Orijinal Netflix dizisi “Dark” örnekleriyle görsel-işitsel metinlerde çokkipli metin çözümleme (çevriyazı) yöntemi

Çokkipli metin çözümlemesi görsel-işitsel ürünleri çeviri amaçlı incelediğimiz ve çözümlediğimiz bir yöntemdir. Çeşitli düzgülerin bir araya getirerek oluşturduğu görsel-işitsel ürünlerde kiplikler çok önemli bir rol oynar. Bir anlatıda görüntü, imge, sembol, hareket, karakterlerin duruşu veya beden dili, çekim türü, renk, müzik ve diğer tüm ögeler sözel göstergelerle aynı anlam yaratma potansiyeline sahip kipliklerdir. Hepsinin bir arada bulunuşu ve kipliklerin etkileşimli ortaklığı, birbirini bütünleyerek anlamı oluşturur. Görsel-işitsel çeviride kiplikleri çözümlemek ve anlam bileşenlerinin farkına varmak, görsel-işitsel çeviri eğitimi alan öğrencilere ve çevirmenlere bütünsel ve işlevsel bir bakış açısı kazandırmaya yardımcı olur. Görsel-işitsel çeviride kiplikleri çözümlemek, bir taraftan bütünsel ve işlevsel bir bakış açısı kazandırmaya yardımcı olacağı gibi diğer taraftan altyazı, dublaj, voice-over özellikle sesli betimleme gibi görsel-işitsel çeviri türlerinde farklı veriler sunarak, çevirinin dilsel boyutundan öteye taşınması açısından önemlidir. Çokkipli çevriyazı yöntemi ile çalışmak ve görsel-işitsel metinleri çözümlemek çevirmen adaylarının temel edinçlerine yenilerini katar, görsel-işitsel çeviri edincini geliştirir. Bu çalışmada çokkipli çevriyazı yönteminin görsel-işitsel metinlerde nasıl uygulandığı betimlenerek gösterildi. Netflix’te yayımlanan Almanca “Dark” dizisinden birkaç sahne bu yöntemle çözümlendi ve görsel-işitsel bir metni bütün bileşenleriyle kavramanın çeviri açısından önemi tartışıldı. Bunun sonucunda bu yöntemin görsel-işitsel çeviri eğitiminde uygulanabileceği görüldü.

Anahtar Kelimeler:

Görsel-işitsel çeviri eğitimi, görsel-işitsel metin çözümleme, kiplik, çokkiplilik

The multimodal textual analysis (transcription) method in audiovisual texts: the Netflix series “Dark” case study

Multimodal textual analysis is a method that will be examined and analysed from the perspective of translating audiovisual products. Modality plays an important role in the aggregation of various rhythms that form audiovisual products. In any given narrative modality has the same creative potential as any other verbal signs, such as components like imagery, symbols, movement, stance of characters or body language, type of shot, colour, and music. The coexistence of all the above elements along with the interactive partnership of the modality, ensures the integration of all components. The analysis of modality in audiovisual translation training, in terms of transcription, and a comprehension of the semantic components, aids translation students and translators in adopting a holistic and functional perspective. An analysis of modality in audiovisual translation, is not only important because it assists those interested in the issue and translation students in adopting a holistic and functional perspective. Modality also provides different data on types of audiovisual translation particularly audio description such as subtitling, dubbing and voice-overs, and thus ensures that the translation goes beyond the linguistic dimension. Working with multimodal transcription to analyse audiovisual texts not only adds to the fundamental skills of translation students, but also improves their proficiency in audiovisual translation training. This study demonstrates how the method of multimodal trascription is used on audiovisual texts. A number of scenes from the German Netflix Series “Dark” were analysed using this method, and the concept of an audiovisual text including all of its components was discussed on the basis. As a result, it was seen that this method can be applied in audio-visual translation training.

Keywords:

