Sevgi GÜRSES KÜRÇE, Sevgi ERNAS, Ali BALCI, Nuriye KARABULUT

Öğretmenlerin örgütsel ve mesleki sosyalleşmeleri: Ankara ili örneği

Bu çalışma, Ankara İli ilkokul öğretmenlerinin mesleki ve örgütsel sosyalleşme yaşantısını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışma, nitel araştırma yaklaşımlarından biri olan fenomenolojik desenle ve yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Çalışmanın verileri, betimsel ve içerik analizi ile incelenmiştir. Çalışma grubunu Ankara İlinde görev yapan beş kamu ve beş özel ilkokulu öğretmeni oluşturmaktadır. Katılımcılar “maksimumum çeşitlilik örneklemesi” ve “ölçüt örnekleme” tekniklerine göre seçilmiş; en az beş yıl kıdeme sahip olan öğretmenlerdir. Bulgulara göre, sosyalleşmenin giriş öncesi aşamasında öğretmenler, çoğunlukla göreve başlamadan önce rehberlik eden okul yönetiminin, yardımcı meslektaşların, öğrenmeye hevesli öğrencilerin, destek veren velilerin olması gibi beklentilere sahiptirler. Sosyalleşmenin giriş aşamasında öğretmenler gerçeklik şoku yaşamaktadırlar. Öğretmenlerin, mesleğe ve okula uyum sağlamlarında bireysel faaliyetlerin yanında meslektaş yaklaşımları önemlidir. Sosyalleşmenin yerleşme aşamasında ise öğretmenlerin uyum sağlamaları konusunda özel okullar kamu okullarına göre daha fazla çaba göstermektedir. Öğretmenlere göre aday öğretmenlerin sosyalleşme sürecinin etkililiği için MEB, uygun danışman öğretmen atanmasını sağlamalı, kontrol mekanizmasını geliştirmelidir. Araştırma sonuçlarına göre şu öneriler geliştirilebilir: MEB tarafından öğretmenlerin ihtiyaçlarına göre derslerle ilgili materyaller temin edebilecekleri, e-derslere katılabilecekleri internet tabanlı yapılar oluşturulmalıdır. Meslektaş etkileşimini için mentörlük, koçluk gibi sistemler aktif olarak uygulanmalıdır.

Teachers’ organizational and professional socialization: The case of Ankara

The purpose of this study is to reveal the professional and organizational socializationexperiences of elementary school teachers of Ankara Province. The study wasconducted through phenomenological design and the data, based on descriptive andcontent analysis, collected through a semi-structured interview form. The participantscomprised of five public and five private elementary school teachers, having at leastfive years of professional experience were selected through “maximum variation” and“criterion” sampling methods. The finding of study revealed that before starting theirjob, the teachers had optimistic expectations such as school administrations’ providingguidance, cooperative colleagues, ambitious students and supportive parents. In theentry stage of socialization, teachers have reality shock. In adaptation of teachers totheir profession and the school, colleague responses are prominent as well asindividual activities. In metamorphosis stage, private schools exert more efforts thanpublic schools do in their adaption. The participants suggest that MoNE should assignsuitable councelling teachers and develop the control mechanism for more effectivesocialization process. In light of the findings, internet-based programs should bedeveloped to provide materials and to have e-courses. For colleague interaction,systems such as mentoring and coaching should be actively implemented

