Fârisî’nin Ravza-i Alî Adlı eserindeki tarih manzumeleri

Matematikle dil estetiğinin harmanlandığı bir tür olan tarih manzumeleri, bilindiği gibi klasik edebiyat içerisinde hem sosyal hayatla bağlarının kuvvetli olması hem de sosyal hayatın bazı yönlerine ışık tutması bakımından önemli bir yere sahiptir. Birçok disiplinin ilgi alanına girebilecek özellikler taşıyan bu manzumeler, yazıldığı dönemin sanat ve estetik anlayışına dair ipuçları da barındırırlar. Şairlerin tarih düşürdüğü olaylardan biri de 1715’teki Mora’nın fethidir. Fârisî de hem bu fethin tarihini kaydetmek hem de Şehid Ali Paşa’yı övmek için Ravza-i Alî adlı eserini kaleme almış ve bu eserinde çok sayıda tarih manzumesine yer vermiştir. Edirneli Ispanakçı İsmail Paşa’nın oğlu olan Fârisî hakkında, kaynaklarda bilgi bulunmamaktadır. Fârisî’nin eserinden, babası ölene kadar onun yanında görev yaptığı ve İnebahtı, Temeşvar, Eflak ve Boğdan’da bulunduğu anlaşılmaktadır. Şimdilik bilinen tek eseri Ravza-i Alî’dir. Fârisî, eserinde yer alan 23 tarih manzumesiyle Şehid Ali Paşa’nın veziriazamlık yaptığı 1713-1716 yılları arasındaki olaylara ışık tutmuştur. Bu çalışmada önce Fârisî ve eseri hakkında bilgi verilmiş, ardından Ravza-i Alî’deki tarih manzumeleri ele alınmıştır. Bu tarih manzumeleri, şekil ve muhteva yönünden incelenmiş ve manzumelerin transkripsiyonlu metni okuyucuların istifadesine sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Fârisî, Ravza-i Alî, Şehid Ali Paşa, Mora, Tarih manzumesi

Historical Verses in Farisi's work titled Ravza-i Alî

History verses, which are a kind of blending mathematics and language aesthetics, have an important place in classical literature both in terms of being strong with social life and shedding light on some aspects of social life. These poetries, which have characteristics that may be of interest to many disciplines, also contain clues regarding the artistic and aesthetic understanding of the period in which they were written. One of the events that poets have made history is the conquest of Mora in 1715. Farisi wrote his work Ravza-i Alî both to record the history of this conquest and to praise Martyr Ali Pasha, and he included many historical poems in this work. There is no information about the sources about Farisi, the son of Edirneli Spinach İsmail Pasha. It is understood from the work of Farisi that he worked with him until his father died and that he was in Inebahtı, Timişoara, Eflak and Boğdan. The only known work for now is Ravza-i Alî. Farisi illuminates on the events between 1713 and 1716, when Martyr Ali Pasha was a vizier with 23 historical poems in his work. In this study, first information was given about Fariari and his work, then historical verses in Ravza-i Alî were discussed. These date verses were examined in terms of shape and content and the transcribed text of the verses were presented to the readers' benefit.

Keywords:

Farisi, Ravza-i Ali, Martyr Ali Pasha, Peloponnese, verse of history,

PDF

___

Bıyık, Ö. (2014). Osmanlı-Rus Hududunda Bir Kale: XVIII. Yüzyılda Hotin. Tarih İncelemeleri Dergisi, C. XXIX / 2, s.489-513.
Demirel, Ş. (2008). Antepli Aynî Divanı’ndaki Tarih Manzumeleri Üzerine Bir İnceleme. Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic S. 3/4, s. 372-398.
Erken, A. (2017). XVIII. Yüzyıl Osmanlı Şam Valilerinin Emirü’l-Hacc Olarak Hizmetleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Afyon, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Ertaş, M. Y. (2007). Sultanın Ordusu (Mora Fethi Örneği 1714-1716). İstanbul: Yeditepe.
Fârisî Mehmed Paşa, Ravza-i Alî. Topkapı Sarayı Müzesi Türkçe Yazmaları E.H. 1421.
Karabey, T. (2011). Tarih Düşürme. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Ankara, C. 40, s. 80-82.
Karpat, K. (1994). Eflak. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Ankara, C. 10, s. 466-499.
Kurat, A. N. (1943). XVIII. Yüzyıl Başı ‹Avrupa Umumî Harbi›nde Türkiye’nin Tarafsızlığı. Belleten, Cilt: VII, S.26, s. 245-272.
Özcan, A. (2010). Şehid Ali Paşa. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Ankara, C. 38, s. 433-434.
Özcan, A.-Sevinç, N. (2019). Nasihatnâme’den Talimatnâme’ye: Damad/Şehid Ali Paşa ve Devlet Görevlilerine Dair Yazılı Emirleri. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, Sayı 13, Yıl 2019, Bahar, s. 449-503.
Sarıkaya, H. – Göger, V. (2018). Mora’nın Yeniden Fethine Dair Osmanlıların Hazırladıkları Fetihnâme (1715). Tarih Dergisi, Sayı 67, s. 101-124.
Sona, F. (2018). Osmanlı Şairlerinin Divanlarında Fetihler-Zaferler (18. yy.). Ankara: Sonçağ.
Uzunçarşılı, İ. H. (2011). Osmanlı Tarihi. Cilt IV, Bölüm I, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Yazar, S. (2019). Mora Fethinin (1715) Klasik Türk Şiirindeki Yankıları ve Râzî’nin “Fetihnâme” Konulu Bir Şiiri. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S. 23, İstanbul 2019, s. 391-460.