Sülasi Mücerred Fiil Vezinleri ve Anlamları
Bu çalışma kısaca mücerred sülâsi fiil vezinlerini ve anlamlarını ele almaktadır. Sülâsi mücerred fillerin en çok kullanılan vezinlerini anlamlarıyla birlikte incelemeye ve mücerred sülâsi fiilin bulunduğu altı bab hakkında ayrıntılı bilgi vermeye çalıştık. Ardından babların asli ve asli olmayanlarını tespit etmeye ve kıyasi olanları kıyasi olmayanlardan ayırt etmeye çalıştık. Bunun yanı sıra birden fazla babdan gelmesi mümkün olanları ve bu bablarda etkili olan illet harfi, boğaz harfi gibi etkenleri inceledik ve Kur’ân’da bulunan sülâsi mücerred fiillerin tespitini yaptık. Bu çerçevede daha önce sarf alimleri tarafından yapılan bazı incelemelerin sıhhatini tespit etmeye ve bahsedilen konuyla ilgili diğer sarf alimlerinin ve müfessirlerin görüşlerine yer vermeye çalıştık.
Anahtar Kelimeler:
Arap Dili, Sülâsi Fiiller, Vezinler
The Forms of Triliteral Verbs and Their Meanings
This paper aims to study the forms of triliteral verbs and their meanings. We tried to put forward the most used triliteral verbs with their meanings, providing detailed information about the six forms of simple verbs. We also tried to distinguish the authentic forms from the inauthentic and the standard forms from the nonstandards. In addition, we have studied some factors such as vowels, throat letters, which are effective on these forms and made an identification of the abstract triliteral verbs in the Qur'an. Finally, we tried to discover validity of some views of morphologic scholars and pointed out to interpretations of morphologic and commentator scholars.
Keywords:
Arabic Language Triliteral Verbs, Forms, Meaning,
___
- Abdulazim el-Kûfi, Necat. Ebniyetü’l-Efâ‘l, Dirasü Lüğavî Kur’anî. Kahire: DârusSekâfe, 1989. ed-Dânî, Osman b. Saîd b. Osman b. Ömer. et-Teysîru fî Kırâati’l-Seba‘. Beyrut: Dâru Kitâbi’l-Arabî, 1984. el-Ahfeş, Ebu'l-Hasan el-Mücâşî‘ Saîd b. Mes‘adeti’l-Evsat. Meâ‘ni’l-Kur’an. thk. Faiz Faris, Kuveyt : Dârü'l-Beşir, 1981, 4 cilt. Kuveyt: Dâru’l-Beşîr ve’l-Emel, 1981. el-Akberî, Ebû’l-Beka Abdullah b. Hüseyin b. Abdullah. İmlâu Mâ Min Bihi’rRahman Min Vücûhi’l-İ‘râb ve’l-Kırâât fî Cemî‘l-Kuran, 2 cilt, Beyrut: Dâru’lKütübi’l-İlmiye, 1979. el-Beydânî, Muhammed Salih. Nüzhetu’t-Taraf Şerhu Binâe’l-Efâ`l fî İlmi’l-Sarf, Birleşik Arap Emirlikleri: Mektebetü Menhecü’s-Seneti, 2001. el-Cevherî, İsmail b. Hammâd. Tâcü’l-Luğa ve Sıhahü’l-Arabiyye, thk. Ahmet Abdulğafûr, Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 1987. el-Cürcânî, Ebû Bekir b. Abdulkahir b. Abdurrahman b. Muhammed, el-Miftâh fi’sSarf, thk. Ali Tevfîk Hamid, Beyrut: Müessesetü’l-Risâle, 1987. el-Fâribî, Ebû İbrahim İshak b. İbrahim b. Hüseyin. Mu‘cemu Dîvâni’l-Edeb, dzl. Ahmed Muhtar Ömer, İbrahim Enîs, Kahire: