Ortaokul öğrencilerinin okuma kültürlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi

Okuma eyleminin bireysel bir davranıştan alışkanlığa, alışkanlıktan kültüre evrilmesi ve demokratik, uygar bir toplum olmanın gereği olarak bir yaşam şekline dönüşebilmesi için alışkanlıkların edinildiği dönem olan bireyin ortaokul yılları önem arz etmektedir. Bu araştırmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin okuma kültürü edinme süreçlerini çeşitli değişkenler açısından incelemektir. Bu araştırma, tarama türünde betimsel bir çalışmadır. Araştırmanın evrenini, 2020-2021 eğitim öğretim yılında Diyarbakır ili Sur ilçesindeki bir devlet ortaokulunun 5, 6, 7 ve 8. sınıflarında öğrenim gören toplam 641 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında örneklem alma yoluna gidilmeyip evrenin tamamına ulaşılmaya çalışılmıştır. COVID-19 pandemisi nedeniyle öğrencilerin okula devam durumları göz önünde bulundurularak okula gelen öğrencilere ölçek yüz yüze uygulanmış, pandemi nedeniyle okula gelemeyen öğrencilere ise online anket yöntemiyle ölçekler ulaştırılmıştır. Gerek yüz yüze gerek online yöntemleriyle bu ortaokulda öğrenim gören 641 öğrencinin tamamına ölçekler ulaştırılmış, 602 ölçeğe yanıt alınabilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Kitap Okuma Alışkanlığına İlişkin Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde ise SPSS istatistik paket programı kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular, ortaokul öğrencilerinin okuma alışkanlıklarının “yarar” boyutuna ilişkin tutumları en yüksek düzeyde iken “sevgi” boyutuna ilişkin tutumlarının diğer boyutlara kıyasla düşük düzeyde olduğunu göstermiştir. Okuma alışkanlığına ilişkin tutum düzeylerinin genel olarak “yüksek” seviyede olduğu belirlenmiştir. Ayrıca yapılan analizler sonucunda öğrencilerin okuma alışkanlıkları ile cinsiyetleri, sınıf düzeyleri, anne ve baba eğitim durumlarına göre anlamlı farklar olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Okuma, okuma alışkanlığı, okuma kültürü, ortaokul, öğrenci

An Examination of the eading cultures of secondary school students in terms of various variables

In order for the act of reading to evolve from an individual behavior to a habit, from a habit to a culture and to transform into a life style as a necessity of being a democratic and civilized society, the middle school years of the individual, which is the period in which habits are acquired, are important. The purpose of this research is to examine the process of acquiring a reading culture of secondary school students in terms of various variables. This research is a descriptive study in survey type. The population of the research consists of a total of 641 students studying in the 5th, 6th, 7th and 8th grades of a public secondary school in Sur district of Diyarbakır province in the 2020-2021 academic year. Within the scope of the research, sampling was not used, since the whole population was tried to be reached. Due to the COVID-19 pandemic, taking into account the attendance of students to school, a face-to-face scale was applied to the students who came to the school, and the scales were delivered to the students who could not attend school due to the pandemic via an online questionnaire method. Scales were delivered to all 641 students studying at this secondary school, both face-to-face and online, and answers to 602 scales were obtained. In the research, “Attitude Scale Regarding Reading Habits” was used as a data collection tool. SPSS statistical package program was used in the analysis of the data. The findings obtained from the study showed that while middle school students’ attitudes towards the “benefit” dimension of their reading habits were at the highest level, their attitudes towards the “love” dimension were at a low level compared to the other dimensions. It has been determined that the attitude levels towards reading habits are generally at a “high” level. In addition, as a result of the analyzes made, it was determined that there were significant differences according to the reading habits of the students, their gender, grade levels, and educational status of their parents.

Keywords:

