Gülay ÖZTÜRK, Meryem YAVUZ VAN GİERSBERGEN

Anevrizmal Subaraknoid Kanamalı Hastanın Hemşirelik Bakımı ile İlgili Güncel Rehber Önerileri

Anevrizmal subaraknoid kanama dünyanın her yerinde yüksek oranda morbidite ve mortaliteye neden olan önemli bir sağlık sorunudur. Bu nedenle anevrizmal subaraknoid kanamalı hastaların yönetimi için rehberler oluşturulmuştur. Genel olarak bu rehberlerde; morbidite ve mortalite, rehabilitasyon ve palyatif bakım, anevrizmal subaraknoid kanama yönetimi, hemodinami, venöz tromboembolizm profilaksisi, endovasküler tedavi, beslenme desteği ve glisemik kontrol, ağrı yönetimi, nöbet profilaksisi ve termodinami ana başlıkları altında öneriler yer almaktadır. Anevrizmal subaraknoid kanamalı hastaların bakımı, yoğun bakım ünitesinde uzman hemşireler tarafından yakın izlem gerektirmektedir. Sağlık bakım profesyonellerinin kanıta dayalı güncel rehberlerin farkında olması hasta bakımını ve sonuçlarını optimize etmek için kritik öneme sahiptir. Bu derlemede anevrizmal subaraknoid kanamalı hastanın hemşirelik bakımı rehberlerin önerileri doğrultusunda güncel yaklaşımlar ile sunulması amaçlandı.

Anahtar Kelimeler:

Anevrizmal, hemşirelik bakımı, klinik uygulama klavuzu, subaraknoid kanama

Recommendations of the Current Guidelines for Nursing Care of the Patient with Aneurysmal Subarachnoid Hemorrhage

Aneurysmal subarachnoid hemorrhage is a condition health problem causing high morbidity and mortality all over the world. Therefore, guidelines have been established for the management of patients with aneurysmal subarachnoid hemorrhage. In general, in these guides; recommendations are included under the main headings of morbidity and mortality, rehabilitation and palliative care, aneurysmal subarachnoid hemorrhage management, hemodynamics, venous thromboembolism prophylaxis, endovascular therapy, nutritional support and glycemic control, pain management, seizure prophylaxis and thermodynamics. The care of patients with aneurysmal subarachnoid hemorrhage requires close monitoring in the intensive care unit by specialized nurses. It is critical for health care professionals to be aware of current evidence-based guidelines in optimize patient care and outcomes. In this review, it was aimed to present the patient with aneurysmal subarachnoid hemorrhage with current approaches in line with the recommendations of the nursing care guidelines.

Keywords:

Aneurysmal, clinical practice guideline, nursing care, subarachnoid hemorrhage,

PDF

___

Altun Uğraş, G., Yüksel, S., Gürdil Yılmaz, S., Şirin, K., Turan, Y. ve Eroğlu, S. (2019). Nöroşirurji yoğun bakım ünitesinde ateş kontrolünde uygulanan hemşirelik girişimleri. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(2),271-276. doi:10.31067/0.2018.99
American Association of Neuroscience Nurses. (2018). Clinical Practice Guideline Series- Nursing Care of the Patient with Aneurysmal Subarachnoid Hemorrhage. Retrieved from (03.11.2022):https://aann. org/uploads/Publications/CPGs/Nursing_Care_Patient_Aneurysmal_ CPG_SAH_final2.pdf
Ar, A.Y., Bayram, T., ve Turan, G. (2020). Anevrizmal subaraknoid kanamalı hastalarda kullanılan derecelendirme ölçeklerinin yoğun bakım sonuçları üzerine etkileri. Kocaeli Medical Journal, 9(1), 18-23
Beck, J., Raabe, A., Szelenyi, A., Berkefeld, J., Gerlach, R., Setzer, M. & Seifert, V. (2006). Sentinel headache and the risk of rebleeding after aneurysmal subarachnoid haemorrhage. Stroke, 37(11), 2733-2737. doi:10.1161/01.STR.0000244762.51326.e7
Bowles, E. (2014). Cerebral aneurysm and aneurysmal subarachnoid haemorrhage. Nursing Standard, 28(34), 52-59. doi:10.7748/ ns2014.04.28.34.52.e8694
Bruder, M., Won, S.Y., Kashefiolasl, S., Wagner, M., Brawanski, N., Dinc, N., … Konczella, J. (2017). Effect of heparin on secondary brain injury in patients with subarachnoid hemorrhage: An additional “H” therapy in vasospasm treatment. Journal of NeuroInterventional Surgery, 9, 659- 663. doi:10.1136/neurintsurg-2016-012925
Cho, W.S., Kim, J.E., Park, S.Q., Ko, J.K., Kim, D.W., Park, J.C., … Park, H.S. (2018). Korean clinical practice guidelines for aneurysmal subarachnoid hemorrhage. Journal of Korean Neurosurgical Society, 61(2), 127-166. doi:10.3340/jkns.2017.0404.005
Connolly, E.S., Rabinstein, A.A., Carhuapoma, J.R., Derdeyn, C.P., Dion, J., Higashida, R.T., … Vespa, P. (2012). Guidelines for the management of aneurysmal subarachnoid hemorrhage: A guideline for healthcare professionals from the American Heart Association/American Stroke Association. Stroke, 43(6), 1711-1737. doi:10.1161/STR.0b013e3182587839
D’Souza, S. (2015). Aneurysmal subarachnoid hemorrhage. Journal of Neurosurgical Anesthesiology, 27(3), 222-240. doi:10.1097/ ANA.0000000000000130
Daou, B. J., Koduri, S., Thompson, B. G., Chaudhary, N., & Pandey, A. S. (2019). Clinical and experimental aspects of aneurysmal subarachnoid hemorrhage. CNS Neuroscience & Therapeutics, 25(10), 1096–1112.doi:10.1111/cns.13222
Demir Korkmaz, F., ve Çullu, M. (2015). Venöz tromboembolizm ve hemşirelik bakımı. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 31(1), 62-82.
Diebolt, E., Sims, S., Conner, J., & Lee, V. (2014). Stroke patient length of stay benchmarking and analysis (P2.129). Neurology, 82(10), (P2.129).
Dinç, H. (2018). Kanamış intrakranial anevrizmaların ve anevrizmal subaraknoid kanamanın güncel medikal ve endovasküler tedavisi. Türk Radyoloji Seminerleri, 6, 45-58. doi:10.5152/trs.2018.581
Francoeur, C.L., & Mayer, S.A. (2016). Management of delayed cerebral ischemia after subarachnoid hemorrhage. Critical Care, 20, 277.doi:10.1186/s13054-016-1447-6
Jaja, B.N., Lingsma, H., Steyerberg, E.W., Schweizer, T.A., Thorpe, K.E., & Macdonald, R.L. (2016). Neuroimaging characteristics of ruptured aneurysm as predictors of outcome after aneurysmal subarachnoid hemorrhage: Pooled analyses of the SAHIT cohort. Journal of Neurosurgery, 124, 1703-1711. doi:10.3171/2015.4.JNS142753
Karic, T., Sorteberg, A., Haug Nordenmark, T., Becker, F. & Roe, C.(2014). Early rehabilitation in patients with acute aneurysmal subarachnoid hemorrhage. Disability and Rehabilitation, 37(16), 1446-1454. doi:10.3109/09638288.2014.966162
