BİRİNCİ BASAMAK SAĞLIK HİZMETLERİNDE ÇALIŞAN SAĞLIK PERSONELİNİN POSTPARTUM DEPRESYONU TARAMA VE TEDAVİ YAKLAŞIMLARI

Bu araştırma, aile sağlığı merkezlerinde (ASM) çalışan sağlık personelinin, postpartum depresyona (PPD) yönelik tarama ve tedavi yaklaşımlarını ve bu hizmetleri engelleyen faktörleri belirlemek amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Çalışma Kayseri’de yer alan 34 ASM’de çalışan toplam 494 sağlık personelinden, 453’ü ile yapılmıştır. Veriler anket formu aracılığı ile toplanıp sayı ve yüzdelik dilimi kullanılarak değerlendirilmiştir. Araştırmada PPD’si olan bir bireyle karşılaşıldığında, ona yaklaşım ve tedavi uygulamalarını belirlemek amacıyla sunulan vaka örneğinde, sağlık personelinin tamamına yakını (%98,0) sorunun varlığını saptayabilmiş ve PPD sorununu fark etmiştir (%89,9). Sağlık personelinin %56,5’i postpartum dönemde ruh sağlığına yönelik hizmet verdiklerini belirtmiştir. Hizmet verememe nedenini, hekimlerin %51,6’sı hasta sayısının fazla olması ve yeterli zamanın olmaması, hemşirelerin %46,2’si hasta talebinin olmaması şeklinde ifade etmiştir. Sağlık personelinin %89,0’ı PPD’yi taramak için rutin olarak ölçek kullanmadıklarını ifade etmiştir. PPD’li bir bireyle karşılaşıldığında ebelerin destek ve danışmanlık almaya yönlendirmeyi (%44,4) ve destek ve danışmanlık vermeyi (%44,0) tercih ettiği belirlenmiştir. Hekimler ise ilaç tedavisi tavsiye etme (%85,2) ve destek ve danışmanlık verme (%42,2) hizmetlerini sunacaklarını belirtmişlerdir. Sağlık personelinin, PPD sorununu fark edebildikleri ancak taramaya yönelik ölçüm araçlarını yeterince kullanmadıkları ve mevcut bilgi birikimlerini tedavi hizmetlerine yeterince aktaramadıkları söylenebilir.

Anahtar Kelimeler:

Doğum Sonu Depresyon, Tarama, Primer Sağlık Hizmetleri

Postpartum Depression Screening and Treatment Approaches of Health Personnel Working in Primary Health Care Services

This research was carried out as a descriptive study in order to identify the screening and treatment approaches of health personnel working in family health centers for postpartum depression (PPD) and reveal factors preventing these services. The study was done with 453 of 494 personnel in 34 family health centers in Kayseri province. Data were collected via questionnaire and evaluated by using number and percentage rate. In the example of the case of an individual with PPD, almost all (98.0%) of the health personnel were able to determine the problem and noticed the PPD problem. 56.5% of health personnel stated that they provided mental health services in the postpartum period. As the primary reason for not being able to provide mental health services 51.6% of the physicians stated that the high number of patients and the lack of sufficient time and, 46.2% of the nurses referred no patient demands. 89.0% of the health personnel stated that they did not routinely use scales to screen PPD. When faced with an individual with PPD, it was found out that midviwes preferred guiding for receiving support and counselling (44%). Physicans stated that they would recommend medication (85%), and provide support and counselling (42%). It can be said that the health personnel could recognize the PPD problem but did not use the scanning tools adequately and could not transfer their existing knowledge to the treatment services adequately.

Keywords:

