‘Yeşil Alan’dan Geleneğe: Somut/Somut Olmayan Kültürel Miras Dikotomisi, Kültürel Peyzaj ve Yedikule Bostancılığını Dünya Mirası Olarak Korumak

Yedikule bostanları İstanbul’un Bizans döneminden günümüze uzanan köklü bostancılık geleneğinin yaşayan nadir örneklerinden biridir ve UNESCO Dünya Mirası Listesi’ndeki Tarihi Yarımada’nın sınırları içinde yer alır. Tarihi kara surlarını çevreleyen bu bostanlar, 2013 yılından bu yana park ve rekreasyon alanına dönüştürülmesine yönelik projelerle gündeme gelmektedir. Bu durum ilk bakışta bostanların Dünya Mirası statüsü ile çelişiyormuş gibi görülse de bostan alanları kara surlarının çevresindeki ‘yeşil alan’lar olarak kabul edilir ve olduğu gibi koruma statüsünde değildir. Bu makale, Yedikule bostancılarıyla gerçekleştirilen derinlemesine mülakatlara dayanarak, bu geleneğin sürdürülebilmesi için kara surlarıyla bir bütün olarak, kültürel peyzaj yaklaşımıyla ele alınıp korunmasına yönelik sözleşme nezdinde atılabilecek adımları tartışmayı amaçlamaktadır. 1992 yılında oluşturulan kültürel peyzaj kategorisi bir alanı Dünya Mirası yapan somut ve somut olmayan özelliklerin birlikte tanımlanıp korunabilmesini mümkün kılmaktadır. Bu kategori, kuşaktan kuşağa aktarılan geleneksel yöntem ve tekniklerle sürdürülen Yedikule bostancılığının, yüzyıllardır bir arada varolduğu kara surlarıyla birlikte gelişimini sürdüren organik peyzaj olarak yeniden listelenip koruma altına alınmasına olanak sağlamaktadır. Böyle bir değişiklik bostancılığın sürdürülmesi konusunda ulusal ve uluslararası kamuoyu oluşmasına ve bostancıların bu mirasın taşıyıcıları olarak desteklenerek karar alma süreçlerine dahil edilmesi yönünde politikalar ve projeler geliştirilmesine imkân sağlayacaktır

From ‘Green Space’ to Tradition: Tangible/Intangible Cultural Heritage Dichotomy, Cultural Landscape and Protecting Yedikule Vegetable Gardening as World Heritage

As rare living examples of Istanbul’s long-standing vegetable gardening tradition dating from the Byzantine period, Yedikule vegetable gardens are located within the borders of the Historic Areas of İstanbul in the UNESCO World Heritage List. Surrounding the historic land walls, these vegetable gardens are on the agenda since 2013 with plans to transform them into parks and recreation areas. Although this may appear contradictory to the World Heritage status of the vegetable gardens at first glance, these gardens are considered to be ‘green spaces’ surrounding the land walls and do not have a protection status. Based on in-depth interviews with Yedikule vegetable gardeners, this article aims to discuss the steps that can be taken in the presence of the convention to address and protect the vegetable gardening tradition together with the land walls through a cultural landscape approach. The category of cultural landscapes that was created in 1992 has enabled the identification and protection of both tangible and intangible characteristics of an area as a World Heritage site. Yedikule vegetable gardening has been carried on with traditional methods and techniques for generations, and cultural landscape category offers an opportunity for its protection as an organically evolved continuing landscape, together with the land walls with which it has co-existed for centuries. Such a change will provide the possibility to generate national and international public opinion to sustain vegetable gardening tradition and to develop policies and projects to support gardeners as heritage bearers and involve them in the decision-making processes.

