Nilgün OKAY, İpek İLKKARACAN

13155

Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Afet Risk Yönetimi

Afete dirençli toplumlar için afet risk yönetiminin yaygınlaştırılmasını gerektirmektedir.  Toplumda mevcut olan sosyal zarargörebilirlikler (kırılganlıklar) bir afet durumunda müdahaleyi daha karmaşık hale getirmekte, iyileştirmeyi daha da zorlaştırmaktadır.  Toplumun bireylere kadın veya erkek olarak yüklediği sosyokültürel roller ve sorumluluklar (toplumsal cinsiyet) bu kırılganlıkları arttırmakta afet risklerini daha da yönetilemez hale getirmektedir.  Kadınları afetlerde mağdur ve riskli gruplardan kabul eden genel yaklaşım bulunmaktadır.  Buna karşılık, toplumsal cinsiyete dayalı kapasite ve yeteneklerini geliştirmeyi amaçlayan yaklaşımların daha başarılı olduğu saptanmıştır.  Bu makalede afet yönetiminin zarar azaltma, hazırlık ve müdahale evrelerinde yapılan planlamaların toplumsal cinsiyet bakımından yeniden gözden geçirilmesi, toplumsal cinsiyet duyarlığının geliştirilmesine yönelik stratejik planlama önerileri tartışılmaktadır. 
Anahtar Kelimeler:

toplumsal cinsiyet, zarargörebilirlik, kapasite, dirençlilik

Gender Sensitive Disaster Risk Management

Studies on disaster resilience point out the necessity of participation of all parts of communities in disaster management. Lessons from previous disasters indicated that existing social vulnerabilities based on gender roles are reducing local disaster resilience and preparedness capacities. Strategies based on gender-sensitive disaster mitigation planning are more successful to reduce all vulnerabilities. During the disaster mitigation and preparedness stages, a more proactive and gender based risk management framework, helps to recognize more women participation and improve capasities, as well as encourage gender equality and empower women. Gender-sensitive approach should be integrated into the disaster risk management and given equally place to women in planning. Designing gender-sensitive planning is right strategy for improving disaster capacity and resilience. During the planning processes, there is an urgent need for the raising awareness, and train the trainers and practitioners in the emergency and disaster management field, as well as policy makers in all level.
Keywords:

gender vulnerability, capacity, resilience, disaster risk management,

PDF

___

  • Açıkalın O. (2017). Deprem Bağlamında Dirayetli Toplumun Neresindeyiz: Yüzyılın Hesabı. Yeni İnsan Yay.138.
  • Ariyabandu M.M., Wickramasinghe M. (2003). Gender Dimensions in Disaster Management: A Guide for South Africa. Sri Lanka: ITGD South Africa Publication.
  • Bradshaw S. (2004). Socio-economic Impacts of Natural Disasters: A Gender Analysis https://www.gdnonline.org/sourcebook/chapt/doc_view.php?id=2&docid=50
  • Dedeoğlu N. (2011). Van Depremi’nden alınacak dersler. Toplum ve Hekim, 26 (5): 378-382.
  • Ecevit Y. (2011). Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi ed. Ecevit Y., Karkıner N. (T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını, No: 2307, Eskişehir).
  • El-Masri R., Harvey C., Garwood R. (2013). Shifting Sands: Changing gender roles among refugees in Lebanon. Oxfam, 43.
  • EMI (2015). The Natural Disaster Risk Management Program, http://emi-megacities.org/ndrmp/
  • Enarson E. (2012). Women Confronting Natural Disaster: from vulnerability to resilience. Lynne Rienner Publ. US. 245s.
  • Ferris D.E. (2012). Disaster Risk Management: A gender-sensitive approach is a smart approach, in Chapter 4: The Year of Recurring Disasters: A Review of Natural Disasters. 2012 (https://www.brookings.edu/research/reports/2013/03/natural-disaster-review-ferris
  • Fordham M. (2008). The Place of Gender in Earthquake Vulnerability and Mitigation, 2 Ocak 2009, http://www.iiasa.ac.at/Research/RMS/july2000/Papers/fordham0208.pdf
  • Hattatoğlu D. (2011). Gender and Labor within the Turkish Context of Local Development in the Era of Globalization, Analyzing Gender, Intersectionality, and Multiple Inequalities: Global, Transnational and Local Contexts’de, E. Ngan-Ling Chow, M. Texler Segal, L. Tan (ed.), Emerald Group Publishing Limited, s.139 – 159.
  • Hemachandra K., Amaratunga D., Haigh R. (2018). Role of women in disaster risk governance. Procedia Eng., 212: 1187-1194.
  • İlkkaracan A.İ. (2008). Birleşmiş Milletler CEDAW Sürecinde Sivil Toplum Örgütleri, Türkiye Gölge Raporları, Kadının İnsan Hakları (KİH)-Yeni Çözümler Derneği, İstanbul, 182 s.
  • İnal E., Erbaydar Paksoy N. (2016). 2012-2023 Ulusal Deprem Stratejisi ve Eylem Planı’nın toplumsal cinsiyet bakış açısı ile incelenmesi. Fe Dergi, Cilt 8, Sayı 1.
  • IASC (2018). Gender Handbook for Humanitarian Action. https://interagencystandingcommittee.org/system/files/2018-iasc_gender_handbook_for_humanitarian_action_eng_0.pdf
  • Işık Ö., Özer N., Sayın N., Mishal A., Gündoğdu O., Özçep F. (2015). Are women in Turkey both risks and resources in disaster management. Int’l J. Res. Public Health, 12: 5758-5774.
  • İTÜ (2001). Zarar Azaltma Yöntemleri El Kitabı, Seval S., Okay N., Ünal Y. (ed.), İTÜ Afet Yönetim Merkezi Yayınları, İTÜ Press, No. 6
  • Juran L. (2012). The Gendered Nature of Disasters: Women Survivors in Post-Tsunami Tamil Nadu. Indian Journal of Gender Studies.
  • KADAV (2012). Afetlerde kadın dayanışması. Van Depremi 1 yaşında Gözlem Raporu.
  • KAGİDER (2018). Bilgi Bankası, http://www.kagider.org/kurumsal/bilgi-bankas%C4%B1
  • Kağıtçıbaşı Ç. (2010). Türkiye’de Kadın ve Eğitim. Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları. Koç Üniv. Yaynl., s. 9-19.
  • Karancı N., Kalaycıoğlu S., Başbuğ B. B., Özden T. (2011). Tabanlı-Van (23 Ekim 2011) ve Edremit-Van (9 Kasım 2011) ODTÜ Depremleri Inceleme Raporu. Ankara.
  • KEDV. Kadın Emeğini Değerlendirme Vakfı. http://www.kedv.org.tr/programlar/afete-hazirlik/
  • NIDM (2016). Gender aspects of Disaster Recovery and Reconstruction, e-learning on Disaster Risk Management, http://www.onlinenidm.gov.in/pages/course_12.php
  • Odabaş Z.H. (2010). Sürdürülebilir Afet Yönetimi ve Kadın. Ankara Univ., No: 256, 191s.
  • Okay N., İlkaracan İ., Akalın A. (2013). Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Afet Yönetimi Ders Notları, İTÜ Deprem Müh. Afet Yönetimi Enstitüsü.
  • Okay N., Tezer A., Terzi, F., Akman Pek N. (2014). Afete Duyarlı Yerleşim Planlama Süreçleri ile Yerbilimleri Verilerinin Bütünleştirilmesi ve Tuzla İlçesi İçin Bir Afet Risk Yönetimi Modeli. Tuzla Belediyesi, s. 293.
