A.C., Embry, L., Aguilar, C., Blok, R., ….. Cole, S. (2018). Sexual functioning among young adult cancer patients: A 2-year longitudinal study. Cancer, 124(2),398-405. doi:10.1002/ cncr.31030
Akıncı, A.Ç., Çetin, F.C, Tuna, R., Zengin, N., & Gümüş, M. (2019). Changes in sexual function of patients with cancer in turkey. Sexuality and Disability, 37,441–454. doi:10.10007/s11195-019-09579-2
Aksan, T.A., ve Gizir, C.A. (2017). Meme kanserli kadınların kanser yaşantıları ve psiko-sosyal gereksinimleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3),977-999. doi:10.17860/mersinefd.314567
Aksuoğlu, A., ve Şenturan, L. (2016). Destekleyici Bakım Gereksinimleri Ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması, Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 36(3),121-129.
Ayvat, İ. (2019). Ayaktan Kemoterapi Alan Kanser Hastalarının Karşılanmamış Destekleyici Bakım Gereksinimlerinin Yaş Bağlamında İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Erişim adresi:https://tez.yok.gov.tr/UlusalTez- Merkezi/tezDetay.jsp?id=2DB1w1de6E8m Cg2JysdHw&no=RbryVgJJ9INk6p73- kXCJg
Bahar, A., Ovayolu, Ö., ve Ovayolu, N. (2019). Onkoloji hastalarında sık karşılaşılan semptomlar ve hemşirelik yönetimi. ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6(1), 42-58.
Can, G., & Aydıner, A. (2011). Development and validation of the Nightingale Symptom Assessment Scale (N-SAS) and predictors of the quality of life of the cancer patients in Turkey. European Journal of Oncology Nursing, 15,3-11. doi:10.1016/j.ejon.2009.10.010
Coolbrandt, A., Wildiers, H., Laenen, A., Aertgeerts, B., Dierckx de Casterie, B., van Achterberg, T., & Milisen, K. (2018). A nursing intervention for reducing symptom burden during chemotherapy. Oncology Nursing Forum, 45(1),115-128. doi:10.1188/18.ONF.115-128
de Heus, E., van der Zwan, J.M., Husson, O., Frissen, A.R., van Herpen, C.M.L., Merkx, M.A.W., & Duijts, S.F.A. (2021). Unmet supportive care needs of patients with rare cancer: A systematic review. European Journal of Cancer Care (Engl), 30(6), e13502. doi: 10.1111/ecc.13502.
Düzen, K.Ö., ve Korkmaz, M. (2015). Kanser hastalarında, semptom kontrolü ve tamamlayıcı ve alternatif tıp kullanımı. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 8(2), 67-76.
Edib, Z., Kumarasamy, V., Binti Abdullah, N., Rizal, A.M., & Al-Dubai, S.A. (2016). Most prevalent unmet supportive care needs and quality of life of breast cancer patients in a tertiary hospital in Malaysia. Health and Quality of Life Outcomes, 14,26. doi:10.1186/s12955-016-0428-4
Global Burden of Disease (GBD) (2018). DALYs and HALE Collaborators. Global, regional, and national disability-adjusted life-years (DALYs) for 359 diseases and injuries and healthy life expectancy (HALE) for 195 countries and territories, 1990-2017: A systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2017. Lancet, 392(10159), 1859-1922.doi:10.1016/S0140-6736(18)32335-3
Henson, L.A., Maddocks, M., Evans, C., Davidson, M., Hicks, S., & Higginson, I.J. (2020). Palliative care and the management of common distressing symptoms in advanced cancer: pain, breathlessness, nausea and vomiting, and fatigue. Journal of Clinical Oncology, 38(9), 905-914. doi: 10.1200/JCO.19.00470.
Hintistan, S., Pekmezci, H., Nural, N., ve Güner, G.S. (2015). Kemoterapi alan hastalarda psikolojik semptomlar. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi, 4(1), 1-9.
Kaykumoğlu, M., ve Tambağ, H. (2022). Ayaktan kemoterapi alan hastaların sosyal destek ve anksiyete düzeylerinin belirlenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(3), 429-435. doi: 10.34087/cbusbed.1141820
Lamino, D.A., Pimenta, C.A.A., Braga, P.E., & Mota, D.D.C.F. (2015). Fadiga clinicamente relevante em mulheres com câncer de mama: prevalência e fatores associados. Investigacion Enfermeria. Imagen Y Desarrollo, 17(1), 65-76. doi: 10.11144/Javeriana.IE17-1.fcrm
Lewandowska, A., Rudzki, G., Lewandowski, T., Próchnicki, M., Rudzki, S., Laskowska, B., & Brudniak, J. (2020). Quality of life of cancer patients treated with chemotherapy. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(19), 6938. doi: 10.3390/ijerph17196938
McElduff, P., Boyes, A., Zucca, A., & Girgis, A. (2004). Supportive care needs survey: a guide to administration, scoring and analysis. Centre for Health Research & Psycho-Oncology, 2-54.