PDF

___

Akdemir, S. A. (2013). Türkiye’de öğretmen yetiştirme programlarının tarihçesi ve sorunları. Electronic Turkish Studies, 8(12), 15-28.
Angelle, P. S. (2002). Socialization experiences of beginning teachers in differentially effective schools. Paper presented at the the Annual Meeting of the American Educational Research, New Orleans, United States of America. Retrieved from https://eric.ed.gov/?id=ED465725
Bakırcıoğlu, R. (2012). Ansiklopedik eğitim ve psikoloji sözlüğü. Ankara: Anı Yayıncılık.
Balcı, A. (2003). Örgütsel sosyalleşme kuram strateji ve taktikler. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Balcı, A. (2010). Açıklamalı eğitim yönetimi terimleri sözlüğü (2 ed.). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Burgaz, B., Koçak, S., & Büyükgöze, H. (2013). Öğretmenlerin mesleki ve bürokratik sosyalleştirmeye yönelik değerlendirmeleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 1(39-54).
Chao, G. T. (2012). Organizational socialization: Background, basics, and a blueprint for adjustment at work. In S. W. J. Kozlowski (Ed.), The Oxford handbook of organizational psychology: 1 (Oxford library of psychology) (pp. 579-614). New York: Oxford University Press.
Cheng, M. H., & Pang, K. C. (1997). Teacher socialization: Implications for the design and management of initial teacher education programmes. Education+Training, 39(5), 195-204.
Cresswell, J. W. (2013). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five traditions (3rd ed.). Los Angeles: Sage.
Çalık, C. (2006). Örgütsel sosyalleşme sürecinde eğitimin değişen rolü ve önemi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1), 1-10.
Çalık, T. (2003). İşgörenlerin örgüte uyumu (örgütsel sosyalizasyon). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(1), 163-178.
Çelikten, M., Şanal, M., & Yeni, Y. (2005). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 207-237.
Çoğaltay, N. (2015). Eğitim fakültelerinde okutulan öğretmenlik meslek bilgisi derslerinin etkililiğine ilişkin öğrenci görüşleri: Nitel bir araştırma. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 6(12), 51-66.
Deal, T. E., & Chatman, R. M. (1989). Learning the ropes alone: Socializing new teachers. Action in Teacher Education, 11(1), 21-29.
Demir, M. K., & Ercan, A. (2013). Öğretmen sorunları-Çanakkale ili örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(1), 107-126.
Demirbilek, T. (2009). Örgütsel sosyalleşmede işe alıştırma eğitiminin yeri ve önemi. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 18, 353-367.
Erdoğan, L. (2015). Öğretmen atamalarının yüzde 70’i Doğu ve G. Doğu’ya. Retrieved from http://www.haberturk.com/gundem/haber/1129501-ogretmen-atamalarinin-yuzde-70i-dogu-vegdoguya Feldman, D. C. (1976). A contingency theory of socialization. Administrative Science Quarterly, 21, 433- 452.
Feldman, D. C. (1981). The multiple socialization of organization members. Academy of Management Review, 6(2), 309-318.
Garip, N. E. (2009). Okul yöneticilerinin göreve yeni başlayan öğretmenlerin örgütsel sosyalleşme sürecinde sosyalleştirme stratejilerini kullanma düzeylerinin incelenmesi (Tekirdağ İli örneği). (Unpublished master’s thesis), Tekirdağ Üniversitesi, Tekirdağ.
Güçlü, N. (1996). Öğretmen olma süreci: Sosyalleşme. Eğitim ve Bilim Dergisi, 20(99), 55-63.
Hart, A. W. (1991). Leader succession and socialization: A synthesis. Review of Educational Research, 61(4), 451-474.
Hellriegel, D., & Slocum, J. W. (2011). Organizational behavior. South-Western: Cengage Learning.
Hoy, W. K., & Woolfolk, A. E. (1990). Socialization of student teachers. American Educational Research Journal, 27(2), 279-300.
İşler-Gülmez, S. (2004). Sınıf öğretmenlerine uygulanan hizmet içi eğitim programlarının etkililiğine ilişkin öğretmen görüşlerinin belirlenmesi. (Unpublished master’s thesis), Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
Karaköse, T., & Kocabaş, İ. (2006). Özel ve devlet okullarında öğretmenlerin beklentilerinin iş doyumu ve motivasyon üzerine etkileri. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 2(1), 3-14.
Karaman, N. (2008). Öğretmenlerin mesleklerini algılama biçimleri ve gelecekten beklentileri nelerdir? (Unpublished master’s project), Trakya Üniversitesi, Edirne.
Karasolak, K., Tanrıseven, I., & Konokman, G. Y. (2013). Öğretmenlerin hizmet içi eğitim etkinliklerine ilişkin tutumlarının belirlenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(3), 997-1010.