___

  • Ahmad, Y. (2006). The Scope and Definitions of Heritage: From Tangible to Intangible. International Journal of Heritage Studies, 12(3), 292-300.
  • Akdal, A. N. (2017). Market Gardens and Gardeners of Ottoman İstanbul. İstanbul: Libra.
  • Akdaş, U. (2010). İstanbul’un 100 Bahçesi. İstanbul: İBB (Kültür A.Ş.) Yayınları.
  • Anico, M., Elsa, P. (Ed.) (2009). Heritage and Identity – Engagement and Demission in the Contemporary World. New York: Routledge.
  • Ashworth, G. J., Bart J. M. van der Aa (2006), Strategy and Policy for the World Heritage Convention: goals, practices and future solutions, Leask, A., Fyall, A. (Ed), Managing World Heritage Sites içinde (s. 147- 158). Oxford: Elsevier.
  • Aykan, B. (2010). National politics and cultural sustainability: the case of the Mevlevi Sema ceremony of Turkey. Amoeda, R., Lira, S. & Pinheiro C. (Ed.), Proceedings of the 2nd International Conference on Heritage and Sustainable Development içinde (s. 725-733). Greenlines Institue.
  • Aykan, B. (2012). UNESCO ve Kültürel Mirasın Milliyeti P. M. Yelsalı Parmaksız (Ed.), Neye Yarar Hatıralar? Bellek ve Siyaset Çalışmaları içinde (s. 303–337). Ankara: Phoenix.
  • Baillie, B., Chippindale, C. (2007). Tangible-Intangible Cultural Heritage: A Sustainable Dichotomy? The 7th Annual Cambridge Heritage Seminar. 13 May 2006. McDonald Institute for Archaeological Research. University of Cambridge: UK.
  • Barthel-Bouchier, D. (2013). Cultural Heritage and the Challenge of Sustainability. London: Left Coast Press.
  • Basat, E. M. (2013). Somut ve Somut Olmayan Kültürel Mirası Birlikte Koruyabilmek. Milli Folklor, 25(100), 61-71.
  • Beazley, O., Deacon, H. (2007). The Safeguarding of Intangible Heritage Values under the World Heritage Convention: Auschwitz, Hiroshima and Robben Island. Janet Blake (Ed.), Safeguarding Intangible Cultural Heritage: Challenges and Approaches içinde (s. 93-107). Builth Wells: Institute of Art and Law.
  • Blake, J. (2000). On Defining the Cultural Heritage. International and Comparative Law Quarterly, 49(1), 61-85.
  • Blake, J. (2009). UNESCO’s 2003 Convention on Intangible Cultural Heritage: the implications of community involvement in safeguarding. Smith, L., Akagawa, N. (Ed.), Intangible Heritage içinde (s. 45-73). New York: Routledge.
  • Byrne, D. (2009). A Critique of Unfeeling Heritage. Smith, L., Akagawa, N. (Ed.), Intangible Heritage içinde (s. 229-52). New York: Routledge.
  • Çorakbaş, F. K., Aksoy, A. & Ricci, A. (2014). İstanbul Kara Surları Dünya Miras Alanı Koruma Sorunları İzleme Raporu: Tarihi Yedikule Bostanları Üzerine Özel Bir İnceleme. M. Konuk (Çev.). İstanbul.
  • Di Giovine, M. A. (2014). The Everyday as Extraordinary: Revitalization, Religion, and the Elevation of Cucina Casareccia to Heritage Cuisine in Pietrelcina, Italy. Brulotte R. L., Di Giovine, M. A. (Ed.), Edible Identities: Food as Cultural Heritage içinde (s. 77-91). Surrey: Ashgate.
  • Durusoy, E., Cihanger, D. (2016). Historic Landscape vs. Urban Commodity?: The Case of Yedikule Urban Gardens, İstanbul. Megaron Dergisi, 11(1), 125-136.
  • Fowler, P. J. (2003). World Heritage Papers 6: World Heritage Cultural Landscapes 1992-2002. UNESCO World Heritage Centre, vol: 6.
  • Günçıkan, B. (1990, 15 Aralık). Semt bostanı betona yenildi. Cumhuriyet Gazetesi, s. 15.
  • Graham, B., Howard P. (2008). Heritage and Identity. Graham B., Howard P. (Ed.), The Ashgate Research Companion to Heritage and Identity içinde (s. 1-15). Hampshire: Ashgate,
  • Hafstein, Tr. V. (2009). Intangible Heritage as a List: from masterpieces to Representation, L. Smith., N. Akagawa (Ed.), Intangible Heritage içinde (s. 93-111). Abingdon: Routledge.
  • Hall, S. (2005). Whose Heritage? Un-settling ‘The Heritage’, Re-imagining the Post-nation. Littler, J., Naidoo, R. (Ed.), The Politics of Heritage – The Legacies of ‘Race’ içinde (s. 21-31). New York: Routledge.
