Fatih VEYİS, Büşra YALÇIN, Ayşegül KAYAR MUSLU

Yapılandırmacı yaklaşım çerçevesinde geliştirilen Türk Dili ve Edebiyatı öğretim programlarında dünya edebiyatının öğretimi

Milletlerin kendi toplumlarına ait gelenek, görenek ve kültürlerinden beslenen edebî yaratılar milli bir edebiyatı oluştururken tüm dünya milletlerinin edebî eserlerinin oluşturduğu genel çerçeve ise dünya edebiyatı kavramıyla karşılanmaktadır. Türk milli eğitim sistemi içerisinde ortaöğretim düzeyinde öğrencilerin dünya edebiyatını tanıyabilecekleri ders Türk dili ve edebiyatı dersidir. Bu durumdan hareketle bu çalışmada yapılandırmacı öğretim yaklaşımı temel alınarak hazırlanan yakın dönem Türk dili ve edebiyatı dersi öğretim programlarında dünya edebiyatına ne derece ve şekilde yer verildiği incelenmiştir. Araştırma durum çalışması deseniyle yürütülmüş ve 2005, 2011, 2015, 2017 ve 2018 yıllarında hazırlanan öğretim programlarında yer alan dünya edebiyatı ile ilgili veriler betimsel analiz tekniği kullanılarak analiz edilmiş ve değerlendirilmiştir. 2005 ve 2011 programlarında amaç, metin seçimi ve kazanım konularında dünya edebiyatı ile ilişkilendirilebilecek veriler bulunmakla birlikte dünya edebiyatı öğretiminin sınırlı ve yüzeysel olduğu, Türk edebiyatını tür, içerik ve zihniyet açısından etkilemesi yönüyle Batı edebiyatına yönelik kazanım ve etkinliklere yer verildiği görülmüştür. 2015 ve sonrasındaki programlarda metin ve tür merkezli planlamaya geçilmesiyle birlikte belirli türlerde dünya edebiyatından metinlere yer verilmesi noktasında daha somut ve planlı bir düzenleme söz konusudur. 2015 programında dünya edebiyatından yer verilen metinler masal/fabl, destan/efsane, roman, deneme ve söylev türündedir. Bu planlamaya göre programda dünya edebiyatından 5 metin türünden alınacak 6 edebî metne yer verilirken 2017 ve 2018 programlarında bu türlere şiir, tiyatro, mektup/e-posta, hikâye de eklenerek toplamda 9 farklı türden 10 metne yer verilmiştir. İncelenen programlarda dünya edebiyatının öğretimi konusunda zamanla nicelik ve nitelik açısından gelişim olduğu görülse de programlarda dünya edebiyatı öğretimi bir sanat eğitimi yaklaşımıyla değil, Türk edebiyatı geleneğini nasıl etkilediğini karşılaştırmalı metin çalışmaları yoluyla göstermek amacıyla yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Türk dili ve edebiyatı eğitimi, dünya edebiyatı, öğretim programı, yapılandırmacı yaklaşım.

