Bu çalışmada, ülkemiz gençlerinden bazılarını mesleki ve teknik eğitime yönlendiren yapıların, Amartya Sen’in erişebilirlik (The capability approach-CA)  kuramında önerdiği ölçütlere göre bir analizinin gerçekleştirilmesi amaçlanmıştır. Öğrencileri mesleki/ teknik eğitime getiren süreçteki fırsat ve engel yapılarının işleyişi   (contextual data capacitantes or incapacitating) incelenmiştir. Bu çerçevede, araştırmaya katılan öğrencilerin eğitsel gelişimlerinde, hangi bireysel, sosyo-kültürel ve yapısal/kurumsal kaynakların, hangi dönüştürücü etkileri ortaya çıkardığı, öğrencinin devam ettiği okul türü ile ilişkisi içinde sorgulanmıştır. Nitel araştırma yaklaşımıyla gerçekleştirilen bu çalışmada, yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır. Anadolu Teknik ve Endüstri meslek Liselerinde okuyan, alt SED kesimden, 15 gönüllü okul öğrencinin kendi durumlarına ilişkin değerlendirmelerine başvurulmuştur. Elde edilen verilerin betimsel analizle çözümleme işlemi sonucuna göre; görüşme yapılan 15 öğrenci arasından yalnızca 3 ünün mesleki/teknik eğitime geçiş sırasında fırsat ve olanak olarak nitelendirdikleri durumların varlığından söz ettikleri görülmüştür. Grubun geriye kalan çoğunluğu (f=12) karşı karşıya kaldıkları bireysel (okul başarısı ve cinsiyet), sosyo-kültürel (ailenin maddi durumu ve kısa yoldan meslek edinmesi yönündeki baskısı) ve yapısal/kurumsal ( SBS, rehberlik hizmetlerinin yetersizliği, istediği okulun uzaklığı)  düzeylerde negatif dönüştürücü etkileri (engelleri) dile getirmişlerdir. Çalışma grubunda yer alan 15 öğrenciden 7 si mutlu, ikisi, alışmış/ kabullenmiş durumdadır. 8 Anadolu Lisesi öğrencisinin sadece yarı sayısı, okuduğu bölümde mutludur. On beş öğrenciden çoğunluğu (f=8) meslek lisesine gitme kararı konusunda, hiçbir uzman desteği almadığını, rehberlik hizmetlerinden yararlanmadığını belirtmektedir. Kararlarında etkili olan kişi olarak, aile (f=7) ve yakın çevre (akraba, tanıdık, (f=6) en sıklıkla belirtilen etkenler olmasına karşın;  çoğunluk ( f=9),  eğitim geçmişini ve eğitim çizgisini belirleyen etkeninin “kendisi” olduğunu belirtmektedir. Eğitsel başarı ve kısa yoldan bir meslek/iş sahibi olma isteğinin, dönüştürme etkisi pozitif veya negatif yönde ortaya çıkan, en önemli bireysel faktör olduğu; kurumsal/yapısal faktör olarak SBS nin negatif dönüştürücü etkisinin öne çıktığı görülmektedir. Aile yönlendirmesi, okul rehberlik hizmetlerinin boşluğunu dolduran ve kızlar için negatif dönüştürücü etkide bir faktördür.

In this study, it was aimed to make an analysis of the structures guiding some of the young people in our country to vocational and technical education according to the criteria proposed in Amartya Sen’s Capability Approach (CA). The functionings of opportunity and obstacle structures in the process bringing students to vocational/technical education (contextual data capacitantes or incapacitating) were examined. Within this framework, kinds of transformative effects of individual, socio-cultural and structural/institutional resources on educational developments of the participant students were investigated within their relationship with the school type which the students attended. In this study carried out with the qualitative research approach, the semi-structured interview technique was used. 15 volunteer students attending Anatolian Technical and Industrial Vocational High Schools from the low SES group were asked to give their evaluations about themselves. According to the descriptive analysis results of the data obtained from the study, it was observed that only 3 of 15 volunteer students mentioned the existence of situations which they described as opportunity or possibility in the transition to vocational/technical education. The remaining majority of the group (f=12) mentioned the negative transformation effects (obstacles) which they encountered at individual (school success and gender), socio-cultural (family's economic status and pressure to getting a profession in a short period time) and structural/institutional (SBS, insufficiency of guiding services, remoteness of the desired school) levels. 7 of 15 students included in the study group stated that they were happy; two of them stated that they were accustomed /acknowledged. Only half of 8 Anatolian High School students stated that they were happy at the schools which they attended. The majority of 15 students (f=8) stated that they had not benefited from any specialist support and guidance services when making a decision about going to a vocational high school. Although the participant students most frequently mentioned their families (f=7) and close environments (relatives and acquaintances) (f=6) as the factors having had an effect on their decisions, the majority of them ( f=9) stated that the factor determining their educational background and line was “themselves”.It was found that educational success and desire to get a profession/occupation in a short period of time were the most important factors having a transformation effect in a positive or negative way; as an institutional/structural factor, SBS  appeared as having a negative transformation effect. Family guidance filling the gap left by school guidance services had a negative transformative effect for girls.