Parion İskeletleri Üzerine Osteoarkeolojik Bir Çalışma: 2020-2021 Kazı Sezonu
Antropoloji biliminin önemli çalışma materyallerinden birisini, geçmişte yaşamış insanların iskelet kalıntıları oluşturmaktadır. Arkeolojik ve antropolojik kazı çalışmalarından elde edilen bu iskelet kalıntıları üzerinde gerçekleştirilecek osteoarkeolojik çalışmalar ile antik çağ toplumlarının cinsiyet ve yaş dağılımları, sağlık durumları, genetik yakınlıkları ve beslenme alışkanlıkları gibi pek çok toplum özellikleri anlaşılabilmektedir. Bu çalışmada Parion antik kenti 2020-2021 yılı, Güney (Tavşandere) Nekropolü ve Sondaj 11 kazı alanlarından elde edilen Hellenistik ve Roma dönemlerine tarihli iskelet kalıntıların antropolojik analizleri yapılmıştır. Buna göre, 2020 yılı çalışmalarında 2’si erkek, 3’ü kadın, 1’i bebek ve yetersiz veri sebebiyle cinsiyeti tanımlanmayan 8 birey; 2021 yılı çalışmalarında ise 7’si erkek, 7’si kadın ve yine yetersiz veri sebebiyle cinsiyet tayini yapılamayan 8 birey tespit edilmiştir. Her iki yıl içerisinde tespit edilen toplam birey sayısı ise 36’dır. Cinsiyet tayin ve yaş tahmin çalışmaları tamamlandıktan sonra Parion toplumunun sağlık durumlarının belirlenebilmesi amacıyla paleopatoloji çalışmaları yapılmıştır. Kemikler üzerinde tespit edilen patolojik olgulardan Parion toplumunun ağır işler yaptığı ve bu işlerin yalnızca karasal olmayıp denizsel çalışmalar da olduğu düşünülmektedir. Yapılan bir diğer çalışma ise toplumun genetik yakınlıklarının tespit edilmesi için gerçekleştirilen non-metrik çalışmalardır. 2020 ve 2021 yılı iskeletleri üzerinde tespit edilen non-metrik kemik oluşumlar, yıl bazlı karşılaştırıldığında her iki yılın birbiri ile benzerlik gösterdiği ve böylelikle bireylerin birbirleri ile akrabalık ilişkilerinin olduğu düşünülmüştür. Bu çalışma ile Parion antik kenti 2020-2021 yılı arkeolojik kazı çalışmalarında elde edilen iskelet materyallerin paleoantropolojik analizleri ve toplumun paleodemografik yapısı çıkarılmış ve elde edilen sonuçlar çağdaş toplumları ile karşılaştırılarak yeri ve önemi hakkında değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler:
Parion, Paleoantropoloji, Osteoarkeoloji, Tavşandere Nekropolü, Helenistik - Roma
An Osteoarcheological Study on Parion Skeletons: 2020-2021 Excavation Season
One of the important study materials of the science of anthropology is the skeletal remains of people who lived in the past. With the osteoarchaeological studies 206 Parion İskeletleri Üzerine Osteoarkeolojik Bir Çalışma: 2020-2021 Kazı Sezonu PROPONTICA, 2023, Cilt 1, Sayı 2, Sayfa 205-224 to be carried out on these skeletal remains obtained from the archaeological and anthropological excavations, many social characteristics such as gender and age distributions, health conditions, genetic closeness, and nutritional habits of ancient societies can be understood. In this study, anthropological analyses were conducted on the skeletal remains dated to the Hellenistic and Roman periods obtained from the ancient city of Parion 2020-2021 South (Tavşandere) Necropolis and Drilling 11 excavation areas. Accordingly, in the 2020 studies, two males, three females, one infant, and eight individuals whose genders could not be defined due to insufficient data were identified, whereas in the 2021 studies, 7 males, seven females, and eight individuals whose genders could not be determined due to insufficient data were identified. The total number of individuals identified in both years was 36. After the gender determination and age estimation studies were completed, paleopathology studies were carried out in order to determine the health status of the Parion ancient city community. The pathological cases detected on the bones suggested that the Parion population did heavy work and that these works were not only terrestrial but also marine. We also carried out non-metric studies to determine the genetic affinities of the population. A comparison of the non-metric bone formations detected on the skeletons of 2020 and 2021 on a yearly basis suggested that both years were similar, and thus individuals had kinship relations. Through this study, paleoanthropological analyses of the skeletal materials obtained during the 2020-2021 archaeological excavation works in the ancient city of Parion have been conducted, and the paleodemographic structure of the population has been inferred. The results obtained have been evaluated in comparison with contemporary societies, determining the city’s significance and relevance.
___
- Akın 2021, Akın E., Parion Kültleri, (Yayımlanmış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
- Bass 1987, Bass, W. M., Human Osteology. Missouri.
- Başaran 2008, Başaran, C., “Parion’dan Persia’ya Yol Gider”, Euergetes, Prof. Dr. Haluk ABBASOĞLU’na 65. Yıl Armağanı Cilt I, (eds. İ. Delemen – S. Ç. Kepçe – A. Özdizbay – Ö. Turak), İstanbul, 133-137.