Müessesetü Dâru’ş-Şa‘bi, 2003. el-Hamalâvî, Ahmed b. Muhammed b. Ahmed. Şazzu’l-Örf fî Fenni’s-Sarf, Beyrut: Mektebetü Dâru’l-Bîrûnî, 2002. el-İsfehânî, Hüseyin b. Muhammed b. Mufaddal Ebû Kâsım er-Râğıb. Müfredatu Elfâzi’l-Kuran, 2 cilt, Dimeşk, Dâru’l-Kalem, bt. el-İstirâbâzi, Muhammed b. Hasan el-Rıdâç. Şerhu’r-Rıdâ ale’l-Şâfiye, thk. Muhammed Nur Hasan, Muhammed el-Zafzâf ve Muhammed Abdulhamid, 3 cilt, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1975. el-Mubarrid, Muhammed b. Yezid Ebû Abbas. el-Kâmil fi’l-Luğa ve’l-Edeb, thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, 4 cilt, Kahire: Dâru’l-Fiki’l-Arabî, 1997. el-Mubarrid, Muhammed b. Yezid Ebû Abbas. el-Muktedeb, thk. Muhammed Abdulhâlık Udeyme, 4 cilt, Beyrut: Âlimu’l-Kütub, bt. el-Murâdî, Ebû Muhammed Bedruddin Hasan b. Kâsım b. Abdullah b. Ali. el-Cüne’dDânî fî Hurûbi’l-Meâ‘nî, thk. Fahruddin Kubâve – Muhammed Nedîm Fâdıl, ال ُمج َّرِد ودالالتُها في القرآن الكريم يِ ُّالث 77 أْبوا ُب الِفع ِل الث Beyrut: Dâru’l-Âfâki’l-Cedîd, 1983. el-Murâdî, Ebû Muhammed Bedruddin Hasan b. Kâsım b. Abdullah b. Ali. Tevdîhu’lMekâsıd ve’l-Mesâlik bi’şerhi Elfiyeti İbn Mâlik, thk. Abdurrahman Ali Süleyman, 3 cilt, Beyrut: Dâru’l-Fikri’l-Arabî, 2008. el-Üşmûnî, Ali b. Muhammed b. İsa Ebû’l-Hasan Nûreddin. Şerhü'l-Üşmûnî alâ Elfiyeti İbn Mâlik, Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998. en-Nuhâs, Ahmed b. Muhammed Ebû Ca‘fer. Meâ‘ni’l-Kur’an, thk. Muhammed Ali es-Sâbunî, 6 cilt, Mekke: Câmiatu Ümmü’l-Kurâ, 1988. er-Râzî, Fahruddin Muhammed b. Ömer b. Hasan b. Hüseyin. Mefâtîhu’l-Ğayb, 32 cilt, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2000. es- Sa‘lebi Ahmed b. Muhammed b. İbrâhim Ebû İshak. el-Keşf ve’l-Beyân fî Tefsiri’lKur’an, thk. Muhammed b. Âşûr, 10 cilt, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 2002. es-Sâmirrâî, Fâdıl, Meâni’l-Ebniyeti fî’l-Arabiyye, Ummân, Dâru Ummâr, 2005. es-Semerkandî, Ebû’l-Leys Nasr b. Muhammed b. İbrahim. Bahru’l-Ulûm, thk. Muhammed Matracî, 3 cilt, Beyrut: Dâru’l-Fikr, bt. es-Suaydî, Hamid b. Muhammed er-Râikî. Fethu’l-Müteâl Ale’l-Kaside, thk. İbrahim b. Süleyman, Medine: Mecelletü Câmiâti’l-İslamî, 1418/1997. es-Suyûtî, Celaluddin Abdurrahman b. Ebî Fikr. el-Müzmir fî Ulûmi’l-Luğati ve Envâihâ, thk. Fuad Ali Mansur, 2 cilt, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998. es-Suyûtî, Celaluddin Abdurrahman b. Ebî Fikr. Hem‘u’l-Hevâmi‘ fî Şerhi Cem‘ı’lCevâmi‘, 2 cilt, Mısır: Matbaatu’s-Saadet, 1327/1909. et-Taberî, Muhammed b. Cerir b. Yezid. Câmiu’l-Beyân fî Tevîli’l-Kuran, thk. Ahmed Muhammed Şakir, 24 cilt, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2000. ez-Zemahşeri Ebû’l-Kâsım Muhammed b. Ömer b. Ahmed Cârullah. el-Keşşaf An Hakkaiki't-Tenzil ve Uyunü'l-Ekavil fi Vücuhi't-Te'vil, 