Obsesif Kompulsif Bozukluk Tedavisinde Kullanılan Davranışçı Müdahale Teknikleri: Sistematik Derleme

Obsesyonlar engellenemeyen, rahatsız edici düşünceler olarak tanımlanırken, kompulsiyonlar, obsesyonların ortaya çıkardığı rahatsızlık hissini giderebilmek için ritüeller şeklinde gerçekleştirilen davranışlardır. Davranışçı terapinin ise temelinde, bireyin çevresel uyaranlara verdiği tepkilere bakarak ilişkiyi belirlemek ve davranışa müdahalede bulunmak vardır. Bu çalışmada, obsesif kompulsif bozukluğa (OKB) sahip bireylerin tedavisinde kullanılan davranışçı terapi tekniklerini betimlemek ve etkililiğini araştırmak amaçlanmıştır. Çalışma “Preferred Reporting Items For Systematic Review and Meta-Analysis Protocols (PRISMA)” yönergesine uygun şekilde gerçekleştirilmiştir. 2000 ve 2020 yılları arasında OKB tedavisinde davranışçı teknikleri kullanan çalışmaları belirlemek amacı ile Web of Science, Pubmed, Science Direct, YÖK Ulusal Tez Merkezi ve TR Dizin veri tabanları taranmıştır. Tarama sonucunda, 632 çalışmaya ulaşılmış, 11 sonuç değerlendirmeye alınmıştır. İncelenen çalışmaların hepsi yayımlanmış araştırma makalesidir. Ulaşılan makalelerin beşi sanal gerçeklik uygulaması, üçü psikoeğitim ve alıştırma, ikisi alıştırma ve tepki önleme ve biri de psikoeğitim, alıştırma ve tepki önleme tekniklerini kullanmıştır. Çalışmaya dahil edilen araştırmaların katılımcı sayıları toplamı 438’dir. Araştırmaların sonuçlarına bakıldığında OKB’nin tedavisinde, sanal gerçeklik uygulamaları, alıştırma, tepki önleme, psikoeğitim gibi teknikler yalnız kullanıldığında da, beraber kullanıldığında da etkili görünmektedir.

Anahtar Kelimeler:

OKB, obsesif kompulsif bozukluk, davranış terapisi, maruz bırakma, sistemetik duyarsızlaştırma, sanal gerçeklik

Behavioral Intervention Techniques Used in the Treatment of Obsessive Compulsive Disorder: Systematic Review

While obsessions are defined as unobtrusive, disturbing thoughts, compulsions are behaviors performed in the form of rituals to relieve the feeling of discomfort caused by obsessions. Behavioral therapy is based on determining the relationship and interfering with behavior by looking at the individual’s responses to environmental stimuli. The aim of this study is to describe behavioral therapy techniques used in the treatment of individuals with obsessive-compulsive disorder (OCD) and to investigate their effectiveness. The study was carried out in accordance with the PRISMA directive. Web of Science, Pubmed, Science Direct, YÖK National thesis Center and TR Index databases were scanned in order to identify studies using behavioral techniques in OKB treatment between 2000 and 2020. As a result of the scan, 632 studies have been reached, 11 results have been evaluated. All of the reviewed studies are published research papers. Five of the articles reviewed used virtual reality, three used psychoeducation and exposure, two used exposure and response prevention techniques and one used psychoeducation, exposure and response prevention techniques. The total number of participants of the researches included in the study is 438. Based on the results of researches, techniques such as virtual reality, exposure, response prevention, psychoeducation seem to be effective when used alone or together in the treatment of OCD.

Keywords:

OCD, behavior therapy, exposure, systematic desensitization, virtual reality,

PDF

___

American Psychiatric Association (1980). DSM-III: Diagnostic and statistical Manuel of mental disorders III, Washington DC.
American Psychiatric Association (1987). DSM-III-R: Diagnostic and statistical Manuel of mental disorders III-R. Washington DC.
Amerikan Psikiyatri Birliği. (1995) Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı (4. Baskı). (E. Köroğlu, Çev.) Ankara: Hekimler Yayın Birliği, 1994.
Amerikan Pskiyatri Birliği (2013). Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı (DSM V). (Çev. Köroğlu, E.). Ankara: Hekimler Yayın Birliği
Aromataris, E. ve Pearson, A. (2014). The systematic review: an overview. The American Journal of Nursing, 114(3), 53-58.
Ayçiçeği, A., Harris, C. L., Dinn, W.M. (2002) Parenting style and obsessive-compulsive symptoms and personality traits in a student sample. Clinical Psychology & Psychotherapy, 9, 406-417.
Barahona-Corrêa, J.B., Camacho, M., Castro-Rodrigues, P., Costa, R. ve OliveiraMaia, A.J. (2015) From thought to action: how the interplay between neuroscience and phenomenology changed our understanding of obsessive-compulsive disorder. Frontiers In Psychology, 6, 17-98.
Bayar, R. ve Yavuz, M. (2008). Obsesif kompulsif bozukluk. İÜ Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Dergisi, 62, 185-192.
Belloch, A., Cabedo, E., Carrió, C., Lozano-Quilis, J. A., Gil-Gómez, J. A. ve Gil-Gómez, H. (2014). Virtual reality exposure for OCD: is it feasible?. Revista de Psicopatología y Psicología Clínica, 19(1), 37-44.
Berrios, G.E. (1996) The history of mental symptoms: descriptive psychopathology since the nineteenth century. Cambridge: Cambridge University Press.
Binbay, T., Direk, N., Aker, T., Akvardar, Y., Alptekin, K., Cimilli, C., ..... Taycan, O. (2014). Türkiye’de psikiyatrik epidemiyoloji: yakın zamanlı araştırmalarda temel bulgular ve gelecek için öneriler. Türk Psikiyatri Dergisi, 25, 264-281.
Degonda, M., Wyss, M. ve Angst, J. (1993). Obsessive-compulsive disorders and syndromes in the general population-The Zurich Study XVIII. European Archives of Psychiatry and Neuroscience, 243, 16-22.
Himle, J. A., Rassi, S., Haghighatgou, H., Krone, K. P., Nesse, R. M. ve Abelson, J. (2001). Group behavioral therapy of obsessive‐compulsive disorder: Seven‐vs. twelve‐week outcomes. Depression and Anxiety, 13(4), 161-165.
Himle, J. A., Van Etten, M. L., Janeck, A. S. ve Fischer, D. J. (2006). Insight as a predictor of treatment outcome in behavioral group treatment for obsessive–compulsive disorder. Cognitive Therapy and Research, 30(5), 661-666.
İnozu, M., Çelikcan, U., Akın, B. ve Çiçek, N. M. (2020). The use of virtual reality (VR) exposure for reducing contamination fear and disgust: Can VR be an effective alternative exposure technique to in vivo?. Journal of Obsessive-Compulsive and Related Disorders, 25, 100518.
Kandaz, Y. E. (2010). OKB tanısı almış psikiyatri hastalarında travmatik yaşam olayları sıklığı (Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
Kim, K., Kim, C. H., Cha, K. R., Park, J., Han, K., Kim, Y. K., ..... ve Kim, S. I. (2008). Anxiety provocation and measurement using virtual reality in patients with obsessive compulsive disorder. Cyberpsychology & Behavior, 11(6), 637-641.
Koçoğlu, F. (2017). Obsesif kompulsif bozuklukta psikolojik yardım arama tutumlarıyla ilişkili faktörlerin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
Laforest, M., Bouchard, S., Crétu, A. M. ve Mesly, O. (2016). Inducing an anxiety response using a contaminated virtual environment: Validation of a therapeutic tool for obsessive–compulsive disorder. Frontiers in ICT, 3, 18.
Lennertz, L., Grabe, H.J. … ve Ruhrmann, S. (2010) Perceived parental rearing in subjects with obsessive–compulsive disorder and their siblings. Acta Psychiatrica Scandinavica, 121, 280-288
Moher, D., Shamseer, L., Clarke, M., Ghersi, D., Liberati, A., Petticrew, M., ... ve Stewart, L. A. (2015). Preferred reporting items for systematic review and meta-analysis protocols (PRISMA-P) 2015 statement. Systematic Reviews, 4(1), 1-9.
Nakatani, E., Nakgawa, A., Ohara, Y., Goto, S., Uozumi, N., Iwakiri, M., ... ve Yamagami, T. (2003). Effects of behavior therapy on regional cerebral blood flow in obsessive compulsive disorder. Psychiatry Research: Neuroimaging, 124(2), 113-120.
Regier, D. A., Kuhl, E. A. ve Kupfer, D. J. (2013). The DSM-5: Classification and criteria changes. World Psychiatry, 12(2), 92-98.
Rosqvist, J., Egan, D., Manzo, P., Baer, L., Jenike, M. A., ve Willis, B. S. (2001). Home-based behavior therapy for obsessive–compulsive disorder: A case series with data. Journal of anxiety disorders, 15(5), 395-400.
Sargın, M. ve Sargın, A. E. (2015). “Yaşamaya Değer Bir Hayat” için: Diyalektik davranışçı terapinin gelişimi ve temel ilkeleri. Türkiye Klinikleri Journal Psychiatry-Special Topics, 8(2), 64-70.
Spiegler, M. D. ve Guevremont, D. C. (1993). Contemporary behavior therapy. Belmont, California: Wadsworth Press.
Tezcan, E., Millet, B. ve Kuloğlu, M. (1998). Türkiye ve Fransa’da obsesif kompulsif bozukluk tanısı alan hastaların sosyodemografik, klinik ve görüngüsel özelliklerinin karşılanması. Klinik Psikiyatri Dergisi, 1, 35-41.
Türkçapar, M. H., ve Sargın, A. E. (2012). Bilişsel davranışçı psikoterapiler: tarihçe ve gelişim. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 1(1), 7-14.
van Bennekom, M. J., Kasanmoentalib, M. S., de Koning, P. P., & Denys, D. (2017). A virtual reality game to assess obsessive-compulsive disorder. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 20(11), 718-722.
van Grootheest, D.S., Cath, D.C., Beekman, A.T. ve Boomsma, D.I. (2005). Twin studies on obsessive compulsive disorder: a review. Twin Research and Human Genetics, 8, 450 458.
Weissman, M., Bland, R., Canino, G., Greenwald, S., Hwu, H. G. ve Lee, C. K. (1994). The cross national epidemiology of obsessive compulsive disorder. Journal Of Clinical Psychiatry, 55, 5–1.
Whiteside, S. P., Abramowitz, J. S. ve Port, J. D. (2012). Decreased caudate N-acetyl-l-aspartic acid in pediatric obsessive-compulsive disorder and the effects of behavior therapy. Psychiatry Research: Neuroimaging, 202(1), 53-59.
Yamanishi, T., Nakaaki, S., Omori, I. M., Hashimoto, N., Shinagawa, Y., Hongo, J., ... ve Furukawa, T. A. (2009). Changes after behavior therapy among responsive and nonresponsive patients with obsessive-compulsive disorder. Psychiatry Research: Neuroimaging, 172(3), 242-250.