Kunz, M., Siller, S., Nell, C., Schniepp, R., Dorn, F., Huge, V., … Schichor,C. (2018). Low-dose versus therapeutic range ıntravenous unfractionated heparin prophylaxis in the treatment of patients with severe aneurysmal subarachnoid hemorrhage after aneurysm occlusion. World Neurosurgery, 117, e705–e711. doi:10.1016/j.wneu.2018.06.118
Lanzino, G., D’Urso, P.I., & Suarez, J. (2011). Seizures and anticonvulsants after aneurysmal subarachnoid hemorrhage. Neurocritical Care, 15(2), 247-256. doi:10.1007/s12028-011-9584-x
Lublinsky, S., Major, S., Kola, V., Horst, V., Santos, E., Platz, J., … Friedman, A. (2019). Early blood-brain barrier dysfunction predicts neurological outcome following aneurysmal subarachnoid hemorrhage. EBioMedicine, 43, 460-472. doi:10.1016/j.ebiom.2019.04.054
Madden, L.K., & DeVon, H.A. (2015). A systematic review of the effects of body temperature on outcome after adult traumatic brain injury. Journal of Neuroscience Nursing, 47, 190-203. doi:10.1097/JNN.0000000000000142
Mahon, P., Smith, B., Browne, J., Hawkshaw, S., McEvoy, L., Greene, K., …Trehy, S. (2012). Effective headache management in the aneurysmal subarachnoid haemorrhage patient. British Journal of Neuroscience Nursing, 8(2), 89-93. doi:10.12968/bjnn.2012.8.2.89
Milinis, K., Thapar, A., O’Neill, K., & Davies, A.H. (2017). History of aneurysmal spontaneous subarachnoid hemorrhage. Stroke, 48(10), e280-e283. doi:10.1161/ STROKEAHA.117.017282
Qi, H., Yang, X., Hao, C., Zhang, F., Pang, X., Zhou, Z., & Dai, J. (2019).Clinical value of controlling nutritional status score in patients with aneurysmal subarachnoid hemorrhage. World Neurosurgery, 126, e1352-e1358. doi: 10.1016/j.wneu.2019.03.100
Randell, T., Niemelä, M., Kyttä, J., Tanskanen, P., Määttänen, M., Karatas, A.,… Hernesniemi, J. (2006). Principles of neuroanesthesia in aneurysmal subarachnoid hemorrhage: the Helsinki experience. Surgical Neurology, 66(4), 382-388. doi:10.1016/j.surneu.2006.04.014
Rouanet, C., & Silva, G.S. (2019). Aneurysmal subarachnoid hemorrhage: current concepts and updates. Arquivos de Neuro-Psiquiatria, 77(11), 806–814. doi:10.1590/0004-282X20190112
Steiner, T., Juvela, S., Unterberg, A., Jung, C., Forsting, M., & Rinkel, G. (2013). European stroke organization guidelines for the management of ıntracranial aneurysms and subarachnoid haemorrhage. Cerebrovascular Diseases, 35, 93-112. doi:10.1159/000346087
Suarez, J.I. (2015). Diagnosis and management of subarachnoid hemorrhage. CONTINUUM: Lifelong Learning in Neurology, 21, 1263-1287.doi:10.1212/CON.0000000000000217
Şahinoğlu, M. (2018). Subaraknoid kanama sonrası rehabilitasyon. Türk Nöroşirürji Dergisi, 28(1), 124-128
Wuchner, S.S., Bakas, T., Adams, G. & Cohn, J.(2012). Nursing ınterventions and assessments for aneurysmal subarachnoid hemorrhage patient. Journal of Neuroscience Nursing, 44(4), 177-185. doi: 10.1097/ JNN.0b013e318252763f.
Yaşin, S., Ay, H. (2022). Endovasküler tedavi uygulanmış subaraknoid kanama hastalığı ile vitamin d düzeyleri arasındaki ilişkinin araştırılması. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 19(2), 378-381. doi:10.35440/ hutfd.1079834
Yoneda, H., Nakamura, T., Shirao, S., Tanaka, N., Ishihara, H., Suehiro, E.,… Suzuki, M. (2013). Multicenter prospective cohort study on volume management after subarachnoid hemorrhage: hemodynamic changes according to severity of subarachnoid hemorrhage and cerebral vasospasm. Stroke, 44(8), 2155-2161. doi:10.1161/STROKEAHA.113.001015
Zhao, B., Yang, H., Zheng, K., Li, Z., Xiong, Y., Tan, X., & Zhong, M. (2017). Preoperative and postoperative predictors of long-term outcome after endovascular treatment of poor-grade aneurysmal subarachnoid hemorrhage. Journal of Neurosurgery, 126(6), 1764-1771. doi: 10.3171/2016.4.JNS152587