Kartal, S. (2003). İlköğretim okulu yönetici ve öğretmenlerinin örgütsel sosyalleşme düzeyleri. (Unpublished doctorate dissertation), Ankara Üniversitesi, Ankara.
Kartal, S. (2007). Eğitimde örgütsel sosyalleşme. Ankara: Maya Akademi Yayınları.
Kılıçoğlu, G., & Yılmaz, D. (2013). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel sosyalleşmeleri üzerine yordamsal bir analiz. İlköğretim Online, 12(4), 1041-1055.
Korkmaz, İ., Saban, A., & Akbaşlı, S. (2004). Göreve yeni başlayan sınıf öğretmenlerinin karşılaştığı güçlükler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 38(38), 266-277.
Lacey, C. (1988). Professional socialization of teachers. In M. J. Dunkin (Ed.), The international encyclopedia of teaching and teacher education (pp. 634-645). Oxford: Pergamon Press.
Millî Eğitim Bakanlığı Aday Memurların Yetiştirilmelerine İlişkin Yönetmelik, (1995).
Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği (2015).
MEB. (2016). Aday öğretmen yetiştirme programı. Retrieved from http://oygm.meb.gov.tr/www/adayogretmen-yetistirme-programi17102016/içerik/358
Memduhoğlu, H. B. (2008). Örgütsel sosyalleşme ve Türk eğitim sisteminde örgütsel sosyalleşme süreci. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 137-153.
Nelson, D. L. (1987). Organizational socialization: A stress perspective. Journal of Occupational Behaviour, 8, 311-324.
Noe, R. A. (2005). Employee training and development. New York: McGraw-Hill/Irwin.
Ostroff, C., & Kozlowski, S. W. J. (1992). Organizational socialization as a learning process: The role of information acquisition. Personnel Psychology, 45(4), 849-874.
ÖRAV. (2012). Öğretmen Akademisi Vakfı hakkında. Retrieved from http://ekampus.orav.org.tr/About/History
Özgan, H. (2013). Stajyer öğretmenlerin sosyalleşme sürecinde okul yöneticilerinden beklentileri. Eğitim ve Bilim Dergisi, 38(168), 17-29.
Özgan, H., & Aslan, H. (2008). İlköğretim okul müdürlerinin sözlü iletişim biçiminin öğretmenlerin motivasyonuna etkisinin incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 190-206.
Quaglia, R. (1989). Socialization of the beginning teacher: A theoretical model from the empirical literature. Research in Rural Education, 5(3), 1-7.
Şahin, Ç., & Kartal, Y. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının sınıf öğretmeni yetiştirme programı hakkındaki görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 164-190.
TED. (2014). Öğretmen gözüyle öğretmenlik mesleği. Ankara: Tedmem
Tierney, W. G., & Rhoads, R. A. (1994). Faculty socialization as cultural process: A mirror of Institutional commitment. Washington: The George Washington University School of Education and Human Development.
Türnüklü, A. (2000). Eğitimbilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel bir araştırma tekniği: Görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 6(4), 543-559.
Uğurlu, Z., Kıral, E., & Aksoy, İ. G. (2011). İlköğretim okul yöneticilerinin görüşlerine göre öğretmenlerin sosyalleşmesinde kullandıkları örgütsel sosyalleşme strateji ve taktikleri. Paper presented at the New Trends in Education and Their Implication (ICONTE), Antalya, Turkey. Retrieved from http://iconte.org/FileUpload/ks59689/File/129
Uras, M., & Kunt, M. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğinden beklentileri ve beklentilerinin karşılanmasını umma düzeyleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 71-83.
Üstüner, M. (2004). Geçmişten günümüze Türk eğitim sisteminde öğretmen yetiştirme ve günümüz sorunları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 5(7), 1-15.
Veenman, S. (1984). Perceived problems of beginning teachers. Review of Educational Research, 54, 143-178.
Vural, F. (2015). İlkokul ve ortaokul yönetici ve öğretmenlerinin örgütsel sosyalleşme düzeylerinin incelenmesi (İzmir ili örneği). (Unpublished master’s thesis), Okan Üniversitesi, İstanbul.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9th ed.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yıldırım, M. C. (2012). Temel eğitim kursunun aday öğretmenlerin mesleki gelişimlerine katkısı üzerine bir çalışma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(3), 1867-1886.
YÖK. (2007). Türkiye’nin yükseköğretim stratejisi. Ankara: Meteksan.
Zeichner, K., & Gore, J. (1989). Teacher socialization. In W. R. Houston (Ed.), Handbook of research on teacher education (pp. 329-348). New York: Macmillan.