Samiha Ayverdi Romanında Dindar ve Muhafazakâr Kadın Psikolojisi

Roman sanatında kişilerin kendi gerçek psikolojileriyle var olmaları gerekir. Aksi takdirde bu kişiler tutarsız olmaktan kurtulamazlar. Kahramanların kişilik gelişiminin gerçekçi olması romanın başarısını doğrudan etkiler. Dünya edebiyatlarındaki büyük romanların önemli kahramanları psikolojik gerçeklikleriyle bilinir. Türk romanının başarılı yazarları da kahramanlarının psikolojik gerçekliğine itina göstermişlerdir. Ancak edebiyatımızda kadın psikolojisini gerçekçi bir biçimde işleyen romancı sayısı fazla değildir. Bu konuda kadın yazarlarımız daha şanslı sayılır. Samiha Ayverdi, romanlarında kadın konusuna hususi bir yer veren yazarlarımızdandır. Bu çalışma Samiha Ayverdi’nin romanlarındaki dindar ve muhafazakâr kadınların psikolojik gerçekliğini konu almaktadır. Ayverdi’nin dindar ve muhafazakâr kadın kahramanları münevver kişilerdir. Maneviyatları güçlü ve ideal tiplerdir, ananevi terbiye ile yetişmişlerdir. Bu sebeple Ayverdi’nin kendisini de temsil ettikleri söylenebilir. Samiha Ayverdi hem kadın yazar olması hem de romanlarında kadına özel bir mesuliyet yüklemesi bakımından dikkate değer bir yazardır. Onun romanlarında düz ve menfi tiplerin psikolojisini psikanalistik yöntemlerle izah etmek mümkündür. Ancak mütedeyyin ve münevver kadınların psikolojisini psikanalizmle incelemek zordur. Bunun yerine klasik İslam düşüncesindeki ilm-i nefs öğretisine müracaat edilebilir. Zira bu kadınların kişiliklerinde terbiye belirleyici bir rol oynar. Bu çalışmada Samiha Ayverdi’nin romanlarıdaki münevver kadın tipinin psikolojik gerçekliği ortaya konmaya çalışılmıştır. Bunun için hem psikanalizme hem de ilm-i nefs bilgisine müracaat edilmiştir. Ayverdi’nin hususi bir maksatla idealize ettiği söz konusu kahramanlar okurun dikkatini tasavvuf terbiyesinin insan yetiştirmekteki üstünlüğüne çekmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Samiha Ayverdi, kadın psikolojisi, ilm-i nefs, roman kişisi, psikolojik gerçeklik

The Psychology of Religious-Conservative Women in The Novels of Samiha Ayverdi

In the art of novel, characters are supposed to exist with their true psychologies. Otherwise, they can’t avoid being inconsistent. The fact that characters’ personality development proceeds in a realistic way directly affects the success of a novel. The characters of great novels in world literature have real psychology. The successful authors of the Turkish Literature have likewise paid great attention to the true psychology of their characters. However, the number of novelists who depict female psychology realistically in our literature is not much. In this regard, our female authors are more fortunate. Samiha Ayverdi is one of our novelists who allocates a peculiar place to “women” in her novels. This study is about the psychological reality of religious and conservative women in Samiha Ayverdi's novels. Ayverdi’s devout and conservative characters are enlightened people. Their spiritualities are strong and ideal types, they have been raised by traditional training. Therefore, they represent Ayverdi herself. In terms of being a female author and appointing a special responsibility to women, Semiha Ayverdi is a notable author. It is possible to explain the psychology of the plain and the ethnic types with psychoanalytic methods in her novels. However, the psychoanalysis of religious and intellectual women is tough. Instead, it can be applied to the teaching of the knowledge of “information of identity” in the classical Islam. Because, training plays a significative role in the identities of these women. This study set out to reveal the psychological reality of the geninune female enlightened woman in Samiha Ayverdi’s novels. For this, both psychoanalysis and knowledge of “information of identity” have been applied. Such characters who are idealized by Ayverdi for a particular purpose draw readers’ attention to the superiority of Sufi ritual in human training.

Keywords:

Samiha Ayverdi, female’s psychology, knowledge of self, flat character, psychological truth,

PDF

___

Adler, A. (2014). İnsanın Doğasını Anlamak. (D. Başkaya, Çev.) İzmir: İlya. Ayverdi, S. (2006). Küplücedeki Köşk (2 b.). İstanbul: Kubbealtı. Ayverdi, S. (2007). Son Menzil (3 b.). İstanbul: Kubbealtı. Ayverdi, S. (2009). Yolcu Nereye Gidiyorsun (4 b.). İstanbul: Kubbealtı. Ayverdi, S. (2010). Batmayan Gün (6 b.). İstanbul: Kubbealtı. Ayverdi, S. (2011). Ateş Ağacı (6 b.). İstanbul: Kubbealtı. Ayverdi, S. (2011). İnsan ve Şeytan (6 b.). İstanbul: Kubbealtı. Ayverdi, S. (2012). Yaşayan Ölü (6 b.). İstanbul: Kubbealtı. Bahadır, A. (2010). Jung ve Din. İstanbul: İz. Buharî, İ.-ı. (2014). Sahîh-i Buharî Muhtasar. (H. Aldemir, İ. Tüfekçi, O. Güman, İ. Aktepe, M. Eryarsoy, & M. Odabaşı, Çev.) İstanbul: Karınca-Polen. Burke, E. (2017). Devrimin Şeytanları. (Ö. Koyuncu, Çev.) İstanbul: Tefrika. Demirci, M. (2007). Samiha Ayverdi'de İman ve Tasavvuf. TKKD Altay Kültür Sanat ve Eğitim Vakfı Panel Tebliğ Metinleri: TKKD Altay Kültür Sanat ve Eğitim Vakfı. Devellioğlu, F. (2015). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın. Fromm, E. (2012). Psikanaliz ve Din (3 b.). (E. Erten, Çev.) İstanbul: Say. Gençtan, E. (2014). Psikanaliz ve Sonrası. İstanbul: Metis. Karaman, H., Özek, A., Dönmez, İ., Çağrıcı, M., Gümüş, S., & Turgut, A. (Dü). (2006). Kur'ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli (15 b.). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı. Köksal, M. A. (2011). Peygamberler Tarihi (15 b.). Ankara: Türk Diyanet Vakfı. Köse, A. (2011). Freud ve Din (3 b.). İstanbul: İz. Kubbealtı Lugati. (2018, Ocak 1). http://www.kubbealti.org.tr: http://lugatim.com adresinden alındı Niyâzî-i Mısrî. (2015). Dîvânı ve Şerhi (4 b.). (M. E. Emre, Dü.) İstanbul: Gelenek. Özel, M. (2017, Nisan). Şeytan Aldı Götürdü. Dergâh(326), 12-13. Saîd Havva. (1990). El-Esâs fi't-Tefsîr (Cilt 5). (M. B. Eryarsoy, Çev.) İstanbul: Şamil. Snowden, R. (2011). Freud Kilit Fikirler. (M. İnan, Çev.) İstanbul: Optimist. Tanpınar, A. H. (1998). Edebiyat Üzerine Makaleler (5 b.). (Z. Kerman, Dü.) İstanbul: Dergâh. Tuzak, U. (2009). Samiha Ayverdi. T. Bora, & M. Gültekingil içinde, Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce (s. 248-260). İstanbul: İletişim. Türkçe Sözlük (11 b.). (2011). Ankara: TDK. Türkçe Sözlük I. (1944). İstanbul: Cumhuriyet.