HELLENİSTİK ORDULARIN MOBİL KULELERİ VE SAVAŞ TANKLARI: SAVAŞ FİLLERİ

Fillerin askeri amaçlı kullanımı ilk olarak Hindistan’da görülmekle birlikte buradan Batı’ya, Akdeniz’e kadar yayılmıştır. Zamanın savaş tankları da denilebilecek bu iri cüsseli hayvanlar aynı zamanda mobil kale görevi de üstlenerek krallarını çoğu zaman zaferden zafere taşımıştır. Ancak savaş kargaşası sırasında bu kalın derili hayvanları kontrol etmekteki zorluk, onları kullanan ordu için çoğu zaman aleyhte sonuçlar da doğurmuştur. Panikleyen ya da herhangi bir şekilde yara alan filler, düşman ordularından ziyade kendi ordularına büyük zayiatlar verebiliyorlardı. Bu bağlamda çift taraflı silah olarak da nitelendirilebilen fillerin, savaşlarda çok dikkatli yönlendirilmesi gerekiyordu. Savaş fillerinin batıya olan yolculuğu, Büyük İskender ile birlikte başlamıştır. Makedon kral, Hydaspes Savaşı’nda Hint Kral Poros’un savaş fillerden çok etkilenmiş; kendi fil birliklerini kurmak için başkent Babil’e çok sayıda fil getirmiştir. İskender’in ölümünden sonra halefleri tarafından kurulan krallıklar arasında savaş fillerinin kullanımı çok yaygınlaşmış; çağın ordularında âdeta bir gerekliliğe dönüşmüştür. Hellenistik krallıklar, yeni donanımlarla ve sırtlarına yerleştirdikleri savaş kuleleri ile geliştirdikleri bu dev silahları kullanma fikrini, Akdeniz’e kadar taşımıştır. Çalışmanın amacı antik yazarların vermiş olduğu bilgiler ve modern kaynaklar ışığında savaş fillerinin Hellenistik ordularda istihdam edilme sürecini ele alarak, savaşlardaki rolünü ve değerini saptamaktır.

Anahtar Kelimeler:

