DENİZLİ TEKSTİL SANAYİSİNDE SOSYAL SERMAYE: BASKIN AİLE FİRMALARININ ÜRETİM VE EMEK ÖRGÜTLENMESİNDE AKRABALIK VE HEMŞEHRİLİK İLİŞKİLERİ

Bu çalışma, Denizli tekstil sanayisinde bulunan baskın konumdaki Babadağ ve Buldan kökenli aile firmalarının üretimi ve emeği nasıl organize ettiklerini ve bu süreçte hemşehrilik ve akrabalık bağlarının sosyal sermaye olarak oynadığı rolü açıklamaya çalışmaktadır. İlişkisel sosyolojinin bazı kavramların kullanıldığı çalışmada, sermaye miktarları itibariyle baskın olan Babadağ ve Buldan kökenli firmalar, aynı kökendeki baskın konumda olmayan firmalarla etnografi temelli bir alan araştırmasıyla belli bir örneklem dâhilinde incelenmiştir. Mezkûr firmalar aralarında keskin bir rekabet geliştirmelerinin yanı sıra, bilhassa aralarındaki hemşehrilik ve akrabalık gibi bağlar dolayısıyla çıkar temelli dayanışmacı ilişkiler de inşa edebilmişlerdir. Ayrıca, baskın firmaların görece baskın olmayanların özellikle üretemediği ürünlerde uzmanlaşmaları ve baskın firmaların kar marjı görece yüksek tekstil dışı sektörlerde faaliyet göstermeleri, baskın olmayan firmalarla tersine çevrilmesi çok güç olan tahakküm ilişkilerini yeniden üretmektedir. Mezkûr eşitsiz ilişki yapısı, Üçüncü İtalya'daki sanayi bölgelerindeki dönüşümlerle belli bakımlardan benzeşmekle birlikte, Denizli tekstil sanayisi bilhassa kalkınmacı bir devlet olan Türkiye'nin genel politikaları doğrultusunda endüstriyel gelişimini sürdürmektedir

SOCİAL CAPİTAL İN THE TEXTİLE INDUSTRY OF DENİZLİ: KİNSHİP AND FELLOW CİTİZENSHİP RELATİONSHİPS İN THE PRODUCTİON AND LABOUR ORGANİSATİON OF THE DOMİNANT FAMİLY FİRMS

This study aims to explain how the family firms of Babadağ and Buldan origin which are dominant in the textile industry of Denizli, organize production and labour and how kinship and fellow citizenship relationships play a role as social capital in this process. In the study where some concepts of relational sociology have been used, family firms of Babadağ and Buldan origin which are dominant in terms of capital, were examined along with the firms of same origin that are not dominant, via an ethnography-based research in line with specific sampling. The aforementioned firms established a steep competition among themselves as well as interest-based solidarist relationships originating from the ties of kinship and fellow citizenship between one another. Moreover, the fact that the dominant firms specialise in the products that the non-dominant ones cannot produce and that the dominant firms engage in non-textile industries with a high profit margin regenerates the oppression relationships with the non-dominant firms which are very difficult to be reversed. Not only the aforementioned relationship structure is similar to the transformation in the industrial zones of Third Italy, the textile industry of Denizli maintains its development in parallel to the industrial policies of Turkey which is a rather developmentalist government.

PDF

___

Arlı, A. (2009). Sosyal Mekânda Farklılaşma: Denizli'de Kırsal/Kentsel Dönüşüm 1990-2000. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul ÜniversitesiAyata, S. (1988). "Kasabada Zanaat Üretimi ve Toplumsal Tabakalaşma: Buldan", ODTÜ Gelişme Dergisi, 15/1-2, 49-72.
Ayata, S. (1990). "Aile İşletmesinin Krizi: Serbest Piyasa Ortamında Buldan Dokuma Sanayi", Toplum ve Bilim, 48-49, 163-185.
Bachelard, G. (2008). Yeni Bilimsel Tin, 1. Baskı, (Çev: A. Tümertekin), İthaki Yayınları, İstanbul.Bachelard, G. (2009). Uygulamalı Akılcılık, 1. Baskı, (Çev: E. Sarıkartal), İthaki Yayınları, İstanbul.
