Rekabet Hukuku ve özel Hukuk açısından akaryakıt dağıtım sözleşmeleri II: gelinen nokta, sorunlar ve değerlendirmeler
Akaryakıt dağıtım piyasasındaki dikey iliskiler bir süreden beri Rekabet Kurumu’nu mesgul etmektedir. Genellikle 15 sene süreli intifa ve 5 sene süreli bayilik sözlesmelerinden olusan dikey iliskinin ihtilaf konusu yapılmasının temel nedeni, bayinin sağlayıcı olan dağıtım sirketine ekonomik açıdan bağlanmasıdır. Ekonomik tabiiyet sorunu olarak adlandırabileceğimiz bu sorun, esas itibarla taraflar arasındaki bir özel hukuk sorunudur. Fakat rekabet etmeme yükümlülüğü içeren sözlesmenin, intifa sözlesmesi nedeniyle fiilen 5 seneden uzun olması, bunu aynı zamanda bir Rekabet Hukuku sorunu haline getirmekte ve özellikle bayiler Rekabet Hukukunu manivela olarak kullanmaktadırlar. Rekabet Kurulu yakın dönemde verdiği kararlar ile içtihat değisikliğine gitmis ve intifa sözlesmelerinin de Rekabet Hukuku kapsamında olduğunu belirtmistir. Bunun sonucu olarak, bu dikey iliskilerin grup muafiyetinden yararlanmaları için azami 5 sene olarak akdedilmeleri gerekmektedir. Pek çok sözlesme ise, 18.9.2010 tarihinden itibaren grup muafiyeti kapsamı dısında kalacak ve geçersizlik riskine muhatap olacaktır. Đste bu makalenin konusu da, bu sorunun özel hukuk ve Rekabet Hukuku açısından incelenmesidir. Bu bağlamda, mevcut hukuki durum açıklandıktan sonra, sözlesmelerin süresinden önce sona ermesine bağlı olarak ortaya çıkan geçersizlik ve sebepsiz zenginlesme gibi sorunlar ele alınacak ve gelecek dönem hakkında değerlendirmeler yapılacaktır.
Fuel distribution contracts from competition and private law perspective: current state, problems and evaluations
The problems stemming from the vertical relations in fuel distribution market have been prepossessed the agenda of the Turkish Competition Authority for sometime. The reason why these relations have been a subject matter of an intense legal dispute has to do with the problem of economic subordination of dealers to fuel suppliers/distributors. In this unique vertical relation, the supplier first acquires the usufructs rights in property with a contract in rem for 15 years and then appoints the owner as his dealer in the same property with a 5 year dealership contract. In effect, the duration of this vertical relation is determined by the duration of usufructs right given that the dealer has no viable economic option to terminate the dealership contract. The legal disputes stemming from these relations have a predominantly private law character. However, 15 years duration coupled with non-competition clauses in dealership contracts converts these disputes to a competition law issue as well. Accordingly the dealers use competition law as a leverage in their private law conflicts. The Competition Board recently changed its opinion in this issue and began to apply the Competition Law prohibitions to usufructs contracts which had been previously considered solely as a private law matter. Resulting from this new case law, duration of both these contracts should be limited with five years maximum in order to benefit from the block exemption Regulation. The contracts which are currently in effect will be uncovered from the Regulation and exposed to the nullity risk unless they are revised until 18.9.2010, the deadline which is designated by the Competition Board. The subject matter of this paper is to analyze this particular problem from competition and private law perspectives. In this context after explaining the current legal state of affairs, the nature of nullity sanction and unjust enrichment problems that are caused by advance termination of these contracts will be discussed and possible issues that are expected to come out in the forthcoming term will be brought in to the spotlight.
