HİZMETKÂR LİDERLİK DAVRANIŞLARININ TÜKENMİŞLİK VE MERHAMET YORGUNLUĞUNA ETKİSİNDE ÖRGÜTSEL DESTEĞİN ARACI ROLÜ

Bu çalışmanın amacı Hizmetkâr liderlik davranışlarının tükenmişlik ve merhamet yorgunluğuna etkisinde örgütsel desteğin aracı rolünü incelemektedir. Çalışma örneklemini Konya ilinde hizmet veren kamu sağlık tesislerinde 392 çalışan oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri online bir şekilde anket tekniği ile toplanmıştır. Çalışma bulguları; Hizmetkâr liderlik ve örgütsel destek algısı arasında pozitif ilişki, tükenmişlik ve merhamet yorgunluğu arasında negatif yönlü ilişki olduğunu ortaya koymaktadır. İlave olarak aracı etkiye yönelik yapılan analizlerde de örgütsel destek algısının Hizmetkâr liderlik ve tükenmişlik ile Hizmetkâr liderlik ve merhamet yorgunluğu ilişkilerinde aracı role sahip olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışmanın sonuçlarının hem teorik hem de uygulayıcılar açısından önemli katkılar sağlayacağı değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Hizmetkâr Liderlik, Örgütsel Destek, Tükenmişlik, Merhamet Yorgunluğu, Sağlık Çalışanı

MEDIATING ROLE OF ORGANIZATIONAL SUPPORT IN THE EFFECT OF SERVANT LEADERSHIP BEHAVIOR ON BURNOUT AND COMPASSION FATİGUE

The aim of this study is to examine the mediating role of organizational support on the relationships between servant leadership behaviors, burnout and compassion fatigue. The study sample consists of 392 employees in public health facilities in Konya region. The data of the research were collected online via using a questionnaire form. Study findings; A positive relationship between servant leadership and organizational support perception reveals a negative relationship between burnout and compassion fatigue. In addition, in the analyzes conducted for the mediating effect, it was determined that the perception of organizational support has a mediating role on the relations between servant leadership and burnout, servant leadership and compassion fatigue. The results of this study has a potential contribution to both the theoretical and the practical applications of managers in the management field.

Keywords:

Servant Leadership, Organizational Support, Burnout, Compassion Fatigue, Health Worker,