Bachelard, G.(2013). Bilimsel Zihnin Oluşumu, 1. Baskı, (Çev: A. Tümertekin) İstanbul: İthaki Yayınları, İstanbul.
Becker, G. S. (1993). Human Capital: A Theoretical and Empirical Analysis, with Special Reference to Education,3. Baskı,University of Chicago Press,Chicago.
Bourdieu, P. (1977). Outline of a Theory of Practice, 1. Baskı, Cambridge University Press, Cambridge, England.
Bourdieu, P. (2005). "Principles of Economic Anthropology.", The Handbook of Economic Sociology, (Ed: N. Smelser ve R. Swedberg), Princeton University Press, New Jersey.
Bourdieu, P. (2006). Pratik Nedenler: Eylem Kuramı Üzerine, 2. Baskı, (Çev. H. U. Tanrıöver), Hil Yayın, İstanbul.
Bourdieu,P. (2010)."Sermaye Biçimleri", Sosyal Sermaye: Kuram-Uygulama-Eleştiri, (Ed: M. M. Şahin ve A. Z. Ünal), (Çev: M. M. Şahin), Değişim Yayınları, İstanbul.
Brusco, S. (1982). "The Emilian Model: Productive, Decentralization and Social Integration", Cambridge Journal of Economics, 6, 167-184.
Burt,R. (1992). Structural Holes: The Social Structure of Competition, Harvard University Press, 1. Baskı, United States of America.
Burt, R. (2001). "Structural Holes versus Network Closure As Social Capital", Social Capital: Theory and Research, (Ed: N. Lin, K. Cook, R. Burt), Transaction Publishers, New Jersey.
Cassirer, E. (2008). Rölativite Teorisi Üzerine Felsefi İnceleme, 1. Baskı, (Çev: M. Köktürk), Hece Yayınları, Ankara.
Castells, M. (2005). Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür Cilt 1, 1. Baskı,(Çev: E. Kılıç). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Castells, M. (2007). Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür Cilt 3, 1. Baskı, (Çev: E. Kılıç), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Cillov, H.(1949). Denizli: El Dokumacılığı Sanayi, 1. Baskı, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayınları, İstanbul.
Coleman, J. (2010). "Beşeri Sermayenin Yaratımında Sosyal Sermaye", Sosyal Sermaye: Kuram-Uygulama-Eleştiri, (Ed: M. M. Şahin ve A. Z. Ünal), (Çev: F. Uzar), Değişim Yayınları, İstanbul.
DTO (2011), Ekonomik Yönüyle Denizli 2011,Denizli Ticaret Odası Yayınları, Yayın No: 38 Denizli.
DTO (2012), Ekonomik Yönüyle Denizli2012, Denizli Ticaret Odası Yayınları, Yayın No: 39, Denizli.
Dikmen, A. A. (2000). "Küresel Üretim, Moda Ekonomileri ve Yeni Dünya Hiyerarşisi.", Toplum ve Bilim, 86, 281-302.
Eceral, T. Ö. (2006). "Ekonomik Coğrafyaya Kurumsal Yaklaşım: Denizli Örneği",Değişen Mekân, Mekânsal Süreçlere İlişkin Tartışma ve Araştırmalara Toplu Bakış: 1923-2003, (Ed: A. Eraydın), Dost Kitabevi Yayınları, Ankara.
Emirbayer, M. (2012). "İlişkisel Bir Sosyoloji İçin Manifesto",Tözcülüğün Tasfiyesi: İlişkisel Sosyolojide Temel Yaklaşımlar, (Ed. G. Çeğin, E. Göker), (Çev: U. L. Kaya ve E. Göker, NotaBene Yayınları, Ankara.
Ergüneş, N. (2009). Finansallaşma Döneminde Türkiye Ekonomisinin Küresel Bütünleşmesi, Finansallaşma ve Kapitalizmin Krizi, 1. Baskı, (Haz: C. Lapavitsas), Yordam Kitap, İstanbul.Fine, B. (2008). Sosyal Sermaye Sosyal Bilime Karşı: Bin Yılın Eşiğinde Ekonomi Politik ve Sosyal Bilimler, 1. Baskı, (Çev: A. Kars),Yordam Kitap, İstanbul.