Reading, reading habits, reading culture, middle school, student,

PDF

___

Akkaya, N., & Özdemir, S. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin okumaya yönelik tutumlarının incelenmesi- İzmir-Buca örneği. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 75-96.
Aksoy, T. (2018). Okuma alışkanlığının temel eğitimden ortaöğretime geçiş (TEOG) sınavına etkisi. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Aytaç, A., & Kaygısız, N. (2019). Lise öğrencilerinin okumaya ilişkin tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(4), 2240-2255.
Aytaş, G., & Altunbay, M. (2016). İlköğretim Öğrencilerinin Okuma Profilinin “Okuma Eğilimleri” Bağlamında İncelenmesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 8, Sayı 14, Sayfalar 165 – 190
Ayyıldız, M., Bozkurt, Ü., & Canlı, S. (2006). Okuma Kültürü Üzerine Bir Araştırma, Millî Eğitim (Edebiyat Eğitimi ve Öğretimi Özel Sayısı), (169), 277–296
Baki, Y. (2017). 6, 7 ve 8. Sınıf öğrencilerinin okumaya yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından öncelemesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(63), 1166-1186.
Baki, Y. (2019). 6. 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin okuma kaygılarının Türkçe dersine ilişkin tutumları üzerindeki etkisinde sınıf düzeyinin ve cinsiyetin rolü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), 218-241. doi: 10.16986 /HUJE.2018038524
Balcı, A. (2009). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlık ve ilgileri üzerine bir araştırma. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Bamberger, R. (1990). Okuma alışkanlığını geliştirme (Çev.: Bengü ÇAPAR). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Baş, G. (2012). Reading attitudes of high school students: an analysis from different variables. International Journal on New Trends in Education and Their Implications, 3(2), 47-58.
Büyüköztürk, Ş. (2019). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
Can, A., Deniz, E., & Çeçen, M. A. (2016). Ortaokul öğrencilerinin okuma tutumları. Turkish Studies, 11(3), 645-660.
Ceran, D., & Deniz, K. (2015). TEOG sınav sorularının okuma becerisiyle çözülebilme düzeyi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(2), 92-109.
Çeçen, M. A., & Deniz E. (2015) Lise öğrencilerinin okumaya yönelik tutumları (Diyarbakır ili örneği). Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 30(12), 193- 212.
Durualp, E., Durualp, E. & Çiçekoğlu, P. (2013a). 6-8. sınıftaki öğrencilerin okumaya ilişkin tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 159-174.
Durualp, E., Durualp, E., & Çiçekoğlu, P. (2013b). Sekizinci sınıf öğrencilerinin kitap okumaya yönelik tutumlarının internet ve kitap okuma alışkanlıkları acısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kultur Eğitim (TEKE) Dergisi, 2(1), 115-132.
Erduran, T. (2008). Yaşam boyu öğrenme kapsamında Bartın ilinde okuma kültürü: Bir durum çalışması. Yüksek lisans tezi, Bartın Üniversitesi, Bartın.
Göktürk, A. (2002). Sözün ötesi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Gömleksiz, M.N. (2004). Geleceğin öğretmenlerinin kitap okumaya ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 185-195.
İnan, D. D. (2005). İlköğretim 1. kademe öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıklarının incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
İpek-Eğilmez, N. & Özşavli, G. (2018). Kitap okumaya yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Turkish Studies Educational Sciences, 13(11), 727-744. doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13165
İşeri, K. (2010). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin okuma tutumlarının incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 468-487.
Kaptan, S. (1998). Bilimsel araştırma ve istatistik teknikleri (Geliştirilmiş 11. Baskı). Ankara: Tekışık Web Ofset.
Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
Katrancı, F. (2019). Ortaokul 5. sınıf öğrencilerine uygulanan okuma etkinliklerinin öğrencilerin okuma alışkanlıklarına etkisi. Yüksek lisans tezi, Kilis 7 Aralık Üniversitesi, Kilis.
Körkuyu, S. (2014). Okuma kültürü edindirme sürecini etkileyen temel değişkenlerin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
McKenna, M. C., Conradi, K., Lawrence, C., Jang, B. G., & Meyer, J. P. (2012). Reading attitudes ofmiddle school students: Results of a US survey. Reading Research Quarterly, 47(3), 283-306.
McKenna, M. C., Kear, D. J., & Ellsworth, R. A. (1995). Children’s attitudes toward reading: a national survey. Reading Research Quarterly, 30, 934-955.
Özdemir, N. (1999). Atatürk’te okuma tutkusu ve kitap sevgisi. Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, (2), 217-228.
PISA. (2016). PISA 2012 Ulusal Ön Raporu. https://odsgm.meb.gov.tr/test/analizler/docs/pisa/pisa2012-ulusal-on-raporu.pdf Erişim Tarihi: 22.04.2021
Sallabaş, M. E. (2008). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin okumaya yönelik tutumları ve okuduğunu anlama becerileri arasındaki ilişki. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(16), 141-155.
Samur, A. (2014.) Bireye okuma kültürü edindirme izlencesi. Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
Samur, A. (2018). Okuma kültürü edinme sürecinde hangi kitaplardan nasıl yararlanılmalıdır? Pesa Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(4), 343-363.
Sever, S. (2007) Okuma Kültürü Edinme Sürecinde Türkçe Öğretiminin Sorumluluğu. Okuma Kültürü ve Okullarda Uygulama Sorunları Toplantısı. Ankara: MEB.
Sever, S. (2011) Okuma kültürü edindirme sürecinde temel sorunlar ve çözüm önerileri II. Çağdaş Türk Dili, 24(278), 77-83.
Sever, S. (2020). Okuma kültürü edinmenin yolları. http://okuyayplatformu.com/onerilerimiz/okuma-kulturu-edinmenin-yollari Erişim Tarihi: 11.03.2021
Strommen, L. T., & Mates, B. F. (2004). Learning tolovereading: Interview swith older children and teens. Journal of Adolescent ve Adult Literacy, (48), 188-199.
Ungan, S. (2008). Okuma alışkanlığımızın kültürel altyapısı. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 218-228.
Ünlü, S. (2019). Okuma kültürü edindirme sürecine Türkçe öğretmenlerinin etkisi (Muğla ili örneği). Yüksek lisans tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla.
Yavaş, S. (2013). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıkları ile üst düzey düşünme becerileri arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi, Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
Yılmaz, B. (1998). Okuma alışkanlığı sorunu, bir enstitü örneği ve Türkiye için öneriler. Türk Kütüphaneciliği, 12(3), 244-251.