Mücahit MUSLU, Dilek ÖZÇELİK ERSÜ, Behiye Nur ERDOĞAN, Muhammed YANIK

TİRAJI YÜKSEK BEŞ ULUSAL GAZETEDE YER ALAN SAĞLIK VE BESLENME HABERLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Bu çalışmada ulkemizde tirajı en yuksek 5 ulusal gazete-nin saglık ve beslenme haberlerinin konu, kaynak, yayımlama tarihi ve içerik yo nu nden incelenmesi amaçlan-mıştır.1 Aralık 2019-29 Şubat 2020 tarihleri arasındaki do nemi kapsayan kesitsel bir çalışmadır. Toplam tirajı bir milyona ulaşan beş ulusal basılı gazetenin 455 sayı ve ekinde bulunan saglık haberlerinin sayısı, kaynakları, yayınlanma zamanı ve içerikleri açısından incelenmiştir. Toplam 1448 haberin yaklaşık yarısını (%43.4) “beslenme” haberleri oluşturmaktadır. Saglık haberlerinin %52.3’u nu n kaynagı hekimlerdir. Haberlerin %36.3’u nun ise kaynagı bilinmemektedir. Beslenme ile ilgili haberlerin %85’inin konusu “besinlerin saglık uzerine etkileri” dir. Beslenme ile ilgili 628 haberin %55.6’sının (n:349) kaynag ı bilinmemektedir. Kaynagı bilinen beslenme haberlerinin 171’inin hekim (%27.2), 89’unun diyetisyen (%14.2) tarafından yazıldıg ı, 6’sının araştırma sonucu oldug u (%1) ve 13’u nu n (%2) ise di-g er kaynaklardan elde edildig i bulunmuştur. Sag lık ha-berlerinin yaklaşık u çte birinin, beslenme haberlerinin ise yarısından fazlasının kaynag ı bilinmemektedir. Kay-nag ı bilinmeyen haberler toplumu yanlış yo nlendirerek toplum sag lıg ı açısından risk oluşturmaktadır. Bu riskin o nlenmesi için sag lık haberlerinin sag lık edito rleri tara-fından mesleki etik ilkelere bag lı kalarak bilimsel kaynaklara veya uzmanlara danışılarak hazırlanması ve kaynag ın haberde belirtilmesi gerekmektedir.

EVALUATION OF HEALTH AND NUTRITION NEWS IN FIVE NATIONAL NEWSPAPERS WITH HIGH EDITION

In this study, it was aimed to examine the health and nutrition news of 5 national newspapers with the high-est circulation in our country in terms of subject, source and content. It is a cross-sectional study covering the period between December 1, 2019 and February 29, 2020. Five national printed newspapers with a total circulation of one million, 455 issues and the number of health news included in its supplement were analyzed in terms of their sources, publication time and con-tent.“Nutrition” news accounts for about half of the total (43.4%) 1448 news articles. Physicians are the source of 52.3% of health news. The source of 36.3% of the news is unknown. The subject of 85% of news related to nutrition is "the effects of food on health". The origin of 55.6% (n:349) of the 628-news related to nutrition is unknown. It was found that 171 of the known nutrition-al news were written by a physician (27.2%), 89 of them were dieticians (14.2%), 6 were research results (1%) and 13 were obtained from other sources (2%). The source of about one third of health news and more than half of nutrition news is unknown. News of un-known origin misleads the society and poses a risk to public health. In order to prevent this risk, health news should be prepared by health editors by adhering to professional ethical principles and by consulting with scientific sources or experts and the source should be stated in the news.