Tam Metin

___

Akdöl, B. (2015). Hizmetkâr Liderlik. Derin Yayınları, 1. Baskı, İstanbul
Arı, G. S. & Bal, E. Ç. (2008). Tükenmişlik kavramı: Birey ve örgütler açısından önemi. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1), 131-148.
Aslan, Ş. ve Özata, M. (2011). Sağlık Çalışanlarında Hizmetkâr Liderlik: Dennis-Winston ve Dennis-Bocernea Hizmetkâr Liderlik Ölçeklerinin Geçerlik ve Güvenirlik Araştırması. Journal of Management & Economics, 18(1), 140-154
Best, C. ( 2020 ). Hemşirelikte hizmetkâr liderliğin yeri var mı? Hemşirelik Uygulaması, 31 (3), 128-132.
Bobbio, A. ve Manganelli, A. M. (2015). Antecedents of hospital nurses’ intention to leave the organization: A cross sectional survey. International Journal of Nursing Studies, 52(7), 1180-1192.
Byrne BM. Structural Equation Modeling With AMOS: Basic Concepts, Applications, And Programming. Routledge, 2016, New York.
Can, A. (2022). SPSS İle Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. Pegem Akademi, 10. Baskı. Ankara
Coetzer, MF, Bussin, M.H. ve Geldenhuys, M. ( 2017 ). Bir inşaat şirketinde hizmetkâr liderlik ve işle ilgili refah. SA Journal of Industrial Psychology, 43(1), 1-10.
Dawley, D. Houghton, J. D., ve Bucklew, N. S. (2010). Perceived organizational support and turnover intention: The mediating effects of personal sacrifice and job fit. The Journal of social psychology, 150(3), 238-257.
DiCiccio, T. J.ve Efron, B. (1996). Bootstrap confidence intervals. Statistical science, 11(3), 189-228.
Dinç, S. ve Ekinci, M. (2019). Merhamet Yorgunluğu Kısa Ölçeği’nin Türkçe’ye Uyarlanması, Geçerlilik ve Güvenirliği. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 11, 192-202.
Duke, A. B. Goodman, J. M. Treadway, D. C. ve Breland, J. W. (2009). Perceived organizational support as a moderator of emotional labor/outcomes relationships. Journal of Applied Social Psychology, 39(5), 1013-1034.
Eisenberger, R. Huntington, R. Hutchison, S. ve Sowa, D. (1986). Perceived organizational support. Journal of Applied psychology, 71(3), 500.
Eraslan, A. H. ve Erkutlu, H. V. (2019). Hizmetkâr liderliğin çalışanların tükenmişliği üzerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
Freudenberger, H. J. (1974). Staff burn-out. Journal of Social Issues, 30(1), 159-165.
Giray, M. D. ve Sahin, D. N. (2012). Algılanan örgütsel, yönetici ve çalışma arkadaşları desteği ölçekleri: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Yazıları, 15(30), 1.
Greenleaf, R. K. (1970). The Servant as Leader. Business Leadership, Jossy Bass: pp. 2. İndianapolis
Greenleaf, R.K. (1977), “Servant Leadership: A Journey into the Nature of Legitimate Power and Greatness”, New York, Paulist Press.
Hayes A.F. (2013). Introduction to Mediation, Moderation, and Conditional Process Analysis: A RegressionBased Approach. Guilford Press, New York.
Hosseini, S. M. Hosseini, S. S. ve Maher, A. (2016). The Relationship between servant leadership and spirituality in the workplace and perceived organizational support among nurses of medical and educational centers in Kermanshah. International Journal of Medical Research & Health Sciences, 5(9), 94-99.
Hunsaker, S. Chen, H. C. Maughan, D. ve Heaston, S. (2015). Factors that influence the development of compassion fatigue, burnout, and compassion satisfaction in emergency department nurses. Journal of nursing scholarship, 47(2), 186-194.
İslamoğlu, A.H. (2009). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Beta Basım. İzmit.
Joinson, C. (1992). Coping with compassion fatigue. Nursing, 22(4), 116, 118–9,120.
Kaplan, M. ve Arzu, U. Z. U. N. (2017). Hizmetkâr liderlik algılamalarının tükenmişlik üzerindeki etkisi: otel işletmelerinde bir araştırma. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 7(1), 14-26.
Kılıç, K. C. ve Aydın, Y. (2016). Hizmetkâr liderlik ölçeğinin Türkçe uyarlaması: Güvenirlik ve geçerlik çalışması. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 18(30), 106-113.
