Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kalıp ifadeler üzerine yapılan çalışmalara yönelik bir değerlendirme

Bu çalışmada yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kalıp ifadelerle ilgili yapılmış yüksek lisans ve doktora tezleriyle ilgili değerlendirme yapmak amaçlanmıştır. Çalışmada yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kalıp ifadelerle ilgili Ulusal Tez Merkezi’nde 2000 ve 2023 yılları arasında yayınlanmış yüksek lisans ve doktora tezlerine yer verilmiştir. Araştırma 18.03.2022 ve 29. 01. 2023 tarihleri arasında ulaşılan tezlerle sınırlıdır. Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kalıp ifadelerle ilgili yapılmış tezlerin değerlendirilmesi hedeflendiğinden çalışmanın modeli betimseldir. Doküman taraması yapılarak“betimsel analiz” metodu kullanılmıştır. Yapılan araştırma sonucunda konuyla ilgili toplam 24 yayınlanmış teze ulaşılmıştır. Bunların 3’ü doktora, 21’i yüksek lisans çalışmasına aittir. En çok çalışmanın 2019 ve 2021 yıllarında yapıldığı görülmüştür. Tezlerde “yabancı dil olarak Türkçe öğretimi” (f:11), “deyimler” (f:9), “kalıp söz” (f:7) anahtar kelimelerinin sıklık açısından daha öne çıktığı görülmektedir. Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kalıp ifadelerle ilgili yapılmış tezlerin %75 oranında nitel, %12,5’er oranında ise nicel ve karma yapıldığı görülmektedir. Tezlerin veri kaynaklarına göre dağılımı incelendiğinde ilk sırada %64’lük oranla doküman olduğu görülmektedir. Bunu %28’le öğrenci izlemektedir. %4’lük oranla sosyal medya ve ses kayıtları da diğer veri kaynaklarını oluşturmaktadır. Tezlerde en sık veri toplama aracı olarak doküman ( f:18) sonrasında ise deyim başarı testi kullanılmıştır. Tezlerde doküman analizi yöntemi daha sık kullanıldığı için araç olarak da dokümana daha sık yer verilmiştir. Tüm bu veriler tablo ve grafiklerle sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi, Kalıp ifadeler, Kalıp ifadelerle ilgili akademik çalışmalar

PDF

___

Akgün, B. (2021). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Edimsel Yeti Gelişimi: Rica Söz Edimi
Kullanımı. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Akpınar, M. (2010). Deyim ve Atasözlerinin Yabancılara Türkçe Öğretiminde Kullanımı Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Akkar, İ. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe eğitimi kitaplarında deyim ve atasözlerinin kullanımına ilişkin bir inceleme. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
Arslan, N. (2016). Yabancılara Türkçe Öğretimi Ders Kitaplarındaki Kalıp Sözlerin Karşılaştırmalı İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Bayraktar, S. (2019). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Bir Kültür Aktarım Aracı Olarak Kalıp Sözler. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Ankara. Boylu, E. ve İltar, L. (2019). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Politika, Program, Yöntem Ve Öğretim. Ankara: Pegem Akademi.
Büyükikiz, K. ve Hasırcı, S. (2013). Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde sözcük öğretimi üzerine bir değerlendirme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(21), 145-155.
Cansız, U. (2021). Yabancı Dil Olarak Türkçe ve Almanca Öğretimi Ders Kitaplarında Kalıp Yargılar. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
Çelik, D. C., Elbistanlı, N. ve Boylu, E. (2022). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde atasözleri ve deyimlerin öğretimine yönelik yapılan çalışmaların incelenmesi. Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (28), 54-71. Çotuksöken, Y. (1994), Deyimlerimiz. İstanbul: Özgül Yayınları. Demir, M. (2016). Yabancı dil olarak Türkçede kalıp sözlerin öğretimi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Demirtaş, İ. (2021). Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarındaki atasözü ve deyimlerin kültür aktarına katkısı. Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
Erdoğan, G. (2019). Yabancılara Türkçe öğretimine yönelik ders kitaplarının atasözleri ve deyimler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Eğitim bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
Gökdayı, H. (2016). Yabancılara Türkçe öğretiminde sözcük öğretimi ve kalıp sözler. TurkishStudies International Periodical for the Languages, Literature and History of TurkishorTurkic, 11(19), 379-394.
Gönen Kayacan, S. (2018). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Kalıp Sözlerin Kazandırılmasında Yaratıcı Dramanın Etkisi. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
Gündoğdu, İ. (2019). Kültürler arası iletişim yaklaşımı açısından Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan ders kitaplarındaki deyimler. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs ÜniversitesiEğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
Gürel, A. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde deyimlerin metinleştirilerek öğretimi: c1 seviyesi. Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Uşak.
Kılınç, A. K. (2019). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde /Öğreniminde İstek (Rica) Söz Edimi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Ankara
Koç, E. K. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğrencilerinin kalıp söz kullanımlarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Koparıcı, I. F. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe b1 seviyesinde deyim öğretimi / öğrenimi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstütüsü, Ankara.
Özyar, B. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde deyimler. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Seyhan, L. (2018). Yabancılara Türkçe öğretimi için Avrupa ortak öneriler çerçevesindeki bağlamlardan hareketle Türkçenin temel söz varlığının belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Şener, B., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. Ve Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri, Ankara: Pegem Yayınları.
Tarı, B. (2019). Bulgarca ve Türkçe atasözleri, deyim ve kalıp ifadelerin kültürel benzerlik ve farklılıklarının karşılaştırılıp incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
Tekin, E. (2019). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Kitaplarında Atasözü ve Deyimlerin Öğretim Stratejileri Üzerine Bir Durum Tespiti. Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Uğur, F. ve Azizoğlu, N. İ (2016). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan ders kitaplarının sözcük öğretimi açısından değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi , 4 (1) , 151-166.
Van Manen, J. (1979). Reclaiming qualitative methods for organizational research: a preface.
Administrative Science Chıarterly, 24(4), 520-526.
Yabacı, L. N. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi kitaplarında ikilemelerin yapı, işlev ve anlam açısından değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Ankara.
Yahşi, Ö. (2020). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Temel Düzey Söz Varlığını Belirleme: Yabancılar İçin Hazırlanan Türkçe Ders Kitapları ile Türkçeyi Yabancı Dil Olarak Öğrenenlerin Yazılı ve Sözlü Anlatım Uygulamalarına Dayalı Söz Varlığı. Doktor Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
Yaylı, D. ve Bayyurt Y. (2009). Yabancılara Türkçe öğretimi politika yöntem ve beceriler. Ankara: Anı Yayıncılık.
Yıldırım, T. (2022). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Ders Kitaplarında Kalıp İfadeler: Derlem Temelli Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Yıldız Memiş, N. (2022). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Hareketli Resimlerle (GIF) Deyim Öğretimi ve Uygulaması. Yüksek Lisans Tezi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
Zorpuzan, S. (2018). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan kitaplardaki kalıp söz ve deyim varlığı. Yüksek Lisans Tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.