Mooney, K., Berry, D.L., Whisenant, M., & Sjoberg, D. (2017). Improving cancer care through the patient experience: How to use patient-reported outcomes in clinical practice. American Society of Clinical Oncology Education Book, 37,695-704. doi:10.1200/EDBK_175418
Niedzwiedz, C.L., Knifton, L., Robb, K.A., Katikireddi, S.V., & Smith, D.J.(2019). Depression and anxiety among people living with and beyond cancer: a growing clinical and research priority. BMC Cancer, 19(1), 943. doi:10.1186/s12885-019-6181-4.
Pearce, A., Haas, M., Viney, R., Pearson, S.A., Haywood, P., Brown, C., & Ward, R. (2017). Incidence and severity of self-reported chemotherapy side effects in routine care: A prospective cohort study. PLoS One,12(10),e0184360. doi:10.1371/journal.pone.0184360
Pergolizzi, J.V., Zampogna, G., Taylor, R., Gonima, E., Posada, J., & Raffa,R.B. (2016). A guide for pain management in low and middle ıncome communities. Managing the risk of opioid abuse in patients with cancer pain. Frontiers in Pharmacologyl, 7,42. doi:10.3389/fphar.2016.00042
Sağlık Bakanlığı. (2021). Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2021. Erişim adresi (6 Haziran 2023): https://www.saglik.gov.tr/TR-95109/saglik-istatistikleri- yilligi-2021-yayinlanmistir.html
Sakamoto, N., Takiguchi, S., Komatsu, H., Okuyama, T., Nakaguchi, T., Kubota, Y., Ito, Y., ….. Akechi, T. (2017). Supportive care needs and psychological distress and/or quality of life in ambulatory advanced colorectal cancer patients receiving chemotherapy: a cross-sectional study, Japanese Journal of Clinical Oncology, 47(12), 1157–1161. doi:10.1093/jjco/hyx152
Salvetti, M.G., Machado, C.S.P., Donato S.C.T., & Silva, A.M.D. (2020). Prevalence of symptoms and quality of life of cancer patients. Revista Brasileira de Enfermagem, 73(2), e20180287. doi: 10.1590/0034-7167- 2018-0287
Schmid-Büchi, S., Halfens, R.J., Müller, M., Dassen, T., & van den Borne, B. (2013). Factors associated with supportive care needs of patients under treatment for breast cancer. European Journal of Oncology Nursing, 17(1),22-29. doi:10.1016/j.ejon.2012.02.003
Sheikhi, M.A., Ebadi, A., Talaeizadeh, A., & Rahmani, H. (2015). Alternative methods to treat nausea and vomiting from cancer chemotherapy. Chemotherapy Research and Practice, 818759. doi:10.1155/2015/818759
Smith, S.K., MacDermott, K., Amarasekara, S. Pan W, Mayer D, & Hockenberry M. (2019). Reimagine: A randomized controlled trial of an online, symptom self-management curriculum among breast cancer survivors. Support Care Cancer, 27, 1775–1781.doi: 10.1007/s00520-018-4431-7
Stahlke Wall, S., & Rawson, K. (2016). The nurse practitioner role in oncology: advancing patient care. Oncology Nursing Forum, 43(4),489–496. doi: 10.1188/16.ONF.489-496
Suhonen, R., Stolt, M., & Papastavrou, E. (Eds.). (2019). Individualised nursing care in cancer care Individualized care; theory, measurement, research and practice. Springer International Publishing.
Taze, S.S., & Kanan, N. (2020). Experiences of women after breast cancer surgery. Florence Nightingale Journal of Nursing, 28(2), 174-183.
Temiz, G., & Durna, Z. (2020). Evaluation of quality of life and health care needs in cancer patients receiving chemotherapy. Journal of Cancer Education, 35(4), 796-807. doi:10.1007/s13187-019-01533-2
Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). (2019). Ölüm ve Ölüm Nedeni İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu Haber Bülteni. 24 Haziran 2020.(Sayı: 33710). Erişim adresi (26 Nisan 2021): https://data.tuik.gov. tr/Bulten/Index?p=Olum-ve-Olum-Nedeni-Istatistikleri-2019-33710
Üstündağ, S., & Zencirci, A.D. (2015). Factors affecting the quality of life of cancer patients undergoing chemotherapy: A questionnaire study. Asia-Pacific Journal of Oncology Nursing, 2(1), 17-25. doi: 1.4103/2347- 5625.152402
Villar, R.R., Fernández, S.P., Garea, C.C., Pillado, M,T,S, Barreiro, V.B., & Martín, C.G. (2017). Quality of life and anxiety in women with breast cancer before and after treatment. Revista Latino- Americana de Enfermagem, 21(25), e2958. doi: 10.1590/1518-8345.2258.2958.
Yates, P., Miaskowski, C., Cataldo, J.K., Paul, S.M., Cooper, B.A., Alexander, K., ... Skerman, H. (2015). Differences in composition of symptom clusters between older and younger oncology patients. Journal of Pain and Symptom Management, 49(6),1025-1034.
Yurtsever, S., ve Çavuşoğlu E. (2018). İmmün yetmezliği olan hastalarda evde bakım. Türkiye Klinikleri Internal Medicine Nursing-Special Topics, 4(1), 83-88.