Köroğlu, A. (2018). Örgütsel destek ve hizmetkâr liderliğin duygusal bağlılık üzerindeki etkisinin incelenmesi: Uygulamalı bir araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Bayburt Üniversitesi.
Kurnaz, G. ve Abul, A. (2016). Algılanan hizmetkâr liderliğin çalışanın tükenmişlik düzeyine etkisi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(30), 546-579.
Liden, R. C. Wayne, S. J. Zhao, H. ve Henderson, D. (2008). Servant leadership: Development of a multidimensional measure and multi-level assessment. The Leadership Quarterly, 19, 161-177.
Little, T. D. Cunningham, W. A. Shahar, G. ve Widaman, K. F. (2002). To parcel or not to parcel: Exploring the question, weighing the merits. Structural equation modeling, 9(2), 151-173.
Maslach, C. and Jackson, S. E. (1986). Maslach burnout inventory manual, Palo Alto, Ca: Consulting Psychologist Press. Patterson, K. A. (2003). Servant Leadership: A Theoretical Model, Doctoral Dissertation, Virginia Beach, VA: Regent University.
Pepe, Ş. (2008). Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi,
Pines, A. M. (2005). The burnout measure short version (BMS). International Journal of Stress Management, 12(1), 78-88.
Rai, R. ve Prakash, A. (2016). How do servant leaders ignite absorptive capacity? The role of epistemic motivation and organizational support. Revista de Psicología del Trabajo y de las Organizaciones, 32(2), 123-134.
Rocha, C. M. ve Chelladurai, P. (2012). Item parcels in structural equation modelling: An applied study in sport management. International Journal of Psychology and Behavioral Sciences, 2(1), 46-53.
Rude, W. (2004). The connection between servant leadership and job burnout. Servant leadership research roundtable, trinity western university, school of leadership studies.
Russell, R. F. ve Gregory Stone, A. (2002). A Review of Servant Leadership Attributes: Developing A Practical Model. Leadership and Organization Development Journal, 23(3), 145-157.
Schaufeli W.B. ve Taris TW. 2005. The conceptualization and measurement of burnout: common ground and worlds apart. Work Stress. 19(3):256–262.
Spears, L. C. (1998). Tracing The Growing Impact of Servant-Leadership Hisights on Leadership: Service, Stewardship, Spirit, and Servant-Leadership. New York: John Wiley ve Sons, Inc.
Tavella G. ve Parker G. 2020. A qualitative reexamination of the key features of burnout. J Nerv Ment Dis. 208(6):452–458.
Tümkaya, D. D. S. , Çam, Y. D. D. S. ve Çavuşoğlu, İ. (2009). Tükenmişlik Ölçeği Kısa Versiyonu’nun Türkçe’ye Uyarlama, Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18 (1) , 387-398.
Uzun, A. ve Kaplan, M. (2015). Otel işletmelerinde hizmetkâr liderliğin tükenmişlik üzerindeki etkisi (Yüksek Lisans Tezi) Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
Waddell, J. T. (2006). Servant Leadership. In Proceedings of the Servant Leadership Research Roundtable, School of Leadership Studies, Regent Universty.
Williams, L. J. Vandenberg, R. J. ve Edwards, J. R. (2009). 12 structural equation modeling in management research: A guide for improved analysis. Academy of Management Annals, 3(1), 543-604.
Winston, B. E. (2003). Extending Patterson’s Servant Leadership Model: Explaining How Leaders and Followers İnteract in a Circular Model. Retrieved February, 29, 2008.
Wong, P. T.ve Page, D. (2000). Servant Leadership: An Opponent-Process Model And The Revised Servant Leadership Profile. In Proceedings of the Servant Leadership Research Roundtable, 1-11.
Yohana, C. (2017). The effect of leadership, organizational support and organizational citizenship behavior on service quality. Problems and Perspectives in Management, 15(2 (c. 1)), 197-203.
Zhang, Y. Y. Han, W. L. Qin, W. vd. (2018). Extent of compassion satisfaction, compassion fatigue and burnout in nursing: A meta-analysis. Journal of Nursing Management, 26 (7), 810-819.