Postpartum Depression, Screening, Primary Healthcare,

PDF

___

1. Goldvin Evans M, Philipi S, Gee RE. Depression: Implications for Improving Health Outcomes. Women's Health Issues 2015; 25:703–710. 2. American Psychiatric Association. The diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5 (5th ed.). Çeviri: Köroğlu E: Bölüm: Depresyon Bozuklukları. Kitap: DSM-5 Tanı Ölçütleri. Türkçe 1. Baskı. Hekimler Yayın Birliği, Ankara 2014; ss 91- 112. 3. Fisher J, Cabral de Mello M, et al. Prevalence and determinants of common perinatal mental disorders in women in low-and lower-middleincome countries: a systematic review. Bull World Health Organ 2012;90:139–149. 4. Upadhyay RP, Chowdhury R, Salehi A, et al. Postpartum depression in India: a systematic review and meta-analysis. Bull World Health Organ 2017;95:706-717. 5. Karaçam Z, Çoban A, Akbaş B, ve ark. Status of postpartum depression in Turkey. Health Care for Women International 2018;39:821-841. 6. Mgonja S, Schoening A. Postpartum depression screening at well-child appointments: a quality improvement project. Journal of Pediatric Health Care 2017;31:178-183. 7. Tezel A. Postpartum depresyonun değerlendirilmesinde hemşirelerin/ebelerin sorumlulukları. Yeni Symposium Journal 2006; 44:49-52. 8. T.C. Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü, “Doğum Sonu Bakım Yönetim Rehberi”, Damla Matbaacılık, Ankara, 2014;19-41. 9. Glasser S, Levinson D, Bina R, et al. Primary care physicians attidutes toward postpartum depression: is it part of their job? Journal of Primary Care& Community Health 2016;7:24-29. 10. Durmazoğlu G, Serttaş M, Kuru Oktay A, ve ark. Postpartum depresyonun hemşire ve ebeler tarafından öngörülmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2016;19:33-37. 11. Essex MJ, Klein HM, Mıech R, et al. Timing of esposure to maternal major depression and children’s mental health symptoms in kindergarten. Br J Psychiatry 2001;179:151-156. 12. Jones CJ, Creedy DK, Gamble JA. Australian midwives’s awareness and management of antenatal and postpartum depression. Women Birth 2012; 25:23-28. 13. Buist A, Bilszta J, Milgrom J, et al. Health professional’s knowledge and awareness of perinatal depression: results of a national survey. Women and Birth 2006;19:11-16. 14. Ocaktan ME, Özdemir O, Akdur R. Birinci basamakta ruh sağlığı hizmetleri. Kriz Dergisi 2004;12:63-73. 15. Yıldız M, Önder ME, Tural Ü, ve ark. Birinci basamak sağlık hizmetlerinde çalışan pratisyen hekimlerin psikotik bozukluklar ve tedavisine yönelik tutumları. Türk Psikiyatri Dergisi 2003;14:106-115. 16. World Health Organization. Postnatal care for mothers and newborns: Highlights from the World Health Organization 2013 Guidelines. World Health Organ Tech Rep Ser, Geneva 2015; pp 1-8. 17. The American College of Obstetricians and Gynecologists. Screening for perinatal depression. Committee Opinion No. 630. 2015; pp 1-4. 18. T.C. Sağlık Bakanlığı. Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği, 25 Ocak 2013, sayı: 28539. 19. Gunn J, Lumley J, Young D. The role of the general practitioner in postnatal care: a survey from australian general practice. British Journal of General Practice 1998; 48:1570-74. 20. Jones CJ, Creedy DK, Gamble JA. Australian midwives’ knowledge of antenatal and postpartum depression: a national survey. Journal of Midwifery & Womens Health 2011;56:353-361. 21. Bayrampour H, Hapsari AP, Pavlovic J. Barriers to adressing perinatal mental health issues in midwifery setting. Midwifery 2018;59:47-58. 22. Arkan B, Bademli K, Çetinkaya Duman Z. Sağlık çalışanlarının ruhsal hastalıklara yönelik tutumları: son 10 yılda Türkiye’de yapılan çalışmalar. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 2011; 3:214-231. 23. Işık SN. Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Ebe ve Hemşirelerin Doğum Sonu Depresyon Konusunda Bilgi ve Uygulamalarının Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara 2007; ss 1-16. 24. Accortt EE, Wong MS. It Is time for routine screening for perinatal mood and anxiety disorders in obstetrics and gynecology settings. Obstet Gynecol Surv. 2017;72:553-568. 25. Goldsmith ME. Postpartum depression screening by family nurse practitioners. Journal of the American Academy of Nurse Practitioners 2007;19:321–327. 26. Skocir AP, Hundley V. Are Slovenian midwives and nurses ready to take on a greater role in caring woman with postnatal depression? Midwifery 2006; 22:40–55. 27. Chadha-Hooks PL, Park JH, Hilty DM, et al. Postpartum depression: an original survey of screening practices within a healthcare system. Journal of Psychosomatic Obstetrics and Gynecology 2010;31:199–205. 28. Psaros C, Geller PA, Sciscione AC, et al. Screening practices for postpartum depression among various health care providers. J. Reprod Med 2010; 55:477- 484. 29. Mivsek AP, Hundley V, Kiger A. Slovenian midwives’ and nurses’ views on post-natal depression: an exploratory study. Int Nurs Rev 2008; 55:320-326. 30. Gürlek Yüksel E, Taşkın OE. Türkiye’de hekimler ve tıp fakültesi öğrencilerinin ruhsal hastalıklara yönelik tutum ve bilgileri. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2005;6:113-121.