KBRN Tehdit ve Tehlikelerden Kaynaklı Zararlar Nedeniyle İdarenin Tehlike (Risk) İlkesine Dayalı Sorumluluğu
KBRN (Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik, Nükleer) maddelerin kaza ile veya kasıtlı olarak çevreye yayılması önemli can ve mal kayıplarına yol açmakta ayrıca uzun bir zaman dilimi boyunca olumsuz etkiler doğurmaktadır. KBRN tehdit ve tehlikelerinin önlenmesi ve oluşabilecek zararların azaltılması konusunda ise idareye önemli rol düşmekte, bu bakımdan idarenin KBRN maddeler kaynaklı zararlar bakımından mali sorumluluğu önemli bir sorun alanı haline gelmektedir. İdari işlem ve eylemler nedeniyle idarenin sorumluluğu kusurlu ve kusursuz sorumluluk olmak üzere iki şekilde ortaya çıkmaktadır. Kusursuz sorumluluk genellikle risk ilkesine dayalı sorumluluk ve fedakârlığın denkleştirilmesi ayrımı doğrultusunda ele alınmaktadır. Çalışmada KBRN tehdit ve tehlikeler nedeniyle oluşan zararlarda idarenin risk ilkesine dayalı sorumluluğuna odaklanılmıştır. Öncelikle genel olarak Türk Hukukunda idarenin risk ilkesi altında sorumluluğu açıklanmış, ardından idarenin KBRN tehdit ve tehlikeler kaynaklı zararlar bakımından sorumluluğu risk ilkesi bağlamında çözümlenmiştir.
Anahtar Kelimeler:
Tehlike (Risk) İlkesi, Sosyal Risk İlkesi, : Kusursuz Sorumluluk
Administrative Responsibility Regarding the Loss Stemming From CBRN Threats And Hazards Under Risk Principle
The dispersion of CBRN (Chemical, Biological, Radiological, Nuclear) materials in environment accidentally or intentionally causes mortality and a great loss of property besides leading to long lasting negative effects. Administrative authorities may play critical role in preventing CBRN threats and hazards and reducing damages arising from CBRN. In this respect pecuniary liability of administration regarding the loss generating from CBRN materials becomes an important issue. Administrative responsibility with regard to administrative transactions and actions emerge as faulty and strict liability. Strict liability is generally dealed under risk principle and balancing of sacrifices principle distinction. This paper focuses on administrative responsibility arising from CBRN threats and hazards under risk principle. In the first instance administrative responsibility under risk principle in Turkish Law is explained. As for the following part administrative responsibility regarding the loss stemming from CBRN threats and hazards is analyzed in accordance with the risk principle.
Keywords:
Administrative Responsibility, Strict Liability Risk Principle, Social Risk Principle, CBRN Threats and Hazards,
___
- 1. AFAD (2014) Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü, Ankara: T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı2. Akça, K. (2015) “Toplumsal Olaylar Nedeniyle Oluşan Zararlardan İdarenin Sorumsuzluğu,” İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2 (Özel Sayı), 987-1020.3. Akyılmaz, B. (2005) “Sosyal Risk İlkesi ve Uygulama Alanı,” Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9(1-2), http://hukuk.gazi.edu.tr/posts/view/title/cilt-9%2C-sayi-1-2-%28haziran-aralik-2005%29-17396 (Erişim Tarihi: 01.04.2016).4. Atay, E. E. (2006) İdare Hukuku Cilt II, Ankara: Gazi Kitabevi, Kolay Hukuk Serisi:2.5. Atay, E.E. (2010) “İdarenin Hukuki Sorumluluğu ve Uygulaması”, içine Atay, E. E. ve Odabaşı, H. (2010) Teori ve Yargı Kararları Işığında İdarenin Sorumluluğu ve Tazminat Davaları, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 33-249.6. Ayturan, Berkan (2014) “5233 sayılı Kanun Kapsamında Manevi Zararların Tazmin Edilip Edilemeyeceği Sorunu,” TAAD, 5(19), 653-682, http://www.taa.gov.tr/yayin/etiket/5233-sayili-kanun/ (Erişim Tarihi: 10.04.2016).7. Azrak, Ali Ülkü (1980) “İdarenin Toplumsal Muhatara Kuramına Göre Kusursuz Sorumluluğu”, Sorumluluk Hukukunda Yeni Gelişmeler III. Sempozyumu, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.8. Canatan, Bilal (2009) İdare Hukuku, Ankara: Detay Yayıncılık.9. Çağlayan, Ramazan (2009) “Risk İlkesi Gereğince İdarenin Kusursuz Sorumluluğu Bağlamında Sosyal Risk İlkesi,” Sorumluk ve Tazminat Hukuku Sempozyumu 28-29 Mayıs 2009, 451-495, http://webftp.gazi.edu.tr/hukuk/sorumluluk/s_22.pdf (Erişim Tarihi: 08.04.2016).10. Çoban, Ayşegül. (2003) “Yargı Kararları Işığında Sosyal Risk İlkesi,” Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11 (1-2), 319-337.11. Danıştay 10. Daire, E.1982/469., k.1982/2357., T. 24.11.1982 [Gözler, Kemal. (2009) İdare Hukuku Cilt II, Bursa: Ekin Basım, Yayın Dağıtım.].12. Duran, Lütfi (1974) Türkiye İdaresinin Sorumluluğu, Ankara: Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüü Yayınları [Aktaran: Özgüldür, Serdar. (1996) “İdarenin Hukuki Sorumluluğu ve Tam Yargı Davaları,” İl Han Özay (1996) Günışığında Yönetim, İstanbul: Alfa, 709-801].13. Gözler, Kemal (2009) İdare Hukuku Cilt II, Bursa: Ekin Basım, Yayın Dağıtım.14. Gözübüyük, A. Şeref. ve Tan, Turgut (2010) İdare Hukuku Cilt 1 Genel Esaslar, Ankara: Turhan Kitabevi.15. Gözübüyük, A.