Audiovisual translation training, multimodal transcription, mode, multimodality,

PDF

___

Akar, Didar & Martı, Leyla (2015) Söylem Çözümlemesi. (ed.) Seggie, N ve Bayyurt, Y. içinde Nitel Araştırma: Yöntem, Teknik, Analiz ve Yaklaşımları, (pp. 242-252). Ankara: Anı Yayınları. Erişim (22.07.2019) : https://www.researchgate.net/publication/316551511_Akar_D_and_Marti_L_2015_Soylem_Cozumlemesi_eds_Seggie_N_ve_Bayyurt_Y_ed_Nitel_Arastirma_Yontem_Teknik_Analiz_ve_Yaklasimlari_pp_242-252_Ankara_Ani_Yayinlari
Baldry, Anthony & J. Thibault, Paul. J. (2006): Multimodal Transcription and Text Analysis: A Multimedia Toolkit and Coursebook. London/Oakville, Equinox. 270 pp. ISBN 1-904768-07-5.
Birkan-Baykan, Esra (2013). Çeviri Eğitiminde Çeviri /Çevirmenlik Edinci: Problem Çözme ve Karar Verme Konusunda Bir Farkındalık Uygulaması / Translation / Translator Competence in Translator Training. İ. Ü. Çeviribilim Dergisi, Sayı: 7, s. 103-125.
Branton, B. (1999). Visual literacy literature review of different knowledge levels. Journal of Instructional Psychology, 25(3), pp. 166-175.
Dervişcemaloğlu, Bahar (2013). Göstergebilim Sözlüğü. Erişim (14.04.2020): http://www.ege-edebiyat.org/docs/506.pdf
Díaz Cintas, Jorge & Anderman Gunilla (2009). Audiovisual Translation, Language Transfer on Screen.(ed. Díaz Cintas, Jorge/ Anderman Gunilla), Palgrave Macmillan, London, ISBN: 978-0-230-01996-6.
Doğan, Aymil (2017). Sözlü ve Yazılı Çeviri Odaklı Söylem Çözümlemesi. Ankara: Siyasal Kitabevi, ISBN: 978-605-4627-57-8.
Edgar-Hunt, Robert/ Marland, John/ Rawle, Steven (2015). Film Dili (The Language of Film). Film Yapımı Temelleri Dizisi: 04, Literatür Yayınları 639, ISBN: 978-975-04-0594-5, İstanbul.
Emery, Lee & Flood, Adele (1998). Visual Literacy. University of Canberra, Australian Centre for Arts Education.
Esen-Eruz, Sakine (2008). Akademik Çeviri Eğitimi: Çeviri Amaçlı Metin Çözümlemesi. İstanbul: Multilingual.
Gambier, Yves & Gottlieb, Henrik (eds.) (2001). (Multi)Media Translation, Concepts, Practices and Research. Amsterdam/Philadelphia, John Benjamins, Benjamins Translation Library, vol. 34, XX-298 p.
Gambier, Yves (2006). Multimodality and Audiovisual translation. In Audiovisual Translation Scenarios: Proceedings of the Marie Curie Euroconferences MuTra: Audiovisual Translation Scenarios, Mary Carroll, Heidrun Gerzymisch-Arbogast & Sandra Nauert (eds). Copenhagen 1–5 May 2006. Erişim (22.07. 2019): http://euroconferences.info/proceedings/2006_Proceedings/2006_Gambier_Yves.pdf
Gottlieb, Henrik (2005). Multidimensional Translation: Semantics turned Semiotics. In S. Nauert, & H. Gerzymisch-Arbogast (Eds.), Proceedings of the Marie Curie Euroconferences MuTra: Challenges of Multidimensional Translation (EU High Level Scientific Conference Series 2005-2007). (pp. 33-61).
Güven, Mine (2018). Sesli Betimleme Araştırmalarında Güncel Yönelimler. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, Cilt 28, Sayı 2, ss. 107-127, DOI: 10.18492/dad.424635.
Erişim (28.03.2020): http://dad.boun.edu.tr/download/article-file/610719
Holly, Werner (2009). Der Wort-Bild-Reißverschluss: Über die performative Dynamik audiovisueller Transkriptivität. Oberfläche und Performanz: Untersuchungen zur Sprache als dynamische Gestalt, Angelika Linke ve Helmut Feilke (der.), pp. 389-406, Tübingen, Max Niemeyer Verlag.
İşler, Ahmet Ş. (2002). Günümüzde Görsel Okur Yazarlık ve Görsel Okur Yazarlık Eğitimi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: XV, Sayı: 1.
Jakobson, Roman (1959). On Linguistic Aspects of Translation. in Brower, (ed.), On Translation, Cambridge, MA: Harvard University Press, pp. 232-239.
Kerimoğlu, Caner (2018). Kiplik ve Kip. Pegem Akademi, ISBN: 978-605-241-501-6, DOI 10.14527/9786052415016.
Kress, Gunther & van Leeuwen, Theo (2001). Multimodal Discourse: the Modes and Media of Contemporary Communication. London: Edward Arnold.
