Freud ve Lacan’ın Psikanalitik Kuramlarında Yastan Ayrışan Melankolik Özne

Freud’un Yas ve Melankoli isimli yazısı ile ortaya çıkan iki kavramdan biri olarak yas (mourning) sıklıkla araştırmalara konu olmuşken melankoli (melancholia) kavramı pek çalışılmamıştır. Alan yazında bu konuya az değinilmesinin yanı sıra melankoli kimi zaman bir kişilik örüntüsü, kimi zaman depresif bir duygu durum, kimi zaman ise psikotik bir yapı olarak belirsiz bir tanımlamada kalmıştır. Buradan yola çıkılarak bu çalışmada Freud’un ve onun yazını üzerine yeniden çalışan Lacan’ın yas ve melankoli hakkındaki çalışmaları karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Buna göre, Freud yas ve melankoliyi yatırım yapılan nesnenin kaybı üzerinden benzeştirmekte iken; yasın kayba verilen olağan bir tepki, melankolinin ise olağandışı bir pozisyon olduğundan söz etmektedir. Freud’un yas ve melankolinin kayıp nesne açısından benzer ancak işleyiş süreçleri açısından farklılaştığı görüşünün üzerine Lacan bu iki kavramı Sembolik, İmgesel ve Gerçek‘i içeren üçlü model kapsamında ele almaktadır. Lacan’ın bu kavramsallaştırmasında yas bir süreç olarak ritüeller ya da merasimler aracılığıyla özneyi simgesel düzene bağlamaktadır. Bu simgeselleştirme sürecinden geç(e)meyen özne ise Gerçek ile baş başa kalarak jouissance içinde kalan bir melankoli halindedir. Bu yazıda, bahsedilen teorik incelemenin ardından bazı klinik uygulama ve araştırma örneklerine yer verilmiştir. Buradan yola çıkarak melankoli halinde kişinin kastrasyondan kaçışa doğru hamle olarak aldığı bir konumu sürdürürken acı içinde olduğu ve bu acıdan çıkmanın yolunun ise ancak simgesel bir çalışma ile mümkün olduğu düşünülmektedir. Bununla beraber, melankolinin farklı özne yapılanmalarındaki görünümlerinin günümüz değişen kültürel yapısı ile beraber çalışılması önemlidir. Sonuç olarak, melankolinin dil aracılığı ile nasıl ifade edildiğinin ve kişinin özne yapılanmasındaki temel defans mekanizması ile ilişkisinin analitik bir çalışma içinde merkezi noktayı belirlediği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Melankoli, yas, melankolik özne, kayıp, arzu, Lacan

The Melancholic Subject Differentiated from Mourning in the Psychoanalytic Theories of Freud and Lacan

Mourning is one of the two concepts that emerged from Freud's article Mourning and Melancholia and is frequently subjected to research. However the concept of melancholia is studied less. Furthermore, melancholia remains in an ambiguous position: sometimes it is attributed to a person's personality pattern and sometimes to a depressive mood or even sometimes to a psychotic structure. From this point of view, in this article, the work of Freud and Lacan (who recontextualized Freud’s literature), on mourning and melancholia are examined comparatively. Accordingly, Freud expressed that mourning and melancholia are similar in the loss of a loved object and while mourning is an ordinary response to loss melancholia is an extraordinary position. Faced with Freud's view that mourning and melancholia are similar in terms of lost object, but differ in terms of their functioning, Lacan reconsidered these two concepts through the topological structure of Symbolic, Imaginary and Real. In Lacan's conceptualization, mourning as a process connects the subject to the symbolic order through rituals or ceremonies. The subject who does not/cannot pass beyond this process is stuck in jouissance staying alone with Real in melancholia. In this recent article, several clinical practice and research examples are included following the theoretical examination. Based on this, it is thought that in a state of melancholia, the person is in pain while maintaining a position that one takes as a move from castration to escape and that the way out of this pain is only possible with a symbolic study. However, it is important to study the appearance of melancholia in different subject formations together with today's changing cultural background. As a result, it is thought that how melancholia is expressed in language and its relationship with the defense mechanism related to subject formation of the individual determines the central point in an analytical study.

Keywords:

Melancholia, mourning, melancholic subject, loss, desire, Lacan,

PDF

___

Abraham, K. (1988). Notes on the psycho-analytical investigation and treatment of manic – depressive insanity and allied conditions. D. Bryan ve A. Strachey (Ed.), Selected papers on psychoanalysisiçinde (s. 137-156). London: Manesfield Library.
American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5. baskı). Washington, DC: American Psychiatric Publishing.
Ban, T. A. (2014). From melancholia to depression a history of diagnosis and treatment. International Network for the History of Neuropsychopharmacology. Erişim adresi: http://inhn.org/ebooks/thomas-a-ban-from-melancholia-to-depression-a-history-of-diagnosis-and-treatment.html
Boelen, P. A. ve Van den Bout, J. (2010). Anxious and depressive avoidance and symptoms of prolonged grief, depression, and post-traumatic stress disorder. Psychologica Belgica, 50(1), 49-67.
Ergür, G. (2017). Hipokrat ve İbn Sina’da melankoli. Lacivert, 32. Erişim adresi: http://www.lacivertdergi.com/dosya/2017/02/09/hipokrat-ve-ibn-sinada-melankoliEvans, A. J. (1994). Anticipatory grief: a theoretical challenge. Palliative Medicine, 8(2), 159-165.
Evans, D. (2006). An introductory dictionary of Lacanian psychoanalysis. London: Routledge.Fink, B. (1996). The Lacanian subject: Between language and jouissance. Princeton, New Jersey.
Fink, B. (1997). A clinical introduction to Lacanian psychoanalysis: Theory and technique. Cambridge: Harvard University Press.
Freud, S. (1917). Mourning and melancholia. (J. Strachey, Ed. ve Çev.), The standard edition of the complete psychological works of Sigmund Freud içinde (Vol. 14; s 243-258). London, England: Hogarth Press.
Grigg, R. (2016). Remembering and forgetting. Lacanian Compass Express, 3(2), 1-8. Erişim adresi: https://static1.squarespace.com/static/53080463e4b0e23db627855b/t/5741dd8922482e19cfd92774/1463934346176/LCE_V3.2.pdf
Gürsel, D. (2017). Yeni ruhsal yapılanmalar ve klinik etkileri. AYNA Klinik Psikoloji Dergisi 4(3), 1-6.
Klein, M. (1940/2012). Sevgi, suçluluk ve onarım. (Z. Koçak, Çev.). İstanbul: Kanat.Kübler-Ross (1969). On death and dying. MacMillan: New York.
Lacan, J. (1956/1957). Object relation. (L. V. Roche, Çev.). Erişim adresi: https://www.freud2lacan.com/docs/Seminar-4-corrected.pdf
Lacan, J. (1962/2014). Anxiety: The seminar of Jacques Lacan, Book X, 1962-1963. (J. A. Miller, Ed.) ve (A. R. Price, Çev.). Cambridge: Polity Press.
Lacan, J. (1964/2004). The four fundamental concepts of psychoanalysis: The seminar of Jacques Lacan, Book XI. (J. A. Miller, Ed.). ve (A. Sheridan, Çev.). London: Routledge.Lacan, J. (2006). Ecrits: The first complete edition in English. (B. Fink, Çev.). New York: Norton
Lebrun, J. (2015). La perversión ordinaria... ¡aún! Desde el Jardín de Freud, 15, 37-47. doi:10.15446/dfj.n15.50485
Maraş, A. (2014). Komplike yas: Derleme ve vaka çalışması. AYNA Klinik Psikoloji Dergisi, 1(1), 41-59.
Maraş, M. (2016). An interpretative phenomenological analysis of parental bereavement in young adults (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
Mathew, L. T. ve Marwit, S. J. (2004). Complicated grief and the trend toward cognitive behavioral therapy. Death Studies, 28, 849-863. Melman, C. (2009). Schreber’s lack of lack. The Letter, 40, 83-91. Erişim adresi: http://theletter.ie/charles-melman-schrebers-lack-of-lack/
Melman, C. (2010). The new psychic economy. L. Bailly, D. Lichtenstein ve S. Bailly (Ed.), The Lacan Tradition içinde (s. 227-234). New York, Routledge.
Örgen, E. (2010). Sait Faik Abasıyanık’ın öykülerinde melankoli. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, 2(4), 79-91. Özmen, E. (2013). İnsan Varlığının Temel Kurucu Zemini Olarak Melankoli ve Özdeşleşme. Birikim Dergisi. Erişim Adresi: https://www.birikimdergisi.com/guncel/925/insan-varliginin-temel-kurucu-zemini-olarak-melankoli-ve-ozdeslesme
Parkes, C. M. (1998). Traditional models and theories of grief. Bereavement Care, 17(2), 21-23. Redmond, J. D. (2013). Contemporary perspectives on Lacanian theories of psychosis. Front Psychology, 4(350), 1-15. doi: 10.3389/fpsyg.2013.00350
Salecl, R. (2004). On anxiety. London; New York: Routledge.Telles-Correia, D. ve Marques, J. G. (2015). Melancholia before the twentieth century: Fear and sorrow or partial insanity? Frontiers in Psychology, 6(81), 1-4. doi:10.3389/fpsyg.2015.00081
Ünal, E. (2019). An interpretative phenomenological analysis of anticipatory grief: Getting stuck between the problems of the present and the future (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
Worthington, A. (2016). [Lacan on madness: Madness, yes you can’t kitabının değerlendirmesi, P. Gherovici ve M. Steinkoler]. British Journal of Psychotherapy, 32(4), 554-556. doi:10.1111/bjp.12254