fil, kule, Hindistan, Hellenistik

PDF

___

KAYNAKLARAntik KaynaklarAristot. Hist. an. (= Aristoteles, Historia Animalium,). Kullanılan Metin ve Çeviri: Historia Animalium (V. 2). with and English trans. by A. L. Peck, Cambridge. London 1965-1970 (The Loeb Classical Library).Arr. anab. (=Arrianos, Anabasis). Kullanılan Metin ve Çeviri: Arrianus, İskenderin Anabasis’i. Çev. F. Akderin. 2005.İstanbul.Ctesias (Citesias, History of the Persinas & History). Kullanılan Metin ve Çeviri: The Complete Fragments Of Ctesias Of Cnidus: Translation and Commentary with an Introduction by A. Nichols 2008. Curt. (=Qintus Curtius Rufus, Historiarum Alexandri Magni Macedonis) Kullanılan Metin ve Çeviri: Qintus Curtius Rufus. with and English trans. by J. C. Rolfe. London. 1946. (The Loeb Classical Library).DioCass (=Dio Cassius,Rhomaika). Kullanılan Metin ve Çeviri: Roman History. with and English trans. by E. Carry I-IX. London. 1914-1927. (The Loeb Classical Library). (Diod.) (=Diodoros Siculus,Bibliotheke Historike), Kullanılan Metin ve Çeviri: Diodorus Sicily The Library of History V. I. Books 1-2, 1-34. with and English trans. by C.H. Oldfather. Cambridge: Harvard University Press. 1944.Kautilya (=Kautilya, Arthashastra ) Kullanılan Metin ve Çeviri: The Arthaşastra. Haz. L.N. Rangarajan. Çev. U. U. Bulsun. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi. 2018.(Liv.) (Titus Livius, Historiae Ab Urbe Condita). Kullanılan Metin ve Çeviri: The History of Rome: From the Founding of the City. with and English trans. by C. Roberts. London. 1905. (The Loeb Classical Library).(Plin. NH). Plinius. Naturalis Historia Kullanılan Metin ve Çeviri:Pliny, Natural History with and English trans. By H. R. Racham. Londra 1958. (The Loeb Classical Library).Polyb. (Polybios, The Historiai). Kullanılan Metin ve Çeviri: The Histories. Vol. V. with and English trans. by W.R. Paton. London, 1922-1927. (The Loeb Classical Library).Plut: Alex. (Plutarkhos, Paralel Lives). Kullanılan Metin ve Çeviri: Plutarkhos: İskender- Sezar-Paralel Hayatlar. Çev. Çokana İ. Türkiye İş Bankası Yay. İstanbul. 2018. Plut: Eum. (Plutarkhos,Eumenes). Kullanılan Metin ve Çeviri: Plutarch’s Lives. VIII, with and English trans. by B. Perrin. London, 1919. (The Loeb Classical Library).Plut:Pyrrh (Plutarkhos,Pyrrhus). Kullanılan Metin ve Çeviri: Plutarch’s Lives. V. IX, with and English trans. by B. Perrin. London, 1919. (The Loeb Classical Library).Veg. (=Flavius Vegetius Renatus, de Re Mlitarti) Kullanılan Metin ve Çeviri: The Military Institutions of the Romans The military of the Romans with and English trans. by J. Clarke.Modern KaynaklarBar-Kochva B. (1976). The Seleucid army. Organization and Tactics in the Great Campaigns, Cambridge.Bannikov, A. V. ve Popov A. A. (2013). War elephants in Greco-Bactrian and Indo-greek Armies. World Applied Sciences Journal 27 (9). S. 1206-1211.Bannikov A. V. Ve Popov. A. A. (2014). “War Elephants of the African Origin in the Classical Literature”, Middle-East Journal of Scientific Research, 21/2, 396-400.Bayur, Y. H. (1987). Hindistan Tarihi: İlk Çağlardan Gurkanlı Devletinin Kuruluşuna Kadar (1526), Ankara.Chakravarti, P.C. (1927). The Art of War in Ancient India. Dacca.Charles, M. B. 2008. “African Forest Elephants and Turrets in the Ancient World”. Phonix 62, N. ¾. 338-362.Clutton-Brock, J. (1987). A Natural History Of Domesticated Animals. London.Cobb, M. (2016). “The Decline Of Ptolemaic Elephant Hunting: An Analysis Of The Contributory Factors”. Greece&Rome, V. 63/ I, 192-204.
Demirci, K. 1991. Hiduizmin Kutsal Metinleri. İstanbul: İşaret Yayınları.Dıkshıtar, V. R. R. (1944). War in Ancient India. London.Dietmar Rothermund, H. K. (2001), Hindistan Tarihi, Çev. M. Günay. İstanbul: İmge Yayınevi.Eglan J. (2015). Beasts of War The Militarization of Animals, California. Errington, R. M. (2017).Hellenistik Dünya Tarihi Mö 323-30, (Çev. G. Günata), İstanbul.Glover, R. F. (1948). “The Tactical Handling of the Elephant”, Greece & Rome, 17/49, 1-11.Kitchell, K. F. (2014). Animals in the Ancient World from A to Z, London.Kaya, M. A. (2012). Büyük İskender’in Halefleri (Diodokhoi). Savaş ve siyaset (İ.Ö. 323-306). İçinde: Ömer Çapar’a Armağan (ed. T. Yiğit vd.). Ankara. Kaya, M. A. (2016). Anadolu’daki Galatlar ve Galatya Tarihi. İstanbul. Kistler, J. (2007). War Elephants. Westport CT, Praeger.Levi, P. (1987). Eski Yunan. İletişim Atlaslı Büyük Uygarlıklar Ans., C. III, (çev N. Erdilek), İstanbul.Lobban, R. A. ve de Liedekerke V. 2000. “Elephants in Ancient Egypt and Nubia”, Anthrozoös, 13/4, 232-244.Lorber, C. C. (2012). An Egyptian Interpretation of Alexander’s Elephant Headdress”, American Journal of Numismatics, V. 24, 21-31.Mansel, A. M. (1999). Ege ve Yunan Tarihi, TTK, Ankara. Mayor, A. (2014). “Animals In Warfare”, Oxford Handbook of Animals in Classical Thought and Life, (Ed: G. L. Campbell), 282-293, Oxford.Morkot, R. G. (2003). The A to Z of Ancient Egyptian, USA.Murphy, K. (2017). Elephants in the Seleucid and Roman Armies, 350-150 B.C., Dissertation Submitted in Partial Fulfilment of the Requirements for the Degree of BA (Honours) in Ancient History, The University of Auckland.Nossov K. (2008). War Elephant, Osprey Publishing, Oxford. Ogata, K. (2017). Elephant in Antiquity and the Middle Ages. Tome I Text. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).ULB.Redmond, N. K. (2015). Elephants and Empire: The Asian Elephant, From Alexander to Akbar. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).A Senior Honors Thesis Submitted to the Faculty of The University of Utah. Sarıkaya, S. (2016). “Küçük Asya’da Diadokhoi Savaşları: Kardia’lı Eumenes’in Savaş Stratejisi”, Vır Doctus Anatolicus Studies in Memory of Sencer Şahin, ( Ed: Takmer B vd).736-753.İstanbul.Scullard, H.H. (1974).The Elephant in the Greek and Roman World. Ithaca.Singh, S. D. (1963). “The Elephant and the Aryans”, The Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland, 1/ 2, 1-6. Sekunde, N. (2007). “Military Forces: Land Forces”. Greek and Roman Warfare. CAH, V. 1, (Ed: Sabin P. vd). Cambridge.Sinha, B. P. (1955). “Elephants in Ancient Indian Army”, Proceedings of the Indian History Congress, V. 18, 51-57.Tekin, O. (2008). Eski Yunan ve Roma Tarihine Giriş, İstanbul.Winternitz, M. (2002). Hint Destanları: Ramayana, Mahabharata, Harivamşa, (Çev. K. Kaya). Ankara.Wrightson, G. (2016). “Paraetacebe, Battle of (316)”. Conflict in Ancient Greece and Rome The Definitive Political, Social, and Military Encyclopedia, (Ed: S. E. Phang vd). 404.http://www.biyologlar.com/filler-elephantidaehttp://www.biyologlar.com/filler-elephantidae https://www.livescience.com/27320-elephants.html (http://www.satranc.net/tarihce).