İhsan Oktay Anar’ın Kitab-ül Hiyel adlı eserinin İngilizce çevirisindeki (The Book of Devices) özel isimler ve çeviri stratejileri üzerine karşılaştırmalı bir inceleme

İhsan Oktay Anar ikinci kitabı “Kitab-ül Hiyel” ile Türk edebiyatının son dönemlerinin postmodern ve fantastik roman yazarlarından biri olarak kabul edilmektedir. Hayali karakterleri, tarihsel çağrışımlarla kurgulanan olayları, gerçek dışı kurguları ve kültürel öğeleri barındıran bu tür eserlerin çeviri sürecinde çevirmenler çeşitli çeviri sorunlarıyla karşılaşabilmektedir. Bu tür sorunların üstesinden gelebilmek için çeviriye dair farklı yaklaşımlar bulunmaktadır. Özellikle kültürel çeviriler bağlamında özel isimlerin çevirisi, çevirmenler açısından oldukça meşakkatli bir hal almaktadır. Bu çalışmada İhsan Oktay Anar’ ın “Kitab-ül Hiyel” adlı eseri ve İngilizce çevirisi karşılaştırılacak, özel isimlerin İngilizce’ ye nasıl çevrildiği incelenecek ve Eirlys Davies in (2003) kültürel öğeler ve özel isimlerin çevirisi için sunmuş olduğu görüşler çerçevesinde çevirmen tarafından kullanılan çeviri stratejileri tespit edilecektir. Aynı zamanda çeviri stratejileri Javier Franco Aixela’nın (1996) Kültürel Öğelerin Çevirisi için sunduğu sınıflandırma ile irdelenecek ve ardından çevirmenin temel çeviri eğilimi saptanacaktır. Bunun yanı sıra Theo Hermans’ın (1988) özel isimlerin metindeki görevlerine ve bu bağlamda çevrilmesine yönelik sunduğu ikili kategoriden çalışmanın sonuç kısmında faydalanılacaktır. Bu çalışmanın amacı kültürel çeviri bağlamında, eserde yer alan Türkçeye özgü kültürel ifadeler ile oluşturulan özel isimlerin İngilizce çevirilerine nasıl çözümler bulunduğunu tespit etmektir. Bu çalışmada, çevirmenin çoğunlukla kaynak metindeki sözcüklerin gerçek anlamlarını açıklamaya yönelik ve bu şekilde erek okurun metni daha iyi anlamasını amaçlayan, çeviri stratejileri kullandığı düşünülmektedir.

A comparative analysis on proper names and their translation strategies in English translation of Kitab-ül Hiyel (The Book of Devices) by İhsan Oktay Anar

İhsan Oktay Anar is considered to be one of the postmodern and fantastic novel writers of the last period of Turkish literature with his second book “Kitab-ül Hiyel”. In the translation process of these works, which include imaginary characters, historical fictions and cultural elements, translators may encounter various translation problems and there are different approaches to their translation. The translation of proper names, especially in the context of cultural translation, is very challenging for translators. In this study, İhsan Oktay Anar's “Kitab-ül Hiyel” and its English translation will be compared, the translation of proper names into English will be examined and the translation strategies used by the translator within the framework of Eirlys Davies Davies' views on cultural elements and the translation of specific names will be determined. Then, the translation strategies used will be handled by Javier Franco Aixela's (1996) classification for the translation of cultural elements and main translation tendency of the translator will be determined. Theo Hermans's (1988) dual category for the translation of proper names and their translations in this context will be utilized in the conclusion part. Thus, the aim of this study is to find out how to find solutions to English translations of proper names created with cultural expressions in Turkish in the context of cultural translation. At this study, it’s thought that the translator has mostly used translation strategies, which are aimed to explain the denotative meaning of words in the source text and thus aiming the target reader to understand the text better.

___

  • Aixela, J. F. (1996). Culture-Specific Items in Translation. Translation, Power, Subversion, Alvarez, R. and Carmen-Africa Vidal, M (eds.). Clevedon: Multilingual Matters. (s 52–78).
  • Aktulum, K. (1999). Metinlerarası İlişkiler. Ankara : Öteki.
  • Anar, İ. O. (2018). Kitab-ül Hiyel, Eski Zaman Mucitlerinin İnanılmaz Hayat Öyküleri. İstanbul: İletişim.
  • Anar, İ. O.. (2018). The Book of Devices, The incredible life histories of inventors of yöre. (Çev.) Gregory Key. İstanbul: Koç Üniversitesi.
  • Davies, E. (2003). A Goblin or a Dirty Nose? The Treatment of Culture-specific References in Translations of Harry Potter. The Translator 6, (s 65–100).
  • Fernandes, L. (2006). "Translation of Names in Children's Fantasy Literature: Bringing the young reader into play." New Voices in Translation Studies. 2 (s. 44-57)
  • Hermans, T. (1988) “On Translating Proper Names, with reference to De Witte and Max Havelaar”, London/Atlantic Highlands: The Athlone Press
  • Şengül, S. (2018). Yeni Tarihselcilik Örneği Olarak Kitab-ül Hiyel’de Tarihi Unsurlar. Dede Korkut Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 7/ 16, s. 90-103.