4 cilt, Beyrut: Dâru’lKitâbi’l-Arabî, 1407/1986. ez-Zemhşeri, Ebû’l-Kâsım Muhammed b. Ömer b. Ahmed Cârullah. el-Mufassal, thk. Ali Mülhem, Beyrut: Mektebetü’l-Hilâl, 1993. ez-Zerkelî, Hayruddin b. Mahmud b. Muhammed b. Ali b. Fâris. el-A‘lâm, 8 cilt, Beyrut: Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 2002. İbn Atiye, Muhammed Abdulhak b. Ğalib el-Endelüsî. el-Muharriru’l-Vecîz fî Tefsiri’lKitâbi’l-Azîz, thk. Abdulselam Abdulşafi Muhammed, 6 cilt, Lübnan: Dâru’l- 78 İbrahim Sulaiman Kütübi’l-İlmiye, 1993. İbn Cüney Ebû Feth Osman el-Mûsulî, et-Tasrîfu’l-Mulûkî, thk. Muhammed İbn Saî‘d en-Ni‘san, Dimeşk: Dâru’l-Maarif, 1970. İbn Cüney, Ebû Feth Osman el-Mûsulî. el-Hasâis, thk. Muhammed Ali en-Neccâr, 3 cilt, Beyrut: Dâru’l-Hudâ, bt. İbn Derîd, Ebû Bekir Muhammed b. Hasan b. Derîdi’l-Ezdî. Cemheretü’l-Luğat. thk. Remzî Münîr, 3 cilt, Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 1987. İbn Hayyân, Muhammed b. Yusuf b. Ali b. Yusuf el-Endelüsî. İrtişâfu’d-Darb min Lisâni’l-Arab. thk. Recep Osman Muhammed, Ramazan Abduttevvab, 5 cilt, Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 1998. İbn Hayyân, Muhammed b. Yusuf b. Ali b. Yusuf el-Endelüsî. Bahru’l- Muhît fi’tTefsîr. thk. Âdil Abdulmevcud- li Ma‘rid, 8 cilt, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2001. İbn Hayyân, Muhammed b. Yusuf b. Ali b. Yusuf el-Endelüsî. el-Mübdi` fî’t-Tasrîf. thk. Abdulhamid es-Seyyid, Kuveyt: Mektebetü Dâru’l-Urûbe, 1982. İbn Katâ‘, Ebu’l-Kâsım Ali b. Ca‘fer. Tehzîbu’l-Kitâbi’l-Efâ‘l. 3 cilt, Beyrut: Âlimu’lKütub, 1983. İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dîneverî. Edebu’l-Kitâb. thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamîd, Mısır: Mektebetü’t-Ticarî, 1963. İbn Mâlik, Muhammed, Îcâzu’t-Ta‘rif, fî İlmu’t-Tasrîf. thk. Muhammed Mehdi Abdulhay Umar Salim, Medine: el-Câmiatü’l-İslamî, 2002. İbn Manzûr, Muhammed b. Mükrim b. Ali Ebû’l-Fadl Cemâluddin. Lisânu’l-Arab. 15 cilt, Beyrut: Dâru Sâdır, bt. İbn Sîde, Ebû’l-Hasan Ali b. İsmail. el-Muhassis. thk. Halil İbrahim Ceffal, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1996. İbn Ukayl, Behâuddin Abdullah b. Abdurrahman el-Ukaylî. Şerhu İbn Ukayl ala Elfiyeti İbn Mâlik. thk. Muhammed Muhyiddin, 4 cilt, Kahire: Dârut-Turâs ve Dâru Mısır, 1980. İbnu’l-Sekît, Ebû Yusuf Ya’kub b. İshak el-Ehvâzî. Tertîbu Islâhi’l-Mantık, dzl. Muhammed Hasan Bekâî, Mehşed: Mecmeu’l-Buhûsu’l-İslamî, 1412/1991 Sibeveyh, Amr b Osman b. Kanber b. Ebû Beşr. el-Kitâb. thk. Abdulselam Hârun, c. 4, Beyrut: Dâru’l-Ceyl, bt. Udeyme, Muhammed Abdulhalık. Dırâsât li’Üslûbi’l-Kur’ani’l-Kerim. 11 cilt, Kahire: Taba‘tü Dâru’l-Hadis, 1972. Udeyme, Mu
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Yayıncı: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi