Kolektif Psikolojik Sahiplik Bağlamında İstanbul’da Yerleşik Orta Yaş ve Üzeri Ailelerin Suriyeli Göçmenlere Yönelik Algıları

İç savaşla yerinden edilen Suriye halkının bir bölümünün Türkiye’ye göçü sonrası Suriyeliler ile yerel halk arasında gündelik hayattaki etkileşimler gruplararası gerilimleri de beraberinde getirmiştir. Bu çalışma, yerel halk ile Suriyeliler arasında gruplar arası gerilimlerin nasıl şekillendiği, kolektif sahiplik sınırlarının nerelerde çizildiği, yerel halk tarafından Suriyeli göçmenlerin nasıl konumlandırıldığı gibi sorulara gruplararası bağlamda kolektif psikolojik sahiplik (KPS) algısı üzerinden açıklama getirmektedir. Araştırmada, İstanbul’da ilçe bazlı nüfus yoğunluğuna göre ilk yirmi ilçe içinde yer alan beş farklı ilçede en az on yıl süreyle ikame eden orta yaş ve üzeri (Ortyaş = 54) on evli çift ile yapılan odak görüşmelerle elde edilen veriler, nitel analiz yöntemlerinden biri olan tematik analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Analizler sonucunda, şehirli yerel halkın kolektif sahiplik inşaları, Suriyelilerin oluşan KPS alanları dışında tutulması, kolektif sahipliğin kontrol kaybı endişesi ve yerel halk tarafından sunulan temenni düzeyinde çözüm önerilerinin meşrulaştırılması olmak üzere dört tema elde edilmiştir. Bulgular, Suriyelilerin kamusal alanda görünürlüğüyle birlikte yerel halkın, vatandaşlık hakları, ülkenin ekonomik kaynaklarının kullanımı gibi kolektif sahiplik alanlarını korumaya yönelik tepkiler geliştirdiğini göstermektedir. Suriyeli göçmenlere karşı yerel halkın devamlı savunduğu ve göçmenleri dışarıda tuttuğu KPS algısına sahip oldukları gözlemlenmiştir. Yerli halkın bu algıyı, KPS teorilerinin sunduğu ilk sahip, ilk yerleşen ve yatırım yapan olma ilkeleri üzerinden pekiştirebildiklerine dair bulgulara rastlanmıştır. Türkiye’deki Suriyeliler, KPS ilkelerinin gereğini yerine getirmiş olsalar bile yerli halk, başka bir ilkeyle KPS alanın kuralları yeniden belirlemekte ve Suriyeliler bu sahiplik alanı dışında kalmaya devam etmektedir. Katılımcıların, KPS alanlarını Suriyelilerden korumaya yönelik tepkilerinin arkasındaki temel motivasyonun kolektif sahipliği kaybetme endişesi olduğu görülmektedir. Katılımcıların, Türkiye’deki Suriyelilerin sorunlarına yönelik çözüm önerilerinin ise Suriyelilerin ülkelerine geri dönmeleri yönünde temennilerde ve kolektif sahipliğe davet edilmeyen çözümlerde ortaklaştığı gözlemlenmiştir

Anahtar Kelimeler:

Kolektif psikolojik sahiplik kuramı, Suriyeli göçü, tematik analiz

The Perceptions of the Middle and Over Aged Local Couples of Istanbul towards Syrians in the Context of Collective Psychological Ownership

After the migration of Syrians displaced during the civil war in Turkey, the interaction between immigrants and locals has led to intergroup tension. This study aims to answer the following questions through the perception of collective psychological ownership (CPO) within the intergroup context: How is tension between groups of urban locals and Syrians formed? How are the boundaries of collective ownership drawn? and How do locals position Syrian immigrants? Data, which were obtained through focus group interviews with 10 middle- or over-aged couples (Mage = 54), were analyzed using thematic analysis. The participants have been residing for at least 10 years in five out of the 20 districts in İstanbul with the highest population density of Syrians. The result provided four themes, namely, the construction of CPO by the locals, the exclusion of Syrians from CPO areas, the concern of losing control of collective ownership, and legitimization of proposals for solutions at the level of precatory discourses offered by the locals. Given the visibility of Syrians in the public sphere, the findings indicate that the locals have developed various reactions to protect several aspects of CPO, such as citizenship rights and the use of the country’s economic resources. Moreover, the study observed that locals exhibit CPO in that they constantly defend against and exclude Syrian immigrants. Several findings suggest that locals may reinforce these perceptions through the principles of CPO, that is, first owner, first settler, and being an investor. Although Syrians in Turkey comply with the CPO principles, the locals re-determine the rules over another CPO principle. As such, Syrians remain outside of the collective ownership sphere. The main reason of the participants for protecting CPO areas from Syrians is seemingly related to the concern about the loss of collective ownership. The suggestions of the participants to address the issue of Syrians in Turkey converged on a main theme of the return of Syrians to their own country.. However, inclusion of Syrians into collective ownership areas was not observed within these suggestions.

Keywords:

Collective psychological ownership, Syrian refugees in Istanbul, thematic analysis,

PDF

___

Akfırat, S. ve Yangın, E. (2018). Ev sahibi topluluk kültürleşme ölçeği (ETKÖ) Türkçe formunun psikometrik özelliklerinin üniversite öğrencileri örnekleminde incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi (29), 499-519. google scholar
Alkaya, B. ve Korkmaz, D. T. (2018). Dokunma ihtiyacı ve yazılı bilginin psikolojik sahiplik üzerindeki etkisi. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi 11(22), 205-232. google scholar
Avrupa Siyasal ve Sosyal Araştırmalar Enstitüsü. (2017). Bilgiden algıya: Türkiye’deki sığınmacı, göçmen ve mülteci algısı üzerine bir çalışma. Viyana: PS:EUROPE. 6.16. 2020 tarihinde. Erişim adresi: http://ps-europe.org/tr/ google scholar
Azak, Y. ve Yurtdaş, G. T. (2021). Mekânla belirlenen yaşamlar: Güvenlikli konutlarda yaşamak. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(77), 340-355. doi:10.17755/esosder.625950 google scholar
Bandura, A. (2002). Selective moral disengagement in the exercise of moral agency. Journal of Moral Education, 31 (2), 101-119. doi:10.1080/0305724022014322 google scholar
Braun, V. ve Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101. https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa google scholar
Brown, G., Lawrence, T., ve Robinson, S. L. (2005). Territoriality in organizations. Academy and Management 30(3), 577-595. google scholar
Clarke, V ve Braun, V. (2013) Teaching thematic analysis: Overcoming challenges and developing strategies for effective learning. The Psychologist, 26(2).120-123. google scholar
Erdoğan, M. (2018). Suriyeliler barometresi: Suriyelilerle uyum içinde yaşamanın çercevesi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. Erişim adresi:https://www.mmuraterdogan.com/raporlar google scholar
Erdoğan, M. (2019) Syrian refugees in Turkey. Araştırma raporu, İstanbul. Erişim adresi: https://www. kas.de/de/web/tuerkei/home google scholar
Erdoğan, M. ve Çorabatır, M. (2019). Suriyeli mültecilerin demoğrafik gelişimi, Türkiyedeki eğitim istihdam ve belediye hizmetlerine yakın gelecekte olası etkileri. Araştırma raporu, İstanbul. Erişim adresi: https://www.mmuraterdogan.com/ google scholar
Erişen, C. (2018). Causes and consequences of public attitudes toward Syrian refugees in Turkey. google scholar
Contemporary Research in Economics and Social Sciences, 2(1),111-139 google scholar
Friedman, O. (2008). First possession: An assumption guiding inferences about who owns what. Psychonomic Bulletin 15(2), 290-295. google scholar
Friedman, O. ve Neary, R. (2008). Determining who owns what: Do children infer ownership from first possession? Cognition. 107(3),829-849 doi: 10.1016/ 2007.12.002. google scholar
Guest, G, Bunce, A ve Johnson, L. (2006). ‘How many interviews are enough? An experiment with data saturation and variability’, Field Methods, 18, 59-82 google scholar
Güney, Ü. ve Konak, N. (2016). Bolu’da Suriyeli ve Iraklı sığınmacılar: Vatandaşlık ve kaynak dağılımı temelinde öteki algısı. Siyasal Bilimler Dergisi, 4(2), 113-135 google scholar
International Organization for Migration (IOM). (2019). Migrants’ presence monitoring in Istanbul, baseline assessment round II I. Gözlem Raporu, IOM, Newyork. Erişim adresi: https://displacement.iom.int/system/tdf/reports/IST_Baseline_Assessment_Phase 5_EN google scholar
İçduygu, A. (2015). Syrian refugees in Turkey the long road ahead. İstanbul: Migration Policy InstituteKirişçi, K. ve Ferris, E. (2014). Syrian refugees and Turkey’s challenge: Going beyond hospitality. Washington: Brooking google scholar
Levene, M., Starmans, C. ve Friedman, O. (2015). Creation in judgments about the establishment of ownership, Journal of Experimental Social Psychology, 60, 103- 109 google scholar
Levitt, H. M., Bamberg, M., Creswell, J. W., Frost, D. M., Josselson, R. ve Suarez-Orozco, C. (2018). Journal article reporting standards for qualitative primary, qualitative meta-analytic, and mixed methods research in psychology: The APA publications and communications board task force report. American Psychologist.73(1),26-46 doi: 10.1037/amp0000151 google scholar
Maguire, M. ve Delahunt, B. (2017). Doing a thematic analysis: A practical, step-by-step guide for learning and teaching scholars. AISHE-J (3), 3351-3365. google scholar
Martinovic, B. ve Verkuyten, M. (2013). ‘We were here first, so we determine the rules of the game’: Autochthony and prejudice towards out-groups. European Journal of Social Psychology, 43(7), 637-647. doi: 10.1002/ejsp.1980 google scholar
Mülteciler Derneği. (2021, Kasım 25). Türkiye’deki Suriyeli sayısı, Aralık,14, 2021 tarihinde. Erişim adresi: https://multeciler.org.tr/turkiyedeki-suriyeli-sayisi/ adresinden alındı google scholar
Nijs T., Verkuyten M. ve Martinovic B. (2021). Losing what is ours: The intergrup consequences of collective ownership threat. Group Process & Intergroup Relations. 00(0), 1-19 doi: 10.1177/1368430220980809 google scholar
Ötken, A. B. (2015). Algılanan örgütsel destek ve psikolojik sahiplenme arasındaki ilişki ve bu ilişkide örgütsel adaletin rolü. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,33(2),113-140 doi: 10.17065/huiibf.83618 google scholar
Pierce, J. L., Kostova, T. ve Dirks, K. T. (2001). Toward a theory of psychological ownership in organizations. Academy of Management Review,26(2),298-310 doi: 10.5465/AMR.2001.4378028 google scholar
Polat, F. Ç. ve Eda, K. (2017). Bir ötekileştirme pratiği: Türkiye’de yaşayan Suriyelilere yönelik tutumlar. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 38-48. google scholar
Robinson O. C. (2014) Sampling in interview-based qualitative research: A theoretical and practical guide, Qualitative Research in Psychology, 11:1, 25-41 doi: 10.1080/14780887.2013.801543 google scholar
Sarı, A. Ç. ve Alkar, Ö. Y. (2018). The attitudes towards Syrians living in Turkey: A scale development. The Journal of Migration Studies, 4(2), 10-36. google scholar
Smeekes, A., Verkuyten, M., Çelebi, E., Acartürk, C. ve Onkun, S. (2017). Social identity continuity and mental health among Syrian refugees in Turkey. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol 52, 13171324. https://doi.org/10.1007/s00127-017-1424-7 google scholar
Şar E. ve Kuru N O. (2020). İstanbul’da Suriyeli sığınmacılara yönelik tutumlar. Araştırma Raporu 11, İstanbul: İstanpol Politik Araştırmalar Enstitüsü (ISTANPOL) google scholar
T.C. İç İşleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (GİGM). (2021). Yıllara göre gecici koruma kapsamındaki Suriyeliler. Ankara: GİGM. Erişim adresi: https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638 google scholar
T.C. İç İşleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (GİGM). (2021, Kasım 27). Sosyal medyada dolaşıma sokulan provokatif paylaşımlar hakkında. Ankara: GİGM. Kasım 23, 2021 tarihinde. Erişim adresi: https://www.goc.gov.tr/sosyal-medyada-dolasima-sokulan-provokatif-paylasimlar-hakkinda google scholar
Temizkan, Ö. Y. (2019). Psikolojik güçlendirme ile psikolojik sahiplenme arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi: Devlet hastanesi örneği. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(21), 640-665. google scholar
Tobin, G. A. ve Begley, C. M. (2004). Methodological rigour within a qualitative framework. google scholar
Journal of Advanced Nursing. 48(4) 388-396 doi:10.1111/j.1365- 2648.2004. 03207.x google scholar
Tetlock, P. E., Kristel, O., Elson, B., Green, M. ve Lerner, J. S. (2000). The psychology of the unthinkable. Taboo tradeoffs, forbidden base rates, and heretical counterfactuals. Journal of Personality and Social Psychology, 78,853-870 google scholar
Turner, J. C., Hogg, M. A., Oakes, P. J., Reicher, S. D. ve Wetherell, M. S. (1987). Rediscovering the social group: A self- categorization theory. Oxford: Blackwell google scholar
Uçar, Z. (2020). Psikolojik sahiplik olgusunu örgütsel düzlemde ölçmek için ölçek geliştirme çalışması. google scholar
Journal of Business Research-Turk,10(3) 640-654 doi: 10.20491/isarder.2018.492 google scholar
Verkuyten, M. (2018). The benefits of studying immigration for social psychology. European Journal of Social Psychology, 93, 225-239. google scholar
Verkuyten, M. ve Martinovic, B. (2017). Collective psychological ownership and intergroup relations. Perspectives on Psychological Science, 12(6), 1021-1039, doi: 10.1177/1745691617706514 google scholar
Verkuyten, M., Sierksma, J. ve Thijs, J. (2014). First arrival and owning the land: How children reason about ownership of territory. Journal of Environmental Psychology, 41, 58-64. google scholar
Vignoles, V. L. (2011). Identity motives. K. Luycke, S. J. Schwartz ve V. L. Vignoles (Ed.) Handbook of identity theory and research içinde (s. 403-432). New York: NY: Springer. google scholar
Walters, W. (2004). Secure borders, safe haven, and domopolitics. Citizenship Studies, 8, 237-260. google scholar
Yeşil, Ü., Bancar, A. ve Budak, G. (2016). Psikolojik sahiplik kavramına ilişkin bir literatür incelemesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 59-82, doi: 10.17494/ ogusbd.57630. google scholar
Zebian, S. ve Rochat, P. (2012). Judgment of land ownership by young refugee Palestinian and U.S. children. International Journal of Behavioral Development, 36, 449-456. google scholar