___
- ALTAS, H. (1998), Sekle Aykırılığın Olumsuz Sonuçlarının Düzeltilmesi, Ankara
- ASLAN, Y. Đ (2007), Rekabet Hukuku, Teori-Uygulama-Mevzuat, Ekin Kitabevi, Bursa
- ASLAN, Y. Đ (2009), Türk Akaryakıt Dağıtım Piyasasının Yapısı, Petder için Hazırlanan Rapor
- BAŞPINAR, V. (1998) Borç Sözlesmelerinin Kısmi Butlanı, Banka ve Ticaret Hukuku Arastırma Enstitüsü Yayını, Ankara
- BÜYÜKAY Y. ve M. DOĞAN (2009), “İntifa Hakkı Kurulması Sartının Rekabet Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”, Rekabet Hukukunda Güncel Gelişmeler Sempozyumu VII içinde, s.449-480
- EKDİ, B. (2009), Hakim Durumdaki Tesebbüslerin Dikey Anlasmalarla Piyasayı Kapatması, Lisansüstü Tez Serisi 16, Rekabet Kurumu Yayını Ankara
- EREN, F. (2001), Borçlar Hukuku 7. Bası, Beta Yayınevi, Đstanbul GÜMÜS, A. (2008), Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 1. Cilt, Vedat Kitapçılık, İstanbul
- GÜRZUMAR O. B ve K. C. SANLI (2009), Akaryakıt Bayileri ile Akaryakıt Dağıtım Sirketleri Arasında Akdedilen Bayilik ve Đntifa Hakkı Sözlesmelerinin 4054 sayılı Kanun’un 4. Maddesine Aykırı Kabul Edilmesi Halinde Ortaya Çıkacak Özel Hukuk Sorunları Hakkında, Haluk Konuralp Anısına Armağan C.III, Yetkin Yayınları, Ankara, s.549-577
- GÜVEN, P. (2009), Esas Sözlesme ile Bağlantılı Olarak Yapılan İntifa Hakkının Tanınması veya Uzun Süreli Kira Sözlesmeleri Yapılmasının Rekabet Hukukundaki Rekabet Etmeme Yükümlülüğü Açısından İncelenmesi, Legal Hukuk Dergisi, S.76, Nisan 2009, s.1085-1101
- HATEMĐ, H. (1976), Hukuka ve Ahlaka Aykırılık Kavramı ve Sonuçları, Sulhi Garan Matbaası, İstanbul
- KARACEHENNEM, N. (2006), Akaryakıt Bayileri Rekabet Etmeme Yükümlülüğünden Kurtulabilecekler mi?, Rekabet Forumu S.25, s.10-16
- KOCAYUSUFPAİAOĞLU, N. (1996), Değisik Kısmi Hükümsüzlük ve Genisletilmis Kısmi Hükümsüzlük Kavramları ile İlgili Düsünceler, Selim Kaneti’ye Armağan, Aybay Yayınları, Đstanbul, s.23-33
- KOCAYUSUFPASAOĞLU, N. (2008), Borçlar Hukuku Genel Bölüm, Birinci Cilt, Filiz Kitabevi, Đstanbul
- ODER B. ve T. AYANOĞLU (2009), İdare Hukuku Ders Notları 2009-2010, Basılmamış notlar.
