(RUS ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA ERMENİ DEVRİMCİ FEDERASYONUNUN KURULUŞU VE OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDAKİ FAALİYETLERİ )

1890’da kurulan Ermeni Devrimci Federasyonu (EDF - Taşnaksütyun),bağımsız bir Ermenistan’ın kurulması amacını gütmüş önemli bir Ermenimilliyetçi örgüttür. Diğer Ermeni milliyetçi örgütler gibi EDF dünyanındikkatini Ermeni Meselesini çekmek için propaganda yapmış ve kışkırtıcıfaaliyetlerde bulunmuştur. Ancak EDF’yi diğer Ermeni milliyetçi örgütlerdenayıran, bahsi geçen örgütün radikal zihniyeti ve saldırgan faaliyetlerininboyutları olmuştur. Bu bağlamda örgüt terörizm olarak tanımlanabilecekfaaliyetlerde bulunmuştur. 1890-1915 arası Rus arşiv belgeleri incelendiğindeEDF’nin Osmanlı İmparatorluğu’nda ayaklanma çıkartılması için yoğun birşekilde silahlı grupların oluşturulması sürecine dahil olduğu ortayaçıkmaktadır. Birinci Dünya Savaşı başladığında; EDF, Osmanlıİmparatorluğunun aleyhine olacak şekilde Rus İmparatorluğunun yanında yeralmıştır. Sonuç olarak örgütün faaliyetleri ve Osmanlı Ermenilerininkışkırtılması Osmanlı İmparatorluğu için ciddi bir güvenlik tehdidi halinegelmiştir. Bu durum, bir süre sonra Osmanlı hükümetinin radikal bir kararalarak Osmanlı Ermenilerini hassas bölgelerden İmparatorluğun başkabölgelerine sevk ve iskân etmeye karar vermesine yol açmıştır. Bu makale Rusarşiv kaynakları ışığında EDF’nin faaliyetlerinin hem Osmanlı Ermenileri hemde Müslümanları için vahim sonuçları doğurduğunu göstermektedir. Makalede,EDF’nin dengesiz ve maceraperest yöntemlerinin Ermenilere herkesten çokzarar verdiğinin söylenebileceği belirtilmektedir

THE FOUNDATION OF THE ARMENIAN REVOLUTIONARY FEDERATION AND ITS ACTIVITIES IN THE OTTOMAN EMPIRE IN VIEW OF RUSSIAN ARCHIVAL SOURCES

Established in 1890, the Armenian Revolutionary Federation(ARF - Dasnaktsutyun) is a prominent Armenian nationalist organizationthat sought to attain an independent Armenia. Like other Armeniannationalist organizations, the ARF engaged in propaganda and agitationto draw the world’s attention towards the Armenian Question. However,ARF was set apart from other Armenian nationalist organizations by itsradical mentality and scale of its aggressive acts. In this context, theorganization resorted to actions that can be described as terrorism. Whenexamined, Russian archival documents belonging to the years 1890-1915demonstrate that ARF was heavily involved in forming armed groups forinciting rebellions in the Ottoman Empire. When the First World Warbegan, the ARF decided to side with the Russian Empire to the detrimentof the Ottoman Empire. Eventually, the organization’s activities and theagitation of the Ottoman Armenians came to represent a serious securitythreat to the Ottoman Empire. This would eventually lead the Ottomangovernment to take the radical decision to relocate Ottoman Armeniansaway from sensitive areas to other parts of the Empire. This articledemonstrates that, with the help of Russian archival sources, the ARF’sactions had dire consequences for both Ottoman Armenians and Muslims.According to the article, it can be argued that the unbalanced andadventuristic methods of ARF damaged the Armenians more than anyoneelse did