- Başaran-Yılmaz 2021, Başaran, C.- Yılmaz, A., “Parion’un (Parium) MS 1.- 2. Yüzyıl Kentsel Gelişimi ve Mimarisi”, Anadolu Arkeolojisiyle Harmanlanmış Bir Ömür Mehmet Karaosmanoğlu’na Armağan, (eds. M. A. Yılmaz-B. Can-M. Işıklı), İstanbul, 107-138.
- Başoğlu-Şener 2015, Başoğlu, O.-Şener, T., “Ovaören Erken Tunç Çağı İnsanları: Antropolojik Bir İnceleme”, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8/2, 455-476.
- Berry-Berry 1967, Berry, A. C.-Berry, R. J., “Epigenetic Variation in the Human”, Cranium. J. Anatomy, 101/2, 361-379.
- Boulville et. al. 1983, Bouiville C.-Constance Westermann T. S.-Newell R. R., “Les Restes Humains Mesolithiques de I’Abri Corbille, Istres (Bouches du Rhone)”, Bulletins et Memoires de la Societe d’anthropologie de Paris, 13, 89-110.
- Brothwell 1972, Brothwell, D., Digging up Bones, London.
- Brothwell 1981, Brothwell, D. R., Digging up Bones, The Excavation, Treatment and Study of Human Skeletal Remains. Cornell University Press, Third Edition.
- Buikstra-Ubelaker 1994, Buikstra, J. E.-Ubelaker, D. H., Standarts for Data Collection from Human Skeletal Remains, Fayetteville.
- Camps 1976, Camps, F. E., Gradwahl’s Legal Medicine, Bristol.
- Çırak 2017, Çırak, M. T., “Akgüney Geç Roma-Bizans Dönemi Toplumu Üzerine Paleodemografik Çalışma”, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10/1, 249-264.
- Çırak et. al. 2019, Çırak, M. T.-Keleş, V.-Şarbak, A.-Acar, E., “Parion Oda Mezar 5 İskeletlerinin Paleodemografik Yapısı”, (eds. B. C. Ataman-G. Taşkıran), Recent Evaluations on Humanities and Social Sciences, London İstanbul, 127-142.
- Çırak-Mucur 2021, Çırak, M. T.-Mucur, S., “Parion Anıt Mezar 6 İnsanlarının Sağlıkları Üzerine Biyoarkeolojik İnceleme”. Uluslararası Arkeoloji, Sanat Tarih ve Kültürel Miras Kongre (Bildiri Kitabı). 79-92.
- Ergürer-Keleş 2018, Ergürer, H. E.-Keleş, V., “Parion Tiyatrosu’nda Bulunan Gladiatör Graffitoları”, Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, 18, 23-32.
- Gözlük 2005, Gözlük, P., “Karagündüz Toplumunun Paleodemografik Açıdan İncelenmesi”, Antropoloji, 20, 75-105.
- Krogman-İşcan 1986, Krogman, W. M.-İşcan M. Y., The Human Skeleton in Forensic Medicine, Springfield. Olivier 1969, Olivier, G., Practical Anthropology, Springfield.
- Ortner 2003, Ortner, D. J., Identification of Pathological Conditions in Human Skeletal Remains, London. Pelin-Polat 1997, Pelin, C.-Polat, O., “Paleopatoloji”, Ankara Patoloji Bülteni, 14/1, 80-83.
- Picci 2007, Picci, P., “Osteosarcoma (Osteogenic sarcoma)”, Orphanet Journal of Rare Diseases, 2, 2-6.
- Steele-Bramblett 1988, Steele, D. G.-Bramblett, C. A., The Anatomy and Biology of the Human Skeleton. Texas.
- Tamyürek 2019, Tamyürek, S., Praxiteles Eros’unun Parion Arkeolojik Bulgularındaki Yansımaları ve Parion’da Eros Kültü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun. Ubelaker 1978, Ubelaker, D. H., Human Skeletal Remains. Chicago.
- White et. al. 2012, White, T. D.-Black, M. T.-Folkens, P., Human Osteology (Third Edition). Cambridge.
- White-Folkens 1991, White, T.-Folkens, P. A., Human Osteology (First Edition). California.
- WEA 1980, Workshop Of European Anthropologist, “Recommendations for Age and Sex Diagnoses of Skeletons”, Journal of Human Evolution, 9/7, 518- 549.
- Yılmaz 2012, Yılmaz, A., 2005-2010 Yılları Arasında Bulunan Parion Nekropolü Kandilleri, (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
- Yılmaz-Acar 2018, Yılmaz, A.-Acar, E., “Parion Antik Kenti Roma Hamamı Mezarları ve İskeletlerin Osteoarkeolojik Değerlendirilmesi”, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11/2, 1403-1428.
- Yılmaz-Yılmaz 2023, Yılmaz A.-Yılmaz Z., “The Roman Bath at Parion: Historical Development and the Dating by 14c of its Reused Phase”, Mediterranean Archaeology and Archaeometry, 23/1, 77-92.
- Başlangıç: 2023
- Yayıncı: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Antik Dönemde Triskeles Motifi
Parion İskeletleri Üzerine Osteoarkeolojik Bir Çalışma: 2020-2021 Kazı Sezonu
Mustafa Tolga ÇIRAK, Serhan MUCUR, Nurdan Asiye TÜRKSAL
Paphlagonia Bölgesi Roma Eyalet Sikkeleri Üzerindeki Nemesis Tasvirleri
LAMPSAKOS’UN GEÇ HELLENİSTİK DÖNEM SİKKELERİNE İLİŞKİN YENİ KANITLAR