  • Okay N., Fandoğlu N., İlkkaracan İ., Akalın A. (2016). Gender sensitive Disaster Management, Mainstreaming and Dissemination. Building Bridges within the Gender and Women's Studies Community in Turkey. GWS Gender Conference Proceedings: 783-788.
  • Okay N. (2016). Risk Azaltma. Acil Durum ve Afet Yönetimine Giriş’te, M. Kadıoğlu (ed.), Atatürk Üniversitesi, ISBN:978-975-442-771-4.
  • Okay N. (2018). Dirençli Kentler için Afet Risk Azaltma. Şehir&Toplum (10): 117-127.
  • Özceylan D. (2012). Van Depremi Sonrası Yaşananlar Işığında Sosyal ve Ekonomik Zarar Görebilirlik Çalışmalarının Önemi. Osmangazi Üniv. İİBF Dergisi, Nisan 2012.
  • Pandey B., Okazaki K. (2008). Community Based Disaster Management: Empowering Communities to Cope with Disaster Risks, http://unpan1.un.org/intradoc/groups/public/documents/un/unpan020698.pdf
  • Petek A. (2011). Türkiye’deki Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Risk/Zarar Azaltma Çalışmaları İçin Öneriler. ITÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, YL Tezi, 105s.
  • Phillips B., Morrow B.H. (2008). Women and Disasters, From Theory to Practice. IRCD Pub. US.
  • Pincha C. (2008). Gender sensitive disaster management: A toolkit for practitioners. Mumbai: Earthworm Books.
  • Reyes R.R. (2002). Gendering responses to El Niño in rural Peru, Gender and Development, 10: 60-69.
  • Sancar S. (2011). Nermin Abadan Unat’la Söyleşi. Birkaç Arpa Boyu. Koç Üniv. Yaynl. 9, s.26-37.
  • Takeuchi Y., Xu W., Kajitani Y., Okada N. (2012). Investigating Risk Communication Process for Community’s Disaster Reduction with a Framework of “Communicative Survey Method”. J. Natural Disaster Sci., 33 (1): 49-58.
  • Tierney K. (2007). Disasters and Social Vulnerability: Insights From Theory and Research, http://ocw.mit.edu/NR/rdonlyres/Urban-Studies-and-Planning/11-941Spring–2005/570C0D2F-414F-47B9-8DCA-F2C6D76289B3/0/tierney_lect7_s.pdf
  • TUİK (2017). Toplumsal Yapı ve Cinsiyet İstatistikleri http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1068
  • UNDP (2010). Gender and Disasters http://www.undp.org/content/dam/undp/library/crisis%20prevention/disaster/7Disaster%20Risk%20Reduction%20-%20Gender.pdf
  • UNISDR (2015). Sendai Framework for Disaster Risk Reduction 2015–2030. Geneva: http://www.unisdr.org/ files/43291_sendaiframeworkfordrren.pdf
  • UNISDR (2017). How To Make Cities More Resilient. A Handbook For Local Government Leaders. A contribution to the Global Campaign 2010-2020. Making Cities Resilient – “My City is Getting Ready!”, 122s.
  • Xu W., Li Y., Okada N., Takeuchi Y., Kajitani Y., Shi P. (2014). Collaborative modelling-based shelter planning analysis: a case study in Kobe City, Japan. Disasters, 38 (1): 125-147.
  • Varol N., Buluş Kırıkkaya E. (2017). Afetler Karşısında Toplum Dirençliliği. Resilience/Dirençlilik, 1(1): 1-9.
  • Word Bank Institute (2012). Distance Learning Program in Natural Disaster Risk Management Program in Gender Aspects of Disaster Recovery and Reconstruction. WBI, Washington DC.
  • Wisner B., Lavell A. (2017). The Next Paradigm Shift: From Disaster Risk Reduction to Resisting Disaster Risk Creation (DRR > RDRC). Dealing with Disasters Conference, Univ. Durham, UK
  • Yönder A., Akçar Ş., Gopalan P. (2005). Women’s Participation in Disaster Relief and Recovery. SEEDS, 22: 1-37.
Resilience-Cover
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2017
  • Yayıncı: Eskişehir Teknik Üniversitesi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Ebeveynlere Bağlanma ile Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişki

Yıldız Öztan Ulusoy, Osman Nejat AKFIRAT, Gülşah TURA

KBRN Tehdit ve Tehlikelerden Kaynaklı Zararlar Nedeniyle İdarenin Tehlike (Risk) İlkesine Dayalı Sorumluluğu

Utku Ütük

Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Afet Risk Yönetimi

Nilgün OKAY, İpek İLKKARACAN

Sel ve İstanbul: Sel Riskine Karşı Yapılan Dere Islah Çalışmaları ile İlgili Bir Değerlendirme

Alper BODUR

Türkiye’de Uygulanan Afet Yönetimi Politikalarının İncelenmesi: Yasal Düzenlemeler ve DASK

Gülcan AZİMLİ ÇİLİNGİR