Kress, Gunther (2010). Multimodality A social semiotic approach to contemporary communication. Routledge, Taylor and Francis Group, London and Newyork.
Neubert, Albrecht (2000). Competence in Language, in Languages, and in Translation. Schäffner Christina (Hersg.). Developing Translation Competence. Amsterdam, pp. 3-18.
O'Halloran, Kay L. (ed) (2004). Multimodal Discourse Analysis. London & NY: Continuum.
Orero, Pilar (2004). Topics in Audivisual Translation (ed. Pilar Orero). Benjamins Translation Library, Universitat Autònoma de Barcelona, Spain, John Benjamins Publishing Company. Amsterdam /Philadelphia, ISSN: 0929-7316, Vol. 56.
Okyayuz A. Şirin & Kaya Mümtaz (2016). Altyazı Çevirisi Eğitimi İçin Bir Model Önerisi. International Journal of Languages’ Education and Teaching (IJLET), ISSN: 2198-4999, Doi Number: 10.18298/ijlet. 601, Year 4, Issue 2, p. 257-275.
(Pdf) Altyazi Çevirisi Eğitimi İçin Bir Model Önerisi. Erişim (14.04.2020): https://www.researchgate.net/publication/306272052_ALTYAZI_CEVIRISI_EGITIMI_ICIN_BIR_MODEL_ONERISI
Okyayuz A. Şirin/ Kaya Mümtaz (2017). Görsel-İşitsel Çeviri Eğitimi. Siyasal Kitapevi, Ankara, ISBN: 978-605-9221-66-5.
Parsa, Seyide (1999). Televizyon Göstergebilimi. Kurgu Dergisi, Sayı 16, ss. 25-24.
Erişim (28.03.2020): https://earsiv.anadolu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11421/1362/139431.pdf?sequence=1&isAllowed=y
Rıfat, Mehmet (2019). Açıklamalı Göstergebilim Sözlüğü. Alfa Yayıncılık.
Taylor, Christopher J. (2003). Multimodal transcription in the analysis: Translation and subtitling of Italian films. The Translator (9) 2: pp. 191–206.
Taylor, Christopher J. (2013). Multimodality and audiovisual translation, in Y. Gambier & L. van Doorslaer (eds.) Handbook of Translation Studies. Volume 4, Amsterdam: John Benjamins Publishing Company, pp. 98-104. Erişim (21.08.2019): https://www.researchgate.net/publication/262208590_Multimodality_and_audiovisual_translation_2013_in_Y_Gambier_L_van_Doorslaer_eds_Handbook_of_Translation_Studies_Volume_4_Amsterdam_John_Benjamins_Publishing_Company_pp_98-104#pf8
van Leeuwen, Theo (2005). Introducing Social Semiotics. London: Routledge.
Vardar, Berke (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. Multilingual Yabancı Dil Yayınları, İstanbul.
Wileman, Ralph E. (1993). Visual Communicating. Englewood Cliffs, N.J.: Educational Technology Publications. s. 114.
Wollen, Peter (1998). Signs and Meaning in the Cinema. first ed.1969, Secker &Warburg. “Sinemada Göstergeler ve Anlam”, çev. Zafer Aracagök ve Bülent Doğan, Metis Yayınları, Beşinci basım: Mayıs 2017.
Dark (2019) Netflix. Baran Bo Odar, Jantje Friese.
https://www.netflix.com/watch/80114790?trackId=250318489&tctx=2%2C1%2C686c089d-59d6-4e76-b4cc-468eceedb2d2-16589194%2C7b654294-c786-4e11-896f-4bed79810c04_9668812X3XX1587308803806%2C7b654294-c786-4e11-896f-4bed79810c04_ROOT (1. Bölüm)
https://www.netflix.com/watch/80114791?trackId=14170289&tctx=0%2C1%2Cd6bc05dc-1b1c-44ce-803c-6e988688d87f-2862343%2Ceb79433a-a879-4479-b7c9-8cf60699b2a0_7866904X3XX1589917020144%2Ceb79433a-a879-4479-b7c9-8cf60699b2a0_ROOT (2.Bölüm)
https://www.netflix.com/watch/80114793?trackId=14170289&tctx=0%2C3%2Cd6bc05dc-1b1c-44ce-803c-6e988688d87f-2862343%2C9ff613cf-543c-41ae-8ac2-7ef46e84ee12_37449135X3XX1589965148451%2C9ff613cf-543c-41ae-8ac2-7ef46e84ee12_ROOT (4. Bölüm)
https://www.netflix.com/watch/80114795?trackId=250308460&tctx=0%2C5%2C01e219e2-3ab2-4ec8-a73b-61add7a33b1f-30727951%2C456660f2-dab2-4024-ae57-ab55ab3a0bf2_53701980X3XX1587308996940%2C456660f2-dab2-4024-ae57-ab55ab3a0bf2_ROOT (6. Bölüm)
https://www.netflix.com/watch/80114796?trackId=14751308&tctx=0%2C6%2Cd6bc05dc-1b1c-44ce-803c-6e988688d87f-2862343%2C5256f492-7bc7-4953-a222-c74d017a58e6_45012904X55XX1589965580355%2C5256f492-7bc7-4953-a222-c74d017a58e6_ROOT (7. Bölüm)