  • Hodder, I. (2010). Cultural Heritage Rights: From Ownership and Descent to Justice and Well-being. Anthropological Quarterly, 83(4), 861-82.
  • Jalais, A. (2007). The Sundarbans: Whose World Heritage Site?. Conservation and Society, 5(3), 335-342.
  • Kaldjian, P. J. (2004). Istanbul’s Bostans: A Millenium of Market Gardens. Geographical Review, 94(3), 284-304.
  • Laurajane, S. (2006). The Uses of Heritage. New York: Routledge.
  • Lixinski, L. (2011). Selecting Heritage: The Interplay of Art, Politics and Identity. European Journal of International Law, 22(1), 81–100.
  • Lixinski, L. (2013). Intangible Cultural Heritage in International Law. Oxford: Oxford University Press.
  • Logan, W. (2010). Protecting the Tay Nguyen Gongs: Conflicting Rights in Vietnam’s Central Plateau. Langfield, M., Logan, W. & Crait, M. N. (Ed.), Cultural Diversity, Heritage and Human Rights içinde (s. 189- 207). New York: Routledge.
  • Logan, W., Langfield, M. & Craith M. N. (2010). Intersecting Concepts and Practices. Langfield, M., Logan, W. & Craith M. N. (Ed.), Cultural Diversity, Heritage and Human Rights içinde (s. 3-20). New York: Routledge.
  • Logan, W. (2014). Heritage Rights—Avoidance and Reinforcement. Heritage & Society, 7(2), 156-169.
  • Manhart, C. (2016). The Intentional Destruction of Heritage: Bamiyan and Timbuktu. Logan, W. Nic Craith, M., Kockel, U. (Ed.) A Companion to Heritage Studies içinde (s.280-294). Sussex: Wiley Blackwell.
  • Meskell, L. (2010). Human Rights and Heritage Ethics. Anthropological Quarterly, 83(4), 839-860.
  • Miura, K. (2005). Conservation of a ‘Living Heritage Site’ A Contradiction in Terms?: A case study of Angkor World Heritage Site”. Conservation and Management of Archaeological Sites 7, 1, 3-18.
  • Ricci, A. (2008). İstanbul’da Manevi Kültürel Miras: Kara Surlarının Bizans Bahçeleri. (Uluslararası Tarihi Yarımada Sempozyumu Tebliğler Kitabı). İstanbul: Eminönü Belediyesi, s. 66-67.
  • Rössler M. (2006). World Heritage cultural landscapes: A UNESCO flagship programme 1992 – 2006. Landscape Research, 31(4), 333-353.
  • Sammells, C. A. (2014). Haute Traditional Cuisines: How UNESCO’s List of Intangible Heritage Links the Cosmopolitan to the Local. Brulotte, R. L., Di Giovine, M. A. (Ed.), Edible Identities: Food as Cultural Heritage içinde (s. 141-158). Surrey: Ashgate.
  • Sezer, Y. (2004). Kamu Mallarında Ecrimisil. Danıştay Dergisi, 108, 5-22.
  • Shadreck, C., Manyanga, M., Ndoro, W. & Pwiti G. (2010). Unfulfilled promises? Heritage Management and Community Participation at some of Africa’s Cultural Heritage Sites. International Journal of Heritage Studies, 16(1-2), 30-44.
  • Shopov A., Han, A. (2013). Osmanlı Istanbul’unda Kent Içi Tarımsal Toprak Kullanımı ve Dönüşümleri: Yedikule Bostanları. Toplumsal Tarih, 34-38.
  • Silverman, H. (2011). Contested Cultural Heritage: A Selective Historiography. Helaine Silverman (Ed.), Contested Cultural Heritage içinde (s. 1-50). New York: Springer.
  • Siviero, E., Culatti, M., Martini, V. & Stocco A. (2018). Haliç Metro Crossing Bridge. A Bridge in the Historical Heart of İstanbul. Koui, M., Zezza, F., Kouis, D. (Ed.), 10th International Symposium on the Conservation of Monuments in the Mediterranean Basin içinde (s. 677-690). New York: Springer.
  • Suman, D. (2008). Tamales & Bollos- Patrimonio De La Humanidad/ World Heritage: Challenges Faced by Restoration Efforts in Panama City’s San Felipe Historic District. Tennessee Journal of Law and Policy, 4(2), 403- 465.
  • Swanson, K. K., Timothy, D. J. (2012). Souvenirs: Icons of Meaning, Commercialization and Commoditization. Tourism Management, 33(3), 489–499.