Şeref. ve Tan, Turgut. (2008) İdare Hukuku Cilt II İdari Yargılama Hukuku, Ankara: Turhan Kitabevi.16. Gözübüyük, Şeref (1994) Yönetim Hukuku, Ankara: Turhan Kitabevi.17. Günday, Metin (1997) İdare Hukuku, Ankara: İmaj Yayıncılık.18. Karatepe, Şükrü (1988) İdare Hukuku, İzmir: Anadolu Matbaacılık.19. Kaya, Cemil (2007) “Avrupa Konseyi’ndeki Gelişmeler Işığında 5233 Sayılı Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun,” Uluslararası Hukuk ve Politika, 3(10), 25-42.20. Köksal, Mustafa (2009) “Risk İlkesinin İdareye Yüklediği Külfetler ve Güncel Yargı Kararları,” TBB Dergisi, 85, 241-272.21. Özgüldür, Serdar. (1996) “İdarenin Hukuki Sorumluluğu ve Tam Yargı Davaları,” İl Han Özay (1996) Günışığında Yönetim, İstanbul: Alfa, 709-801.22. Yaşar, Hasan Nuri (2008) “İdarenin Sorumluluğu Üzerine Düşünceler,” İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 66(1), 201-220.23. URL-1: AFAD, KBRN, https://sivilsavunma.afad.gov.tr/icerikler-1040-yonetmelik.html (Son Erişim: 01.04.2016).24. URL-2: MKE, Mevzuat, http://www.mkek.gov.tr/tr/Mevzuat.aspx (Erişim Tarihi: 18.06.2017).25. URL-3: BOTAŞ, Faaliyet Alanları, http://www.botas.gov.tr/( Son Erişim: 18.06.2017).26. URL-4: Danıştay 10. Daire, E. 1996/3996, K. 1997/2544, T. 23.6.1997, http://www.kazanci.com/kho2/ibb/giris.htm (Son Erişim: 08.04.2016).27. URL-5: Türkiye Afet ve Acil Durum Yüksek Kurulu, Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) (2014, 3 Ocak) T.C. Resmi Gazete, 28871 http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/01/20140103-12.htm (Erişim Tarihi: 03.04. 2016).28. URL-6: 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısiyle Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun (1959, 25 Mayıs) T.C. Resmi Gazete, 10213, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.7269.pdf (Son Erişim: 02.04.2016).29. URL-7: Danıştay 10. Daire, E. 2001/4795, K. 2003/696, T. 25.2.2003, http://www.kazanci.com/kho2/ibb/giris.htm (Son Erişim: 09.04.2016).30. URL-8: Danıştay 10. Daire, E. 1994/1682, K. 1995/4256, T. 9.10.1995, http://www.kazanci.com/kho2/ibb/giris.htm (Son Erişim: 10.04.2016).31. URL-9: TBMM (2004) Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun Tasarısı ile İçişleri ve Plan ve Bütçe Komisyonları Raporları (1/793), https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem22/yil01/ss650m.htm (Erişim Tarihi: 04.04.2016).32. URL-10: 5233 sayılı Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun (2004, 27 Temmuz) T. C. Resmi Gazete, 25535, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5233.pdf (Son Erişim: 01.06.2016).33. URL-11: Danıştay 10. Daire, E. 2009/7423, K. 2009/9167, T. 26.10.2009, http://www.kazanci.com/kho2/ibb/giris.htm (Son Erişim: 08.04. 2016).34. URL-12: Danıştay 15. Daire, E. 2011/16575, K. 2015/6073, T. 15.10.2015, http://emsal.danistay.uyap.gov.tr/VeriBankasiIstemciWeb/GelismisDokumanAraServlet(Erişim Tarihi: 09.04.2016).35. URL-13: Anayasa Mahkemesi Kararı, E. 2006/79, K. 2009/97, T. 25.6.2009 (2009, 13 Kasım) T. C. Resmi Gazete, 27405, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/11/20091113-21.htm (Son Erişim: 9 Nisan 2016).36. URL-14: Danıştay 15. Daire, E. 2011/16575, K.2015/6073, T. 15.10.2015, http://emsal.danistay.uyap.gov.tr/VeriBankasiIstemciWeb/GelismisDokumanAraServlet (Erişim Tarihi: 04.04. 2016).37. URL-15: Danıştay 15. Daire, E. 2015/8734, K.2015/9227, T. 24.12.2015, http://emsal.danistay.uyap.gov.tr/VeriBankasiIstemciWeb/GelismisDokumanAraServlet(Erişim Tarihi: 04.04. 2016).38. URL-16: Danıştay 15. Daire, E. 2015/9499, K.2015/9086, T. 23.12.2015, http://emsal.danistay.uyap.gov.tr/VeriBankasiIstemciWeb/GelismisDokumanAraServlet(Erişim Tarihi: 09.04.2016).39. URL-17: Danıştay 10. Daire E. 2006/5024, K. 2008/2685, T. 21.4.2008, http://www.kazanci.com/kho2/ibb/giris.htm (Son Erişim: 08.04.2016).
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2017
- Yayıncı: Eskişehir Teknik Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Sel ve İstanbul: Sel Riskine Karşı Yapılan Dere Islah Çalışmaları ile İlgili Bir Değerlendirme
Türkiye’de Uygulanan Afet Yönetimi Politikalarının İncelenmesi: Yasal Düzenlemeler ve DASK
Ebeveynlere Bağlanma ile Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişki
Yıldız Öztan Ulusoy, Osman Nejat AKFIRAT, Gülşah TURA