___

Bibtex	@araştırma makalesi { pausbed1170488, journal = {Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi}, issn = {1308-2922}, eissn = {2147-6985}, address = {Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kınıklı Yerleşkesi 20070 Kınıklı – DENİZLİ / TÜRKİYE}, publisher = {Pamukkale Üniversitesi}, year = {2023}, number = {58}, pages = {193 - 203}, doi = {10.30794/pausbed.1170488}, title = {HİZMETKÂR LİDERLİK DAVRANIŞLARININ TÜKENMİŞLİK VE MERHAMET YORGUNLUĞUNA ETKİSİNDE ÖRGÜTSEL DESTEĞİN ARACI ROLÜ}, key = {cite}, author = {Şafak, Kerem and Boztosun, Derviş and Demirtaş, Özgür} }
APA	Şafak, K. , Boztosun, D. & Demirtaş, Ö. (2023). HİZMETKÂR LİDERLİK DAVRANIŞLARININ TÜKENMİŞLİK VE MERHAMET YORGUNLUĞUNA ETKİSİNDE ÖRGÜTSEL DESTEĞİN ARACI ROLÜ . Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , (58) , 193-203 . DOI: 10.30794/pausbed.1170488
MLA	Şafak, K. , Boztosun, D. , Demirtaş, Ö. "HİZMETKÂR LİDERLİK DAVRANIŞLARININ TÜKENMİŞLİK VE MERHAMET YORGUNLUĞUNA ETKİSİNDE ÖRGÜTSEL DESTEĞİN ARACI ROLÜ" . Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (2023 ): 193-203 <
Chicago	Şafak, K. , Boztosun, D. , Demirtaş, Ö. "HİZMETKÂR LİDERLİK DAVRANIŞLARININ TÜKENMİŞLİK VE MERHAMET YORGUNLUĞUNA ETKİSİNDE ÖRGÜTSEL DESTEĞİN ARACI ROLÜ". Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (2023 ): 193-203
RIS	TY - JOUR T1 - HİZMETKÂR LİDERLİK DAVRANIŞLARININ TÜKENMİŞLİK VE MERHAMET YORGUNLUĞUNA ETKİSİNDE ÖRGÜTSEL DESTEĞİN ARACI ROLÜ AU - KeremŞafak, DervişBoztosun, ÖzgürDemirtaş Y1 - 2023 PY - 2023 N1 - doi: 10.30794/pausbed.1170488 DO - 10.30794/pausbed.1170488 T2 - Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi JF - Journal JO - JOR SP - 193 EP - 203 VL - IS - 58 SN - 1308-2922-2147-6985 M3 - doi: 10.30794/pausbed.1170488 UR - Y2 - 2023 ER -
EndNote	%0 Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi HİZMETKÂR LİDERLİK DAVRANIŞLARININ TÜKENMİŞLİK VE MERHAMET YORGUNLUĞUNA ETKİSİNDE ÖRGÜTSEL DESTEĞİN ARACI ROLÜ %A Kerem Şafak , Derviş Boztosun , Özgür Demirtaş %T HİZMETKÂR LİDERLİK DAVRANIŞLARININ TÜKENMİŞLİK VE MERHAMET YORGUNLUĞUNA ETKİSİNDE ÖRGÜTSEL DESTEĞİN ARACI ROLÜ %D 2023 %J Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi %P 1308-2922-2147-6985 %V %N 58 %R doi: 10.30794/pausbed.1170488 %U 10.30794/pausbed.1170488
ISNAD	Şafak, Kerem , Boztosun, Derviş , Demirtaş, Özgür . "HİZMETKÂR LİDERLİK DAVRANIŞLARININ TÜKENMİŞLİK VE MERHAMET YORGUNLUĞUNA ETKİSİNDE ÖRGÜTSEL DESTEĞİN ARACI ROLÜ". Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi / 58 (Eylül 2023): 193-203 .
AMA	Şafak K. , Boztosun D. , Demirtaş Ö. HİZMETKÂR LİDERLİK DAVRANIŞLARININ TÜKENMİŞLİK VE MERHAMET YORGUNLUĞUNA ETKİSİNDE ÖRGÜTSEL DESTEĞİN ARACI ROLÜ. PAUSBED. 2023; (58): 193-203.
Vancouver	Şafak K. , Boztosun D. , Demirtaş Ö. HİZMETKÂR LİDERLİK DAVRANIŞLARININ TÜKENMİŞLİK VE MERHAMET YORGUNLUĞUNA ETKİSİNDE ÖRGÜTSEL DESTEĞİN ARACI ROLÜ. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2023; (58): 193-203.
IEEE	K. Şafak , D. Boztosun ve Ö. Demirtaş , "HİZMETKÂR LİDERLİK DAVRANIŞLARININ TÜKENMİŞLİK VE MERHAMET YORGUNLUĞUNA ETKİSİNDE ÖRGÜTSEL DESTEĞİN ARACI ROLÜ", , sayı. 58, ss. 193-203, Eyl. 2023, doi:10.30794/pausbed.1170488