PDF

___

1. World Health Organization. Global Action Plan for The Prevention and Control of Noncommunicable Diseases 2013-2020. WHO Document Production Services, Geneva, Switzerland, 2013.
2. World Health Organization. WHO Global Coordination Mechanism on The Prevention and Control Of Noncommunicable Diseases: Final Report: WHO GCM/NCD Working Group On The Alignment Of I nternational Cooperation With National NCD Plans ( Working Group 3.2, 2016–2017) . WHO, Geneva, Switzerland, 2018.
3. Sezgin D. Yaşam tarzı o nerileri bag lamında sag lık haberlerinin analizi. Ankara Ü niversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2017; 2(2):52-78.
4. Aytaç O , Kurtdaş MÇ. Sag lık-hastalıg ın toplumsal ko kenleri ve sag lık sosyolojisi. Fırat Ü niversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2015; 25(1):231-250.
5. Çapar H, Çakmak C. Halk sag lıg ı bilgi kaynag ı olarak gazeteler: sag lıkla ilgili haberlerin analizi. Sag lık Akademisyenleri Dergisi 2019; 6(1):18- 26.
6. Peng W, Tang, L. Health content in Chinese newspapers. J Health Commun 2010; 15(7):695- 711.
7. Şahinog lu S, Baykara ZG. Bir gazetenin sag lık haberlerinin sag lık/hastalık kavramı çerçevesinde incelenmesi. Mersin Ü niversitesi Tıp Faku ltesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi 2011; 1(2):11-15.
8. Karakuş E. Gazetelerdeki Sag lık Haberleri: Yaşamın Tıbbileştirilmesi, Sag lıg ın Bireyselleşmesi ve Tu ketim Ü çgeninde Kadın. Yu ksek Lisans Tezi, Dumlupınar Ü niversitesi, Sosyoloji Anabilim Dalı, Ku tahya 2013.
9. Ridgway E, Baker P, Woods J, Lawrence M. Historical developments and paradigm shifts in Public Health Nutrition Science, guidance and policy actions: a narrative review. Nutr 2019; 11(3):531.
10. Ma J, Seenivasan S, Yan B. Media influences on consumption trends: Effects of the film Food, Inc. on organic food sales in the ÜS. Int J Mark Res 2020; 37:320-335.
11. Campbell MC, Manning KC, Leonard B, Manning HM. Kids, cartoons, and cookies: Stereotype priming effects on children's food consumption. J Consum Psychol 2016; 26(2):257-264.
12. Teixeira RA, Carlini M, Fernandes PT, et al. Reporting on health-related research in two prestigious Brazilian newspapers. Clinics 2012; 67(3):261- 264.
13. Reynolds C, LoRusso S. The Women's Magazine diet: frames and sources in nutrition and fitness articles. Journal of Magazine and New Media Research 2016; 17(1):1-23.
14. Liu S, Yao C, Lin G, et al. Effectiveness evaluation of mass media in health education. Chin J Heal Edu 2003; 19:21-23.
15. Weitkamp E, Eidsvaag T. Agenda building in media coverage of food research: Superfoods coverage in ÜK national newspapers. Journal Pract 2014; 8 (6):871-886.
16. Caulfield T, Clark MI, McCormack JP, et al. Representations of the health value of vitamin D supplementation in newspapers: media content analysis. BMJ Open 2014; 4:1-7.
17. Buckton CH, Patterson C, Hyseni L, et al. The palatability of sugar-sweetened beverage taxation: a content analysis of newspaper coverage of the ÜK sugar debate. Plos One 2018; 13(12):1-15.
18. Rachul C, Caulfield T. The media and access issues: content analysis of Canadian newspaper coverage of health policy decisions. Orphanet J Rare Dis 2015; 10(1):102.
19. Browne J, Gleeson D, Adams K, et al. Coverage of Aboriginal and Torres Strait Islander nutrition in major Australian newspapers, 1996- 2015. Aust NZJ Public Health 2018; 42(3):277- 283.
20. Kaya A. Sag lık, haber ve etik ilkeler. J Hum Sci 2019; 16(2):477-492.
21. Wilson A, Bonevski B, Jones A, et al. Media reporting of health interventions: signs of improvement, but major problems persist. PloS One 2009; 4(3):1 -5.
22. Kumbasar B. I stanbul’da Yayımlanan Gazetelerde Sag lık Haberleri. Yu ksek Lisans Tezi, Marmara Ü niversitesi, Sosyal Bilimler Enstitu su , I stanbul 2006.
23. Ütma S. Bilimsel okuryazarlık: bilim iletişimi ve medyadaki bilim haberlerini dog ru okumak. J Int Soc Res 2017; 10(50):788-799.
24. Ashoorkhani M, Majdzadeh R, Hosseini H, et al. Can we improve the quality of medical news merely by increasing journalists' health knowledge?. Med J Islam Repub Iran 2019; 33:1-5.
25. Bubela TM, Caulfield TA. Do the print media “hype” genetic research? A comparison of newspaper stories and peer-reviewed research papers. Can Med Assoc J 2004; 170(9):1399-1407.
26. Kaya A, Yu ksel E, O g u t P. Sag lık haberlerinde “mucize tedavi”ler. Selçuk Ü niversitesi I letişim Faku ltesi Akademik Dergisi 2011; 7(1):49-64.
27. Sumner P, Vivian-Griffiths S, Boivin J, et al. The association between exaggeration in health related science news and academic press releases: retrospective observational study. Br Med J 2014; 349:7015.
28. Kininmonth AR, Jamil N, Almatrouk N, et al. Quality assessment of nutrition coverage in the media: a 6-week survey of five popular ÜK newspapers. BMJ Open 2017; 7(12):1-8.
29. Paul S, Singh AB. Coverage of health-related articles in major local newspapers of Manipur. J Edu Health Promot 2016; 5:1-5.
30. Shinada K, Ariake M, Abe S, Kawaguchi Y. Health information on nutrition in newspaper articles. The Journal of the Stomatological Society (Kokubyo Gakkai zasshi, Japan) 2002; 69(3):202- 206.
31. Tu rko zu D, Aslanalp Ç, Kara K, ve ark. Yazılı basında beslenmenin yeri. Beslenme ve Diyet Dergisi 2011; 39(1-2):29-35.
32. Barton LA, Woolcott DM, Sheeshka JD, Tomasik HH. Readers' awareness and use of newspaper nutrition information. J Can Diet Assoc 1997; 58 (1):21-26.
33. Weiss EH, Davis CH. The response of an elderly audience to nutrition education articles in a newspaper for seniors. J Nutr Educ Behav 1985; 17(5):197-202.
34. Merdol TK. Beslenme ve diyetetik biliminin du nu , bugu nu ve geleceg i. I zmir Ka tip Çelebi Ü niversitesi Sag lık Bilimleri Faku ltesi Dergisi 2016; 1(1):1-5.
35. Resmi Gazete. Sag lık Meslek Mensupları ile Sag lık Hizmetlerinde Çalışan Dig er Meslek Mensuplarının I ş ve Go rev Tanımlarına Dair Yo netmelik Sayı: 29007 (22 Mayıs 2014 Perşembe) Erişim Adresi; https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/ 2014/05/20140522-14.htm; Erişim tarihi: 24.09.2020.