Etnomüzikoloji disiplininin gelişim süreci ve Türkiye’de yapılan çalışmalar ışığında Martin Stokes’un popüler müzik araştırmalarının incelenmesi
20.yüzyılda Avrupa’da gelişen müzik bilimi; tarihsel, sistematik, karşılaştırmalı müzikoloji gibi ana alanlardaki araştırmalar ile kendi yöntem ve tekniklerini oluştururken, antropoloji, tarih ve filoloji başta olmak üzere sosyal bilimlerdeki metotlardan faydalanarak, disiplinlerarası araştırmalara açık bir saha olarak gelişmiştir. 1900’lerin başında Avrupa dışı ve/veya sözlü geleneğe dayalı kültürlerin müziklerini araştıran karşılaştırmalı müzikoloji, 1950 sonrası süreçte etnografik yönteme yapılan vurgu ve 1960 sonrası gelişen milliyetçilik, etnisite, diaspora, toplumsal cinsiyet gibi kavramlar ile herhangi bir toplumun müzik ve dans unsurlarını araştıran geniş perspektife sahip bir disiplin (etnomüzikoloji) olarak tanımlanmaya başlanmıştır. Yüzyılın ikinci yarısından sonra kültürün bir parçası olarak çözümlenen müzikal unsurlar, çeşitli bölgelerde yapılan araştırmalar ile literatüre kazandırılırken, Avrupalı ve Amerikalı müzik bilimciler tarafından yapılan Osmanlı/Türk müziği çalışmalarının da bu süreçte başladığı görülmektedir. Etnomüzikoloji disiplinini sistemleştiren Avrupa ve Amerikalı etnomüzikologlar kimlerdir? Etnomüzikoloji disiplininin Türkiye’deki gelişim süreci nasıldır? ve bu bağlamda Avrupalı etnomüzikolog Martin Stokes’un Türk popüler müzik araştırmaları nelerdir? gibi soruları yanıtlamayı amaçlayan bu çalışmada, etnomüzikoloji teriminin tarihsel süreci, Türkiye’de yapılan ilk halkbilim/etnomüzikoloji çalışmaları ve etnomüzikolog kimliği ile Martin Stokes’un Türk popüler müziğine dair araştırmaları konu edilmiştir. Avrupa merkezinde 19. yüzyılın sonunda sistematize edilen müzikoloji disiplininin alanları, gelişim süreci ve yapılan ilk araştırmalara dair bilgiler ışığında Türkiye’de müzik folkloru ve etnomüzikolojinin tarihsel gelişimi değerlendirilmiş, sözlü eserler ve halk müziklerine yönelik araştırmalar yapan öncü halkbilimci/etnomüzikologlardan bahsedilmiş ve 1980 sonrasında Türkiye’de yaptığı alan çalışmalarıyla bilinen Martin Stokes’un yazmış olduğu Türkiye’de Arabesk Olayı ve Aşk Cumhuriyeti adlı kitapları incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler:
etnomüzikoloji, martin stokes, türkiye, popüler müzik, müzikoloji
___
- Abraham, Otto & Ercih von Hornbostel; Phonographierte Türkische Melodien, Breitkopf & Hartel: Leipzig 1904.
- Adler, Guido; “Umfang, Methode und Ziel der Musikwissenschaft”, Selbstandige Abhandlungen- Vierteljahrsschrift für Musikwissenschaft – 1, 1885, p.5-20.
- Chase, Gilbert; “American Musicology and the Social Sciences” Perspective in Musicology, (ed. Barry S. Brook & Edward O. D. Dawnes & Sherman van Solkema) New York Norton c: 1972.
- Çak Ersoy, Şeyma ve Ş. Şehvar Beşiroğlu; Bir Muhabbet Kuşu Postmodern Göstergeler Işığında Zeki Müren, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2017.
- Eğribel, Ertan; Niçin Arabesk Değil?, Süreç Yayıncılık, İstanbul 1984.
- Ellis, Alexander J; “On the Musical Scales of Various Nations” Journal of the Royal Society of Arts, V. 33, 1885.
- Erol, Ayhan; Popüler Müziği Anlamak, Bağlam Yayıncılık, İstanbul 2002.
- Grove Music Online; https://www.oxfordmusiconline.com/grovemusic
- Güngör, Nazife; Sosyokültürel Açıdan Arabesk Müziği, Bilgi Yayınevi, İstanbul 1990. Işık, Caner ve Nuran Erol; Arabeskin Anlam Dünyası/Müslüm Gürses Örneği, Bağlam Yayıncılık, İstanbul 2003.
- Kaymak, Lütfiye ve Canan Ezgiler; “Türk Halk Müziği ve Halk Oyunları ile İlgili Bibliyografya” Türk Halk Müziği ve Halk Oyunları I/1, İstanbul 1982.
- Kösemihal, M. Ragıp; Şarkî Anadolu Türküleri ve Oyunları, Evkaf Matbaası, İstanbul Konservatuvarı Neşriyatından Kitap:2 İstanbul 2014.
- Krappe, Alexander Haggerty; The Science of Folk-Lore, New York: Routledge 2018.
- Kubilay Kolukırık; “Osmanlı Devleti’nde İlk Resmî Konservatuvar Olan Dârülelhanda Derleme ve Yayım Faaliyetleri”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2014, S.35: 479-497.
- Kunst, Jaap. Ethnomusicology: A Study of its nature, its problems, methods and representative personalities to which is added a bibliography, The Hague Martınus Nijhoff 1959.
- Lampert, Vera; “Bartok and the Berlin School of Ethnomusicology”, 2008, Studia Musicologica, Vol.49. No.3/4: 383-405.
- Nettl, Bruno; The Study of Ethnomusicology- Thirty-one Issues and Concepts. 2005, USA: University of Illinois.
- Ökten, Sadettin; “Henry George Farmer”, DİA, C.12, 1995.s. 174.
- Özbek, Meral; Popüler Kültür ve Orhan Gencebay Arabeski, İletişim Yayınları, İstanbul 1991.
- Sarısözen, Muzaffer; Türk Halk Musikisi Usulleri, Ankara 1962.
- Science. A Weekly Newspaper of all the Arts and Sciences; V. XV, N.378. New York 2 May 1890. Simon, Artur, Philip V. Bohlman, Max Peter Baumann, Ursula Michel, Barbara Krader ve Regula Burckhardt Qureshi, “Reports and Information” The World of Music, 1990, Vol. 32, No.2, India: 113-131.
- Stock, P. J.; “Alexander J. Ellis and His Place in the History of Ethnomusicology”, Ethnomusicology, Spring/Summer, Vol. 51, No.2, 2007, University of Illinois Press on Behalf of Society for Ethnomusicology, p. 306-325.
- Stokes, Martin; Türkiye’de Arabesk Olayı, İletişim Yayınları, İstanbul 1992.
- Stokes, Martin; Aşk Cumhuriyeti Türk Popüler Müziğinde Kültürel Mahrem, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2012.
- Tan, Nail; Folklor (Halkbilimi) Genel Bilgiler, Geliştirilmiş Dördüncü Baskı, İstanbul 1997.
- Türkiye’ye Gelişinin 60. Yıldönümü Anısına Béla Bartok Paneli Bildirileri; (Yay. Haz. Süleyman Şenel), Pan Yayıncılık, İstanbul 2000.
- ISSN: 2147-7361
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 2013
- Yayıncı: Genç Bilge Yayıncılık (Young Wise)