اثری بر عليه خواب: نوای خروس همهدانی

عبد الوهاب همدانی از جمله منقبه نويسندگان مولوی است. در منابع کلاسيک ، علاوه بر اثر وی به نام ثواقب المناقب، ذکر شده است که آثارديگری نيز وجود دارد. در بين اين آثار ، اثر منثور به نام نوای خروس برای محتوای آن دارای اهميت است. طبق روايت موجود در کار؛اين شاعر که شاهد صحبت يک مؤذن و خروس بود ، آنچه شنيد و می خواست نمونه ای از يک درس را به دوستان خود ارائه دهد. گفتگويیکه مؤذن و خروس با يکديگر برای بيدار کردن افراد خوابيده داشتند با استفاده از اشعار همدانی و همچنين اشعار منتقل شده از شاعران مختلفغنی می شود. اين قابل درک است که اين گفتگو از زمان امساك تا طلوع آفتاب ادامه داشته است. شاعر احتمالاً تصميم به نوشتن چنين اثریبرای تشويق اخوان برای نماز صبح گرفت. اين مقاله برای بررسی محتوای نوای خروس و معرفی متن اثر با يادداشت ها به دنيای دانشنوشته شده است.

A work against sleep: Nevâ-yı Horûs-ı Hemedânî

Abdülvehhâb-ı Hemedânî is among the menkabe authors of Mevlevî Order. In classical sources, besides his work named Sevâkıbu'l-menâkıb, it is mentioned that there are other works. Among these works, the prose work named Nevâ-yı Horûs is important for its content. According to the narration in the work; The poet, who witnessed the conversation of a muezzin and a rooster, wanted to present an example of a lesson to his friends by writing what he heard. The conversation that muezzin and the rooster had with each other to awaken the sleeping people enriched the work by using Hemedânî’s poems from different poets as well as his own poems. It is understood that this conversation continued from the time of dawn until the sunrise. The poet probably decided to write such a work to encourage the prayer to the morning prayer. This article was written to examine the content of Nevâyı Horûs and to present the text of the work with notes to the academic world.

PDF

___

Abdullah bin Ahmed bin Adiyy, (1418), el-Kâmil fî Zu’afâi’r-ricâl, Haz. Ali Muhammed Muavviz, Âdil Ahmed Abdülmevcûd, Dârü’l-kütübi’l-‘ilmiyye.

Abdulvehhâb b. Celâleddîn Muhammed-i Hemedânî, (1390), Sevâkıbu’l-menâkıb-ı Evliyâillâh, Haz. Arif Nevşâhî, Tahran: Mîrâs-ı Mektûb.

Ali Alparslan, (1988) “Abdülvehhâb es-Sâbûnî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi c.I, TDV Yayınları , İstanbul.

Baba Efdal-i Kâşânî, Dîvân-ı hakîm-i Efdalü’d-dîn Muhammed Merakî Kâşânî; be-ihtimâm-ı Mustafa

Feyzî, Hasan Âtıfî, Abbâs Bihniyâ, Ali Şerîf, İdâre-i Ferheng ü Hüner-i Kâşân, Kâşân.

Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed ibn İsmail el-Buhârî, (1987) el-Câmi‘u’s-Sahîh-Sahîh -i Buhârî ve Tercemesi c. III, çev; Mehmed Sofuoğlu, Ötüken Yayınları.

Ebû Sa’îd Ebû’l-hayr, Sühanân-ı Manzûm-ı Ebû Sa’îd Ebû’l-hayr; be-ihtimâm-ı Sa’îd Nefîsî, Kitâb- hâne-i Senâ’î, çâp-ı süvvüm, Tahran.

Ferîdüddîn Attâr- ı Nişâbûrî, (1316) Pendnâme; Haz. Takî Hâtemî, Tahran : Çâphâne-i İhvân.

Ferîdüddîn Attâr-ı Nişâbûrî, (1359) Dîvân-ı Şeyh Ferîdüddîn-i Attâr-ı Nişâbûrî; Haz. M. Derviş, Tahran: Sâzmân-ı Çâp u İntişârât-ı Câvîdân.

Firdevsî-i Tûsî, (1321) Müntahab-ı Şâhnâme; Haz. Muhammed Ali Fürûgî, Habîb Yağmâ’î, Tahran: Çâphâne-i Sikke-i Tecdîd.

Hâcû Kirmânî, (1369) Dîvân-ı Eş’âr-ı Hâcû Kirmânî; Haz. Ahmed Süheylî Hânsârî, Tahran: İntişârât-ı Pâzeng.

Hâfız-ı Şîrâzî Mevlânâ Şemseddîn Muhammed, (1391) Dîvân-ı Gazeliyyât; Haz. Halil Hatibrehber, Tahran : İntişârât-ı Safî Alişâh.

Mevlânâ Celâleddîn- i Rûmî, (1376) Külliyât-ı Şems-i Tebrîzî; Haz . Bedîüzzamân Fürûzânfer, Tahran: Müessese-i İntişârât-ı Kebîr.

Mevlânâ Celâleddîn Muhammed-i Belhî, (1388) Mesnevî-i Ma’nevî; Haz. Pervîz Abbas-ı Dâkânî, Tahran: İntişârât-ı İlhâm.

Müslim el-Haccâc el-Kuşeyrî el-Nisâbûrî, (1374) Sahîh-i Müslim; Haz. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, Dâru’l-ihyâ’i’l-kütübi’l-‘arabiyye.

Radıyyüddîn Abdülgafûr-ı Lârî, (1396 ) Tekmile-i Nefehâtü’l-üns ; Haz. Mahmûd Âbidî, Tahran: Mîrâs-ı Mektûb

Reşîdüddîn Vatvat, (1365) Matlûbu Külli Tâlib; Haz. Mahmûd Âbidî, Tahran: Çâphâne-i Selmân-ı Fârisî.

Rûdekî-i Semerkandî, (1376) Dîvân-ı Rûdekî-i Semerkandî; Haz. Said Nefîsî, Y. Brankinski, Müessese-i İntişârât-ı Nigâh.

Sa’dî-i Şîrâzî, (1389) Külliyât-ı Sa’dî; Haz. Muhammed Ali Fürûgî, Tahran: Müessese-i İntişârât-I Emîr-i Kebîr.

Selmân-ı Sâvecî, (1348) Cemşîd ü Hurşîd; Haz. C. P. Asmûsen, Ferîdûn Vehmen, Tahran: Büngâh-ı Terceme vü Neşr-i Kitâb.

Süheyl-i yarî Güldere, (1392) “Pijûhişî Der-eş’âr-ı İmâdî-i Şehriyârî”, Kitâb-ı Mâh-ı Edebiyyât, No: 77, Tahran.

Süyûtî, Celâleddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr es-Süyûtî, (t.y.), el-Câmi’ü’s-sagîr, Beyrût: Dârül-fikr.

Soysaldı, H. Mehmet (2018). “Kurân Âyetleri ve Hadisler Perspektifinden Uyku Hakkında Bir Değerlendirme”, İ. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, Güz 2018/9 (2), 79-102.

Takıyyüddîn Evhadî-i Belyânî, (1389) Arafâtü’l-âşıkîn ve Arasâtü’l-ârifîn –c. 2; be-ihtimâm-ı Zebîhullah Sâhibkârî, Âmine Fahrahmed, Mîrâs-ı Mektûb, Tahran.