  • Taylor, K., Altenburg, K. (2006). Cultural Landscapes in Asia-Pacific: Potential for Filling World Heritage Gaps. International Journal of Heritage Studies, 12(3), 267-282.
  • White, C., Shopov, A., & Ostovich, M. (2015). An Archaeology of Sustenance: The Endangered Market Gardens of Istanbul. Cherry J., Rojas F. (Ed.), Archeology for the People: Joukowsky Institute Perspectives, Joukowsky içinde (s. 29-38). Institute Publication, Oxford, UK: Oxbow Books, 7.
  • Aksoy, A. (2016). Surları Bostanlarla Birlikte Yaşatmak. https://xxi.com.tr/i/ surlari-bostanlarla-birlikte-yasatmak [Erişim tarihi 24 Temmuz 2018].
  • Emen, İ., İnce, E. (2013). Bostandan 3 plan çıktı. http://www.radikal.com. tr/turkiye/bostandan-3-plan-cikti-1146869/ [Erişim tarihi 24 Temmuz 2018].
  • Fatih Belediyesi (2013). 2013 Yılı Faaliyet Raporu. http://www.fatih.bel.tr/ icerik/8901/2013-yili-faaliyet-raporu/ [Erişim tarihi 25 Temmuz 2018].
  • Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik (2007.19.06). Resmi Gazete. 26557. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/06/20070619-3.htm [Erişim Tarihi 3 Mart 2019].
  • İBB (2018). Yedikule Bostanları Tarım Konseptiyle Kentsel Tasarım Parkı Olarak Yaşatılacak. https://www.ibb.istanbul/News/Detail/34513 [Erişim tarihi 25 Temmuz 2018].
  • İnce, E. (2013). Bostanda Arkeolojik Tahribat Uyarısı. http://www.radikal. com.tr/turkiye/bostanda-arkeolojik-tahribat-uyarisi-1142401/ [Erişim tarihi 27 Temmuz 2018].
  • İstanbul Tarihi Yarımada Yönetim Planı (2011). http://www.alanbaskanligi. gov.tr/files/Yönetim %20Planı_24şubat2012_k.pdf [Erişim tarihi 25 Temmuz 2018].
  • Kılınç, B. (2017). Aslıhan Demirtaş: İstanbul’un 1600 yıllık biricik kentsel tarım geleneği var-Yedikule Bostanları. http://www.sivilsayfalar. org/2017/05/31/aslihan-demirtas-istanbulun-1600-yillik-biricikkentsel-tarim-gelenegi-var-yedikule-bostanlari/ [Erişim tarihi 24 Temmuz 2018].
  • Sherkin, S. (2001). A Historical Study on the Preparation of the 1989 Recommendation on the Safeguarding of Traditional Culture and Folklore. https://folklife.si.edu/resources/unesco/sherkin.htm [Erişim tarihi 28 Mart 2019].
  • TYBKG (2017). Tarihi Yedikule Bostanları Koruma Girişimi. Dayanışma Mimarlığı. http://dayanismamimarligi.org/dosyalar.php [Erişim tarihi 25 Temmuz 2018].
  • UNESCO (1988). Operational Guidelines for the Implementation of the World Heritage Convention. https://whc.unesco.org/archive/opguide88.pdf [Erişim tarihi 25 Temmuz 2018].
  • UNESCO (2003). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi, M. Ö. Oğuz, P. Tacar & Y. Özay (Çev.), https://ich.unesco.org/doc/ src/00009-TR-PDF.pdf [Erişim tarihi 28 Şubat 2019].
  • UNESCO (2008). Dünya Mirası Konvansiyonunun Uygulanmasına Yönelik İşlevsel İlkeler. http://www.alanbaskanligi.gov.tr/files/Uygulama%20 Rehberi.pdf [Erişim tarihi 25 Temmuz 2018].
  • UNESCO (2018a). Historic Areas of İstanbul. https://whc.unesco.org/en/ list/356 [Erişim tarihi 25 Temmuz 2018].
  • UNESCO (2018b). Cultural Landscapes. https://whc.unesco.org/en/cultu-rallandscape/#1 [Erişim tarihi 25 Temmuz 2018].
  • UNESCO (2018c). Portovenere, Cinque Terre and the Islands (Palmaria, Tino and Tinetto). https://whc.unesco.org/en/list/826 [Erişim tarihi 27 Temmuz 2018].
  • UNESCO (2019a). Coffee Cultural Landscape of Colombia. https://whc. unesco.org/en/list/1121 [Erişim tarihi 25 Haziran 2019].
  • UNESCO (2019b). Rice Terraces of the Philippine Cordilleras. https://whc. unesco.org/en/list/722 [Erişim tarihi 25 Haziran 2019].
  • Vardar, N. (2014). Tüm İtirazların Ardından Haliç Köprüsü. https://bianet. org/bianet/toplum/153027-tum-itirazlarin-ardindan-halic-koprusu [Erişim tarihi 25 Haziran 2019].
PLANLAMA-Cover
  • ISSN: 1300-7319
  • Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
  • Başlangıç: 1986
  • Yayıncı: TMMOB Şehir Plancıları Odası
Sayıdaki Diğer Makaleler