- OĞUZMAN K. ve T. ÖZ (1998), Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 2. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul
- ÖZ, T. (1998), Öğreti ve Uygulamada Sebepsiz Zenginlesme, Kazancı Yayınevi, İstanbul
- SANLI, K.C. (2000), Rekabetin Korunması Hakkında Öngörülen Yasaklayıcı Hükümler ve Bu Hükümlere Aykırı Sözlesme ve Tesebbüs Birliği Kararlarının Geçersizliği, Rekabet Kurumu Yayını, Ankara
- SANLI, K.C. (2007), Hukuk ve Ekonomi Öğretisi ve Haksız Fiil Hukukunun Ekonomik Analizi, Arıkan Yayınevi, İstanbul
- SANLI, K.C. (2008), Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da Değisiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı Taslağı’nın Özel Hukuk Alanında Getirdiği Değisikliklerin Değerlendirilmesi, Rekabet Dergisi, S.30, s.3-73
- SANLI, K.C. (2009), Rekabet Kurulu’nun Kararları Isığında Esik Sisteminde Dikey Anlasmalara Olası Yaklasım, SANLI K.C. (der.), Rekabet Hukuku ve Dikey Anlasmalar Derlemesi içerisinde, Onikilevha Yayınevi, İstanbul
- SEROZAN, R. (2009), Borçlar Hukuku Genel Bölüm III. Cilt, Filiz Kitabevi, İstanbul
- TEKĐNAY, S., S. AKMAN, H. BURCUOĞLU ve A. ALTOP (1994), Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 7. Baskı, Filiz Kitabevi İstanbul
- ULUSAN, Đ. (1984), Đyiniyetli Sebepsiz Zenginlesenin İade Borcunun Sınırlanması Sorunu, Kazancı Yayınevi, İstanbul,
- YAVUZ, C. (2002), Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Beta Yayınevi, 6. Baskı, Đstanbul 2002
- YAVUZ, N. (1998), Uygulamada Sebepsiz Đktisap, Adil Yayınevi Ankara YOLCU, Đ.A., Ç. ÜNAL ve H. GÜNDÜZ (2008), Akaryakıt Sektör Raporu, Rekabet Kurumu, Ankara
- YARARLANILAN KARARLAR
- Rekabet Kurulu Kararları
- 2.10.2003 T. ve 03-64/770-356 sayılı Shell-Cabbaroğlu Kararı
- 19.10.2004 T. ve 04-66/947-225 sayılı Opet Kararı
- 26.1.2006 T. ve 06-04/55-13 sayılı Total Mevlana Kararı
- 26.1.2006 T. ve 06-04/57-15 sayılı Akdağ-Total Kararı
- 26.1.2006 T. ve 06-04/56-14 sayılı Shell-Aypet Kararı
- 20.7.2006 tarih, 06-53/709-201 sayılı Marshall Kararı
- 15.11.2006 T. ve 06-84/1059-306 sayılı Karar;
- 11.7.2007 T. ve 07-59/689-244 sayılı Eropet Kararı
- 10.9.2007 T. 07-70/864-327 sayılı Coca-Cola kararı
- 7.2.2008 T. ve 08-12/123-40 sayılı Güney-POAS Kararı
- 15.5.2008 T. ve 08-33/421-147 sayılı Unilever kararı
- 30.10.2008 T. ve 08-61/997-389 sayılı Total-Akdağ Kararı
- 5.3.2009 T. ve 09-09/186-56 sayılı Polpet-Moil Kararı
- 5.3.2009 T. ve 09-09/187-57 Sayılı Barbaros-Alpet Kararı
- 24.6.2009 T. ve 09-30/644-152 sayılı Shell-Gürpet Kararı
- 15.7.2009 T. ve 09-33/773-186 sayılı Bulutlar-Altınbas Kararı
- 5.8.2009 T. ve 09-34/795-198 sayılı Selyak-Total Kararı
- 5.8.2009 T. ve 09-34/799-202 sayılı Delta Petrol Kararı
- 12.1.2010 T. ve 10-04/52-26 sayılı Total Basol Kararı
- 25.2.2010 T. 10-19/228-86 sayılı Opet-Mehmetçik Kararı
- 25.2.2010 T. ve 10-19/229-87 sayılı Delta Petrol Kararı
- 31.3.2010 T. ve 10-27/410-156 sayılı BP-Akata Petrol Kararı
- 31.3.2010 T. ve 10-27-408-154 sayılı Petrol Ofisi-Öz Petrol Kararı
- 18.3.2010 T. ve 10-24/338-122 sayılı Total Kararı
- ISSN: 1302-552X
- Yayın Aralığı: Yılda 5 Sayı
- Başlangıç: 2000
- Yayıncı: Rekabet Kurumu