Fine, B. ve Saad-Filho, A. (2012). Marx'ın Kapitali, 2. Baskı, (Çev: N. Satlıgan) Yordam Kitap, İstanbul.
Field, J. (2006). Sosyal Sermaye, 1. Baskı, (Çev: B. Bilgen ve B. Şen), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Granovetter, M. (1973). "The Strength of Weak Ties", American Journal of Sociology78: 6, 1360-1380. Granovetter, M. (1983)."The Strength of Weak Ties: A Network Theory Revisited", Sociological Theory1, 201-233.
Granovetter, M. (1985). "Economic Action and Social Structure: The Problem of Embeddedness.", The Sociology of Economic Life, (Ed: M. Granovetter ve R. Swedberg, Boulder), Westview Press.
Guerrien, B. (1999). Neo-Klasik İktisat, 2. Baskı, (Çev: E. Tokdemir), İletişim Yayınları, İstanbul.
Güler, Ş. (1971). "Türkiye'de Küçük Pamuklu Dokuma Sanayiinde Çalışan Sosyo-Ekonomik Motifli Gruplarla İlgili Olarak Babadağlı Dokumacılar Üzerinde Yapılan Bir Araştırmanın Bazı Sonuçları" Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümü Dergisi,C. 9, S.0, 127-157.
Harriss, J. ve Renzi P. D. (2010). "Sosyal Sermaye Kavramı: Kayıp Halka mı Yoksa Analitik Olarak mı Kayıp?", Sosyal Sermaye: Kuram-Uygulama-Eleştiri, (Ed: M. M. Şahin ve A. Z. Ünal), (Çev: M. Çelik ve M. M. Şahin), Değişim Yayınları, İstanbul.
Harvey, D. (2012). Sermaye Muamması, 1. Baskı, (Çev: S. Savran), Sel Yayıncılık, İstanbul.
Köroğlu, B. A (2006). "Üretim Örgütlenmesine Yeni Bir Bakış: Denizli ve Gaziantep'teki Girişimci Ağları", Değişen Mekân, Mekânsal Süreçlere İlişkin Tartışma ve Araştırmalara Toplu Bakış: 1923-2003, (Ed: A. Eraydın), Dost Kitabevi Yayınları, Ankara.
Mann, M. (2012). İktidarın Tarihi: Başlangıcından 1760'a Kadar Toplumsal İktidarın Kaynakları Cilt 1, 1. Baskı, (Ed: G. Salman ve S. Torlak), (Çev: E. Saraçoğlu, S.Torlak, E. Kolay, O. Sevimli, Phoenix Yayınevi, Ankara.
Mutluer, M. (1995). Gelişimi Yapısı ve Sorunları ile Denizli Sanayii, 1. Baskı, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir.Ödel, H. (1999). "Denizli'de Tekstil Sanayii ve Geleneksel Üretim Merkezleri Buldan, Babadağ Tavas Kızılcabölük". (Yayımlanmamış Doktora tezi) İstanbul Üniversitesi.
Özatalay, C. (2012). "Ekonomi Teorisi ile İlişkisi İçinde Bourdieu: Bir Komprador mu, Bir Eleştirmen mi?", İ.Ü. E.F. Sosyoloji Dergisi, 3. Dizi, 25.
Özgür, H. (2006). "Bir Yerel Gelişme Öyküsünün Farklı Yorumları: Denizli Ekonomisi Araştırmaları",Değişen Mekân, Mekânsal Süreçlere İlişkin Tartışma ve Araştırmalara Toplu Bakış: 1923-2003, (Ed: A. Eraydın), Dost Kitabevi Yayınları, Ankara.
Özuğurlu, M. (2004). Anadolu'da Küresel Fabrikanın Doğuşu: Yeni İşçilik Örüntülerinin Sosyolojisi, 2. Baskı, Kalkedon Yayınları, İstanbul.
Bourdieu, P. Passeron, J. C. ve Chamboredon J.C. (1991). "The Craft of Sociology: Epistemological Preliminaries".Aldine de Gruyter, New York and Berlin.
Polanyi, K. (2006). Büyük Dönüşüm: Çağımızın Siyasal ve Ekonomik Kökenleri, 5. Baskı, (Çev: A. Buğra), İletişim Yayınları, İstanbul.
Pınarcıoğlu, M. M. (2000). "Development of Industry and Local Change", (Yayımlanmamış Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
Rinaldi, A (2005). "The Emilian Model Revisited: Twenty Years After" Business History, Vol. 47, 2, 244-266.
Richter, R. (2012). Sosyolojik Paradigmalar, 1. Baskı, (Çev: N. Doğan), Küre Yayınları, İstanbul.
Swedberg, R. (1997). "New Economic Sociology: What Has Been Accomplished, What Is Ahead?", Acta Sociologica, 40, 161-182. Swedberg, R. (2011). "The Economic Sociologies, of Pierre Bourdieu.", Cultural SociologyVol. 5, (1) 2011.
TİK (2011), Seçilmiş Göstergelerle Denizli 2010, Denizli Valiliği, Ankara.
Türkün-Erendil. A. (1998) "Using critical approach in geographical research: An attempt to analyze the transforming nature of production and reproduction in Denizli", (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
Türkün-Erendil, A. (2000). "Mit ve Gerçek Olarak Denizli-Üretim ve İşgücünün değişen yapısı: Eleştirel Kuram Açısından Bir Değerlendirme", Toplum ve Bilim, 86, 91-117.
Varol, Ç. (2006). "Üretim Örgütlenmesine Yeni Bir Bakış: Denizli ve Gaziantep'teki Girişimci Ağları", Değişen Mekân: Mekânsal Süreçlere İlişkin Tartışma ve Araştırmalara Toplu Bakış: 1923-2003,(Ed: A. Eraydın), Dost Kitabevi Yayınları, Ankara.
Wacquant, L. ve Bourdieu, P. (2003). Düşünümsel Bir Antropoloji İçin Cevaplar, 1. Baskı, (Çev: N. Ökten), İletişim Yayınları, İstanbul.
Wacquant, L. (2007). "PierreBourdieu: Hayatı, Eserleri ve Entelektüel Gelişimi",Ocak ve Zanaat: Pierre Bourdieu Derlemesi, (Ed: G. Çeğin, E. Göker, A. Arlı, Ü. Tatlıcan), (Çev: Ü. Tatlıcan), İletişim Yayınları, İstanbul.
Weber, M. (2012). Ekonomi & ToplumCilt 1, 1. Baskı (Çev: L. Boyacı), Yarın Yayınları, İstanbul.
Başak, Z. ve Saracoğlu, D. Ş. (2009). "Firmalar Arası Değişim İlişkileri Kapsamında Fason Üretim: Denizli ve Gaziantep Tekstil Sektörü Örneği",Toplum ve Bilim, 114, 214-237.
Göker, E. (2007). Bourdieu'den Sonra Ekonomik Sosyoloji. http://istifhane.files.wordpress.com/2010/04/ekonomiksosyolojibourdieu.pdf (08.08.2013)
Denizli Sanayi Odası. (2011). Çardak Organize Sanayi Bölgesi'nin Torba Yasa Kapsamında Yatırım Teşvikleri Bakımından Komşuİller (Afyon-Uşak) İle Eşitlenmesi, (10.10.2013)http://www.dso.org.tr/userFiles/File/cardakOSB_tesvik_torbayasa.pdf
Denizli Sanayi Odası. (2011). Havlu Kumaş Dokuma Ve Hazır Giyim Konularında İthalatta Korunma Önlemleri (Antidamping) Alınmasına İlişkin Başvuru ve Antidamping Kararı, (10.10.2013), http://www.dso.org.tr/userFiles/File/dokuma_antidamping.pdf
Bahadır, Eril. (2007). Tahakkümü Yeniden Düşünmek: Erkeklik Çalışmaları İçin bir İmkân Olarak Pierre Bourdieu, http://aleyhtar.org/wp-content/uploads/2012/02/eriltahakkum.pdf.( 08.07.2013)