XIX. YÜZYILIN İLK YARISINDA W. J. HAMİLTON'A GÖRE SAMSUN VE ÇEVRESİ

Çok sayıda seyyah, değişik yüzyıllarda Osmanlı topraklarına gelmiş ve dönemin özelliğine göre farklılık arzeden ve kendileri açısından merak uyandıran ötekini tanıma ve onun üzerinden kimlik inşa etme gayretiiçinde olmuşlardır. XVIII. ve XIX. yüzyıllarda ortaya çıkan sosyal, siyasi, idari ve ekonomik değişimler vebirtakım diğer faktörler neticesinde seyahatnamelerin sayısında belirgin bir artış olmuştur. Bununlabirlikte, Osmanlının güçlü olduğu dönemlerde seyahatnamelerde Türklerden övgü, saygı ve hayranlıklabahsedilirken, özellikle XIX. yüzyılın başlarından itibaren ise bu durum değişmiştir. Bu çalışmada amaç,19. yüzyılın II. yarısında Anadoluya gelen İngiliz asıllı W.J. Hamiltonun Researches In Asia Minor, Pontosand Armenia adlı seyahatnamesinden yola çıkarak 1838 yılında Ünye ve Alaçam arasında yaptığı 6günlük seyahatinde edindiği izlenimlerine yer verdiği gezi notlarını bölgenin sosyal, iktisadi, siyasi ve idaridurumuyla ilişkili olarak değerlendirmektir.

SAMSUN AND ITS SURROUNDINGS ACCORDING TO W. J. HAMILTON IN THE SECOND HALF OF THE 19TH CENTURY

A great number of travellers had been to the lands of Ottoman Empire and had always wanted to knowwho the other is and aimed to build an identity, which varies according to the period. As a consequenceof social, political, administrative and economic changes and some other factors, there has been a greatincrease in the number of these travel books. Even though many travellers from different nationalities hadcome to the lands of the Ottoman Empire in this century, most of them are English. Using the work ofResearches in Asia Minor, Pontos and Armenia by W.J Hamilton who had been to Anatolia in the secondhalf of the 19th century, this study aims to evaluate social, economic, political and administrative conditionof the region through his travel notes of his six-day trip he made to Ünye and Alaçam in 1838.

___

  • Ainsworth, W. F. (1842). Travels and Researches in Asi Minor, Mospotamia, Chaldea, and Armena, vol. II, London.
  • Beşirli, M. (1993). 19. Yüzyılın Başlarında Samsun Şehri ( 1755 Numaralı Samsun Şeriye Siciline Göre) (Hicri 1250- 1255; 1785- 1839), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
  • Çadırcı, M. (1997). Tanzimat Döneminde Anadolu Kentleri’nin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, Tük Tarih Kurumu Basımevi, Ankara
  • Hamilton, W.J. (1842). Researches In Asia Minor, Pontus and Armenia with Some Account of Their Antiquities and Geology, Volume I, London
  • İpek, N. (2011). “Kuruluşundan Cumhuriyet’e Canik Sancak Merkezi Samsun Şehri”, İlkçağdan Cumhuriyete Canik, (Ed. Cevdet YILMAZ), Samsun.
  • Karagöz, R. (2011). “Canik’in İdari Yapısı ve İdarecileri”, İlkçağdan Cumhuriyete Canik, (Ed. Cevdet YILMAZ), Samsun.
  • Karagöz, R. (2010). “Hamilton’a Göre Çarşamba ve Çevresi (1838)”, II. Ali Fuat Başgil ve Çarşamba Sempozyumu,17-19 NİSAN 2010.
  • Kinneir, J. M., (1818). Journey Through Asia Minor, Armenia, and Koordistan in the Years 1813 and 1814, London.
  • Köse, O. (2011). “Canik’in Osmanlılara Geçişi ve Canik’te İktisadi Hayat”, İlkçağdan Cumhuriyete Canik, (Ed. Cevdet YILMAZ), Samsun.
  • Pamuk, Ş. (2005). Osmanlı- Türkiye İktisadi Tarihi 1500-1914, İletişim Yay., İstanbul
  • Said, E. (1991). Oryantalizm, (Çev.Selahattin Ayaz), Pınar Yay., İstanbul.
  • Schiffer, R. (1999). Oriental Panaroma, British Travellers in the 19th. Century Turkey, Amsterdam.
  • Usta, V. (1999). Anabasis’ten Atatürk’e Seyahatnamelerde Trabzon, Serander Yay. Trabzon.
  • Turgay, A. Ü. (1982). “Trade and Merchants in Nineteenth-Century Trabzon:Elements of Ethnic Conflict”, Christians and Jews in the Ottoman Empire, (ed. Braude-B. Lewis) New York.
  • Turgay, A. Ü. (1983). “Ottoman British Trade Through Southeastern Blacksea Ports During The Nineteenth Century”, Economic et Societes dans L’empire Ottoman (fin du XVIIIe- deput du XXe siecle), (Der. J. Bacque, P. Dumont), Paris.