Romantizmle postmodernizm arasındaki bağlantılara dair bir açımlama

Bu çalışma kapsamında romantizm ve postmodernizm kavramlarının genel bir tanımı yapılarak her ikisi arasındaki düşünsel ve sanatsal bağlantılar aydınlatılmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda çalışma, karşılaştırmalı bir kavram analizi niteliği taşımaktadır. Düşünsel açıdan her iki kavram da öncelikli olarak Aydınlanmacı modernite eleştirisiyle ırasallaşır. Yazına mutlak anlamda özgürlük tanımaları, sanatla yaşam arasındaki keskin sınırları muğlaklaştırma girişimleri bakımından da sanata bakışları dikkat çekici ölçüde birbirleriyle örtüşür. 1790’ların ikinci yarısında Almanya’da doğan Romantik yazın akımı, 1800’lü yılların başında tüm Kıta Avrupa’sını etkisi altına alarak yaklaşık kırk yıllık uzun bir sürece hâkim olur. Özgürlükçü ve anarşist tutumuyla öne çıkan Romantik akım, 1789 Fransız Devrimi’nin yarattığı özgürlük ve demokrasi ruhunun yazın ve sanat alanına yansıması olarak okunabilir. Fantezi/ düş, duygu, sonsuzluk özlemi ve şiir anahtar kavramlarıyla ırasallaşan Romantizm, modernizmin düşünsel temellerini oluşturan Aydınlanma’nın katı ve indirgemeci usçuluğuna (rasyonalizm) bir tepki niteliği taşır. Postmodernizmse, Aydınlıklar Avrupası’nın “Heil! Heil!-Duçe! Duçe!” haykırışlarıyla devasa kitleleler halinde karanlıklara koştuğu II. Dünya Savaşı sonrasında uyanan yeni bir tinsel bilinci, modernizmin temellerini kökten biçimde sorunsallaştıran bir özdüşünümsellik sürecini ifade eder. Romantizmden iki yüzyıl kadar sonra ortaya çıkan postmodernizm, Romantiklerin başlattığı modernite eleştirisini her anlamda en uç noktasına taşımış ve onların yazını yaşamla bütünleştirerek her tür sınırlandırma ve sınıflandırmadan özgürleştirme istemini bizzat kılgıya geçirmişlerdir. Bu bağlamda postmodernizmin post-romantik olduğu savlanabilir ki, bu çalışmanın temel amacı; postmodernizmin romantizmle arasındaki bu derin bağlantıları açığa çıkarmaktır.

Anahtar Kelimeler:

Romantizm, postmodernizm, karşılaştırma, kavram, analiz

An exposition of the relationship of the romanticism to the postmodernism

Within the scope of this study, a general definition of the concepts of postmodernism and romanticism was made and the intellectual and artistic connections between both were tried to be illuminated. In this context, the study is a comparative concept analysis. From an intellectual perspective, both concepts are inherited primarily with the critique of Enlightenment modernity. Their views on art coincide remarkably with each other in terms of their absolute freedom to writing and their attempts to blur the sharp boundaries between art and life. Romantic literature born in Germany in the second half of the 1790s, dominated the entire continental Europe in the early 1800s, dominating a long period of about forty years. The Romantic movement, which stands out with its libertarian and anarchist attitude, can be read as the reflection of the spirit of freedom and democracy created by the French Revolution of 1789 in the field of literature and art. Romanticism, which is rationalized with the key concepts of fantasy / dream, feeling, longing for eternity and poetry, is a reaction to the rigid and reductionist rationality (rationalism) of the Enlightenment, which constitutes the intellectual foundations of modernism. Postmodernism expresses a new spiritual consciousness awakened after World War II and a process of self-reflexivity that radically problematizes the foundations of modernism, where Europe in the Enlightenment period ran into the darkness in huge masses with its cries of “Heil! Heil! - Duce! Duce!”. Postmodernism, which emerged two centuries after Romanticism, brought the criticism of modernity initiated by the Romantics to its extreme point in every sense, and by integrating their writing with life, they personally put into practice the desire to liberate from all sorts of restrictions and classifications. In this context, it can be claimed that postmodernism is post-romantic. The main purpose of this study is to reveal these deep connections between postmodernism and romanticism.

Keywords:

Romanticism, postmodernism, comparison, concept, analysis,

PDF

___

Adorno, M. (2016). Negatif Diyalektik. Çev. Şeyda Öztürk. İstanbul: Metis.
Aytaç, G. (2003). Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi. İstanbul: Say.
Birkök, C. M. (1998). “Modernizmden Postmodenizme: Yeni Problemler”. Yeni Türkiye Dergisi. C:4, s. 525-536.
Derrida, J. (1997). Of Grammatology. Trans. Gavatri Spivak, Baltimore: John Hopkins University Press.
Ecevit, Y. (2001). Türk Romanında Postmodernist Açılımlar. İstanbul: İletişim.
Emer Kızıler, F. (2019). “Patrick Süskind’in Amnesie In Litteris Adlı Metninin Postmodern Yazın Bağlamında Analizi”, International Journal of Economics, Politics, Humanities& Social Sciences (IJEPHSS), Volume: 2, Issue: 4, s. 226-243.
Bumin T. (Yay. Haz.). Felsefe 2002. Yayın No: TÜSİAD-T/ 2002/12-338, Cilt: 5, İstanbul: Lebib Yalkın.
Fiedler, L. (1994). “Überquert die Grenze. Schliesst den Graben”, in: Roman oder Leben, (Hg.) Uwe Wittstock , Leipzig: Reclam, S. 14-39.
Frenzel, H. A. und E. (1987). Daten der deutschen Dichtung. München: DTV.
Giddens, A. (1998). Modernliğin Sonuçları. Çev. Ersin Kuşdil. İstanbul: Ayrıntı.
Kaiser, G. (2010). Literarische Romantik. Göttingen: Vandenhoeck&Ruprecht.
Kefeli, E. (2014). Batı Edebiyatında Akımlar. 2. Baskı. İstanbul: Dergâh.
Kızıler, F. (2006): Moderniteden Postmoderniteye Kavramsal Bir Yolculuk. Patrick Süskind’in Parfüm Adlı Romanında Postmodernist Açılımlar. Erzurum: Salkımsöğüt.
Lucy, N. (2003). Postmodern Edebiyat Kuramı. Çev. Aslıhan Aksoy. İstanbul: Ayrıntı.
Lyotard, J.F. (1984). Condition: A Report on Konowledge. Trans. Geoff Bennington a. Brian Massumi. Manchester University Press, Manchester.
Lyotard J. F. (1986-1987). “Rules and Paradoxes or Svelte Appendix”. Cultural Critique 5., s. 209. (İçinde: Featherstone, M. (1996). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü. Çev. Mehmet Küçük. İstanbul: Ayrıntı).
Lyotard, J.F. (1998). “Postmoderne Dönüş”, Modernizmin Serüveni. (Yay. Haz.) Enis Batur. İstanbul: YKY, s. 20-21.
Novalis (1975): Dichtungen und Prosa, Leipzig: Philipp Reclam.
Ortheil, H. J. (1994). “Was ist postmoderne Literatur?”, in: Roman oder Leben, (Hg.) Uwe Wittstock (125-134). Leipzig: Reclam.
Parla, J. (2000). Don Kişot’tan Bugüne Roman. İstanbul: İletişim.
Paz, O. (1990). Öteki Ses. Çev. Mehmet Varlı. İstanbul: İnkılap.
Rothmann, K. (2003). Kleine Geschichte der deutschen Literatur. Stuttgart: Reclam.
Sarup, M. (1997). Post-Yapısalcılık ve Postmodernizm. Çev. Baki Güçlü. Ankara: Ark.
Schlegel, F. (2005). “Athenäums”- Fragmente und andere Schriften. Stuttgart: Reclam, S. 76-143.
Schultz, K. (2006). Alman Kültür Tarihi. Çev. Yavuz Erkoç. Yay. Haz. Ahmet Sarı. Ankara: Orient.
Sim, S. (2006). Postmodern Düşüncenin Eleştirel Sözlüğü. Çev. Mukadder Erkan-Ali Utku. Ankara: Babil.
Şaylan, G. (1999). Postmodernizm. Ankara: İmge..........
Taşdelen, V. (2007). “Postmodernizm Üzerine”. Hece Öykü, (Aralık-Ocak, 2007/ 2), s. 50-70.
Ünal, A. (2011). “Alman Romantizmi”. Selçuk Ünlü’ye Armağan. (93-130). Konya: Palet.
Vogelpohl, W. (2005). Alman Edebiyatı Tarihi. Çev. Yavuz Erkoç. Yay. Haz. Ahmet Sarı. Ankara: Orient.
Wackenroder,W.H.&, Tieck, L. (2009). Herzensergiessungen eines kunstliebenden Klosterbruders. Ditzingen: Reclam.
Welsch, W. (2002). Unsere Postmoderne Moderne. Berlin: Akademie.
Wilpert, G. (1989): Sachwörterbuch der Literatur. Stuttgart: Alfred Kröner.