KALE TAVAS'IN NAHİYE MERKEZİ HALİNE GELİŞİ (1895
Bugün Kale Tavas olarak bilinen, antik dönemin Tabae (Taba, Tabai, Tabenon)sı, kuruluş tarihi tam olarakbilinmemekle beraber, eski bir yerleşim merkezi olarak modern zamanlara kadar önemini muhafazaetmiştir. Nitekim, bu yerleşim merkezinin Roma, Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı dönemlerinde terk edilmeyipiskân olunması, yüzyıllarca bölgedeki stratej ik önemini devam ettirdiğinin açık bir göstergesidir. Zamanlabulunduğu hâkim ve korunaklı sarp tepeden, kuzeyindeki ovaya kayan Kale Tavas, 19. yüzyıla kadar birkaza merkezi olagelmiştir. Ancak, Kale Tavas bu konumunu, 17. ve 18. yüzyıllarda gelişerek 1868de kazamerkezi haline gelen, 26 km kuzeydoğusundaki Yarengümeye bırakmıştır. 1868 yılından 1895 yılına kadaridarî bakımdan köy statüsünde bulunan Kale Tavasın nahiye merkezi olması 1892lerde konuşulmayabaşlanmış ve nihayet bu yönde Denizli Mutasarrıflığının Aydın Vilayetine gönderdiği 29 Haziran 1308 (11Temmuz 1892) tarihli tahriratla başlayan süreç 14 Şevval 1312/28 Mart 1311 (10 Nisan 1895) tarihli İrade iletamamlanmıştır. İşte bu çalışma, Kale Tavasın nahiye merkezi olması sürecini ele almaktadır. Bu çerçevedeKale Tavasın nahiye merkezi olmasını gerektiren faktörler üzerinde durularak, nüfusu, stratej ik konumu,buraya bağlanacak köyler ve ilk yıllardaki yönetimi konusuna açıklık getirmeye çalışmıştır.
KALE TAVAS BECOMING A NAHİYE/A SUB DISTRICT (1895)
Ancient times Tabae (Taba, Tabai, Tabenon), known as Kale Tavas today and also with unknown foundationdate, doesn t lose its significance until modern times. Thus, not being left this settlement in periods ofRome, Selj uk, Anatolian Principalities and Ottoman is a clear sign of its strategic importance in the regionthroughout centuries. After a while, Kale Tavas, moving from the overlooking and sheltered steep hill towardto plain on its north, became a county settlement till 19th century. However, Kale Tavas left its location toYarengüme which was 26 km northeast of it and became a county settlement in 1868 developing in 17thand 18th centuries. It was started to be talked about in 1892s that Kale Tavas, a village in administrativerespect from 1868 to 1895, became a sub district and the period started with the correspondence datedJune 29, 1308 (July 11, 1892) - Denizli Mutasarrıflığı eventually sent to Aydın in this respect - was completedwith behest dated Shawwal 14, 1312/March 28, 1311 (April 10, 1895). This study deals with the period ofKale Tavas being a sub district. In this framework, it tried to clarify its population, strategic location, thevillages connected to that place and administration in the first years emphasizing factors requiring KaleTavas becoming a sub district.
___
- I-Arşiv Belgeleri (Başbakanlık Osmanlı Arşivi)
- BEO. Sadâret Evrâkı Mühimme Kalemi Evrâkı (A. MKT. MHM.), 436/55, 13 Za. 1285.
- Dâhiliye Nezâreti Mektûbî Kalemi (DH.MKT.), 1242/17, 20 S. 1326; 1435/14, 7 Za. 1304.
- Dâhiliye Nezâreti Sicill-i Ahvâl İdâresi Memûrin (DH. SAİD. MEM.), 5/2, 1279.
- Dâhiliye Nezâreti Tesr-i Muâmelât ve Islâhât Komisyonu (DH. TMIK. S.), 55/62, 6 N. 1322; 60/48, 19 N.1323.
- İrâde Dâhiliye (İ.DH.), 1321, 9 L. 1312.
- İrâde Meclis-i Vâlâ (İ.MVL.), 456/20464, 07 Ca. 1278.
- Meclis-i Vâlâ (MVL.), 617/61, 18 R.1278 Şurâ-yı Devlet Evrâkı (ŞD.), 1390/20, 25 B. 1312.
- Yıldız Sadâret Resmî Marûzât Evrâkı (Y.A.Res.), 154/91, 26 S. 1326
- II-Süreli Yayınlar
- A-Salnâme-i Vilâyet-i Aydın (SVA): 1308, 13 14, 13 15, 1316, 1317, 1319, 1320, 1321, 1323, 1326 yılları.
- B-Düstur: Birinci Tertib, Cüz-i Evvel, Matbaa-i Amire, 1289.
- Düstur: Birinci Tertib, Cüz-i Sâlis, Matbaa-i Amire, 1289. III-Araştırmalar
- Çadırcı, Musa (1991), Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapıları, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
- Ebû Abdullah Muhammed İbn Batûta Tancî (2005), İbn Batûta Seyahatnâmesi, Çev: A. Sait Aykut, 1.Baskı, Yapı Kredi Yayınları: 2235, İstanbul.
- Evliyâ Çelebi b. Derviş Mehemmed Zıllî (2005), Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, (Hazırlayan: Yücel Dağlı, Seyit Ali Kahraman, Robert Dankoff), c.IX, 1.Baskı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul. http://www.kale.bel.tr/30/4/sayfa/Kale_Tarihi.html (Erişim Tarihi: 16.02.2012).
- Kılıç, Y., Başol, S., Eskiçağda Kale-Davaz ve Yöresi, (2-3 Nisan 2012 tarihinde düzenlenen Kaledavaz Sempozyumuna sunulan bildiri metni)
- Kütükoğlu, M. S. (2002), XIV. Asırda Tavas Kazasının Sosyal ve İktisâdî Yapısı, Tavas Köy ve Belediyelere Hizmet Götürme Birliği Yayını:1, İstanbul.
- ------------- (2007), XIX. Asır Ortalarında Tavas Kazası, Elif Kitabevi Milenyum Yayıncılık Ltd. Şti., İstanbul.
- ------------ (2010), Menteşe Sancağı 1830 (Nüfus ve Toplum Yapısı), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
- Mellaart, J. (1954), Report on a Survey of Pre Classical Remains in Southern Turkey, Anatolia Studies, Vol.4.
- Ortaylı, İ. (2011), Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahallî İdareleri ( 1840- 1880), 2. Baskı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
- ISSN: 1308-2922
- Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
- Başlangıç: 2008
- Yayıncı: Pamukkale Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
KALE TAVAS'IN NAHİYE MERKEZİ HALİNE GELİŞİ (1895
OSMANLI BALKANI'NDA KARA TİCARETİ VE REKABET: RUMELİ'DE DUBROVNİK TÜCCARLARI (1600-1630)
BHARATI MUKHERJEE'S JASMINE: CULTURAL CONFLICT AND QUEST FOR IDENTITY
DENİZLİ'NİN İLÇELERİNDEN BOZKURT'UN İDARÎ SERÜVENİ: DENİZLİ'YE BAĞLANMASI VE İLÇE HALİNE GELMESİ