PDF

___

Akdeniz, S. (2019). Ortaokul Türkçe ders kitaplarının Türk ve dünya edebiyatını temsil kabiliyeti açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(2), 1119-1136. https://dergipark.org.tr/tr/pub/teke/issue/46075/580141
Aliyev, J. (2019). Dünya edebiyatı açısından çevrilemezlik/ çevrilebilirlik. Turkish Studies, 14(4), 2029-2041. http://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies.22978
Altunbay, M. (2017). Türkçe öğretmeni adaylarının dünya edebiyatını takip etme düzeyleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(3), 433-449. https://doi.org/10.16916/aded.331248
Arslan, M. A. (2012). Türkiye dışı Türk edebiyatları ve dünya edebiyatlarının Cumhuriyet’ten günümüze ortaöğretim programları ve ders kitaplarındaki yeri [Yayınlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi, Ankara.
Avcı, Ş. (2011). Türkçe ders kitaplarındaki dünya edebiyatı metinlerinin içerik açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Mustafa Kemal Üniversitesi, Hatay.
Bermann, S. (2018). Karşılaştırmalı edebiyat ve dünya edebiyatı (O. Tecimen, Çev.). Notos, 73, 27-37. https://www.academia.edu/42838678/
Çelik, T. (2018). Türkiye’de 1924-2017 arası dil ve edebiyat dersi öğretim programlarına bakış. Turkish Studies, 13(4), 245-274. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13019
Damrosch, D. (2003). What is world literature?. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Eckermann, J. P. (2007). Yaşamının son yılında Goethe ile konuşmalar (Çev. M. Kahraman). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Edman, T. B. (2019). Dünya edebiyatı ve izdüşümü: “tercümedya”. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (16), 657-664. https://doi.org/10.29000/rumelide.619683
Gökçe, B. (2019). İlk örneklerinden günümüze dünya edebiyatı. (O. Sevim & Y. Söylemez, Ed.). Dünya Edebiyatı Araştırmaları (ss. 1-16) içinde. Nobel Yayıncılık.
Göktürk, A. (1986). Dil-edebiyat öğretiminde yeni yaklaşımlar. Ortaöğretim Kurumlarında Türk Dili ve Edebiyatı Öğretimi ve Sorunları (ss. 1-29) içinde. Türk Eğitim Deneği Yayınları.
Güzel, A. (2006). Edebiyat eğitiminde amaçlar ve bu amaçlara yönelik yöntem teknik ve örnek uygulamalar. Milli Eğitim Dergisi, 34(169), 85-104. https://dergipark.org.tr/tr/pub/milliegitim/issue/36938/422343
İbrişim, D. (2016). Dünya edebiyatı kavramına kısa bir bakış. Oggito. https://oggito.com/icerikler/dunya-edebiyati-kavramina-kisa-bir-bakis/11677
İsen Durmuş, T. I. (2011). Klasik eserlere çocuklar nasıl yönlendirilmeli ve buna ilişkin batıdaki uygulamalardan örnekler. Turkish Studies, 6(3), 929-937. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.2552
Kalfa, M. (2013). Klasik eserler ve klasik eserlerin eğitsel işlevi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 171(171), 105-112. https://www.acarindex.com/pdfs/171289
MEB (2005). Türk edebiyatı dersi öğretim programı ve kılavuzu (9-12. sınıflar). Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
MEB (2011). Ortaöğretim Türk edebiyatı dersi 9, 10, 11 ve 12. sınıflar öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
MEB (2015). Ortaöğretim Türk dili ve edebiyatı dersi (9, 10, 11 ve 12. sınıflar) öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
MEB (2017). Ortaöğretim Türk dili ve edebiyatı dersi öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
MEB (2018). Ortaöğretim Türk dili ve edebiyatı dersi (9, 10, 11 ve 12. sınıflar) öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma: desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, Çev. Ed., 3. baskıdan çeviri). Nobel Akademi. (Çalışmanın orijinali 2009’da yayımlanmıştır.)
Patton, M. Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün & S. B. Demir, Çev. Ed.). Pegem Akademi. (Çalışmanın orijinali 2002’de yayımlanmıştır.)
Sağlam, M. Y. (2014). Dünya edebiyatına uzanan yolda bir Türk romancı: Orhan Kemal. Erdem, (67), 87-104. https://doi.org/10.32704/erdem.537456
Sebuktekin, H. (2006) Neden karşılaştırmalı edebiyat?. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 7, 1-17. https://dergipark.org.tr/tr/pub/zgefd/issue/47963/606839
Uysal, B. (2016). The evaluation of world literature courses in Turkish language teaching departments based on conceptual field. Journal of Education and Training Studies, 4(10), 139-147. http://dx.doi.org/10.11114/jets.v4i10.1795
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
Yin, R.K. (2002). Case study research: design ang methods (3rd ed.). Sage Pbc.