Desantralizasyon, Basitleştirme, Deregülasyon ve Yeniden-regülasyon Politikaları Kapsamında Planlamanın Araçsallaştırılması; Bursa’da Riskli Yapı Tespitine Dayalı Parsel Bazındaki Plan Değişikliklerinin Kentsel Mekana Etkisi

Zeynep Ece GÜLER, LEVENT ÜNVERDİ

Kamusal Alanın Dönüşümü ve Kentsel Mekanın İletişimsel Niteliği Üzerine Düşünmek

Meriç Demir KAHRAMAN

‘Yeşil Alan’dan Geleneğe: Somut/Somut Olmayan Kültürel Miras Dikotomisi, Kültürel Peyzaj ve Yedikule Bostancılığını Dünya Mirası Olarak Korumak

Bahar AYKAN, İpek BAŞYURT

Kentsel Aidiyette Meydanlar, Trabzon Belediye Meydanı Örneği

Havva ÖZDOĞAN

Kentsel Mekân Organizasyonu ve Sosyo-Ekonomik Yapı: Hiyerarşik Kümeleme Analizi Kullanılan Grafik Teorisi Temelli Ampirik Bir Çalışma

Edward Boampong, K. Mert Çubukçu

SEKA Kağıt Fabrikası Endüstriyel Mirasın Dijital Yöntemlerle Aktarılması

ÜFTADE MUŞKARA, Oylum TUNÇELLİ

İstinat Duvarlarının Kent Kimlik Ögesi Olarak Değerlendirilmesi - Artvin Örneği

ZEHRA EMİNAĞAOĞLU, HİLAL SURAT

The Organization of Urban Space and Socio-Economic Characteristics: A Graph Theory-Based Empirical Study Using Hierarchical Cluster Analysis

Edward BOAMPONG, KEMAL MERT ÇUBUKÇU

Analysis of the Regulation of “Zoning Reconciliation” in Local Governments

Zeynel Abidin POLAT

Yerel Siyasette Yerel Demokrasiyi Geliştirme Uygulamaları:Konsensus Tabanlı İşbirliği Geliştirme Örneği

Ümmühan KAYGISIZ