AVRUPA BİRLİĞİ’NDE HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ KRİZİ ÜYE VE ADAY ÜLKELERE YÖNELİK ÖNLEYİCİ POLİTİKALARIN SİYASETİ

Son dönemde yeni Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerde (özellikle Polonya ve Macaristan) yapılan bir takım anayasal ve yasal değişiklikler Birliğin kurucu ilkelerinden biri olan hukukun üstünlüğünü ihlal ettiği gerekçesiyle eleştirilmiştir. Brüksel, üye ülkelerin oy hakkının bile elinden alınmasına imkan veren AB anlaşmasının yedinci maddesinin uygulanması yönünde adımlar atmıştır. Genel olarak ‘hukukun üstünlüğü krizi’ başlığı altında değerlendirilen bu gelişmeler, i) AB kurumlarının üye ülkelerde demokrasi, insan hakları, hukukun üstünlüğü gibi AB üyelik (demokratik) koşulluluğunun parçası olan kuralların ihlali karşısında gerekli donanıma sahip olmadığını ve ii) üye ülkelerin bu ihalelere karşı birlikte hareket etmekte zorlandıklarını göstermiştir. AB üye ülkelerinde etkin politikalar yürütülememesi, demokrasi, insan hakları, hukukun üstünlüğü ve yargı bağımsızlığı alanlarında üye devlet ortalamasından oldukça geride olan aday ülkelerde AB’nin izleyeceği strateji hakkında soru işaretlerini artırmıştır. Bu çalışma, AB’de hukukun üstünlüğü ilkesini denetleyen kurumsal mekanizmaları siyasi boyutları ile ele alırken, aday ülkeler için hukukun üstünlüğü ilkesini teşvik politikalarının genişleme strateji belgeleri çerçevesinde değişen gelişimini analiz etmektedir. Bulgular göstermektedir ki, AB, üye ülkelerde öğrendiği dersten hareketle genişleme stratejisi kapsamımda hukukun üstünlüğü ilkesinin teşvikine yönelik daha kapsamlı bir politika izlemeye başlamıştır. Bu haliyle çalışma, literatürde hukukun üstünlüğünü ihlal eden uygulamaları daha çok üye ülkeler nezdinde değerlendiren çalışmalara bir katkı yapmayı ve AB’nin bu alandaki politikalarına tarihsel bir derinlik ve karşılaştırmalı bir perspektif kazandırmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Hukukun üstünlüğü, Avrupa Birliği, 7. Madde, Polonya, Macaristan, Aday Ülkeler

PDF

___

Avrupa Konseyi (2001) Türkiye için Katılım Ortaklığı Belgesi, (2001/235/AT)
Avrupa Konseyi (2004) Arnavutluk için Avrupa ortaklık Belgesi (2004/519/AT)
Avrupa Konseyi (2006) Türkiye için Katılım Ortaklığı Belgesi, (2006/35/AT)
Avrupa Konseyi (2006a) Arnavutluk için Avrupa Ortaklık Belgesi (2006/54/AT)
Avrupa Konseyi (2008) Türkiye için Katılım Ortaklığı Belgesi, (2008/157/AT)
Avrupa Komisyonu (2002) Türkiye’nin AB’ye Katılım Sürecine İlişkin 2002 İlerleme Raporu 2 SEC (2002) 1412
Avrupa Komisyonu (2003) Türkiye’nin AB’ye Katılım Sürecine İlişkin 2003 İlerleme Raporu SEC (2003)1212
Avrupa Komisyonu (2006) AB Genişleme Politikasına İlişkin 2006 BilgilendirmesiCOM (2006)649 nihai
Avrupa Komisyonu (2011) AB Genişleme Politikasına İlişkin 2011 BilgilendirmesiCOM (2011) 666 nihai
Avrupa Komisyonu (2007) Eski Yugoslavya Makedonya Cumhuriyeti için İlerleme Raporu SEC (2007) 1432
Avrupa Komisyonu (2010) Eski Yugoslavya Makedonya Cumhuriyeti için İlerleme Raporu SEC (2010)1332
Avrupa Komisyonu (2015) Arnavutluk 2015 yılı İlerleme Raporu SWD (2015) 213 nihai
Avrupa Komisyonu (2015a) AB Genişleme Politikasına İlişkin 2015 BilgilendirmesiCOM (2015) 611nihai
Avrupa Komisyonu (2016) Eski Yugoslavya Makedonya Cumhuriyeti için İlerleme Raporu SWD (2016) 362 final
Avrupa Komisyonu (2018) Türkiye 2018 yılı İlerle Raporu, SWD (2018) 153 nihai
Avrupa Komisyonu (2018a) AB Genişleme Politikasına İlişkin 2018 BilgilendirmesiCOM (2018) 65 nihai
Bayram, M. (2018) “Avrupa Birliği’nin Dayandığı Değerlerin Korunması”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 6(11): 67-82
Börzel, T. ve Risse, T. (2009) Venus Approaching Mars? The European Union's Approaches to Democracy Promotion im Comparative Perspective A Magen, M McFaul ve T. Risse (der.) Democracy Promotion in the US and the EU Compared içinde (ss.34-60) Houndmills:Palgrave Macmillan
Börzel, T. ve Schimmelfennig, F. (2017) Coming together or drifting apart? The EU’s political integration capacity in Eastern Europe. Journal of European Public Policy 24(2), 278-296
Bushey, A. (2015) Second Generation Rule of Law and Anti-Corruption Programming Abroad: Comparing Existing U.S. Government and International Best Practices to Rachel Kleinfeld's Advancing the Rule of Law Abroad; Next Generation Reform. Houston Journal of International Law, 37(1)
Closa, C. ve Kochenov, D. (2018) Reinforcing Rule of Law Oversight in the European Union. Cambridge: Cambridge Universty Press
Elbasani, A. ve Sabic, S. (2017) Rule of law, corruption and democratic accountability in the course of EU enlargement. Journal of European Public Policy, 25(9), 1317-1335
Elbasani, A ve Soyaltin, Colella, D. (2019) How to Seize the State and Get Away with It! Controlled Judiciary and impunity of Corruption under the Guise of EU Conditionality. Konferans Tebliği, APSA, 1 Eylül 2019, Washington
Epstein, R. ve Sedelmeier, U. (2008) Beyond conditionality: international institutions in postcommunist Europe after enlargement. Journal of European Public Policy, 15 (6), 795-805.
Eralp, N. (2012) Macaristan’da AB Temel Değerlerinden Geriye Gidiş: AB Acz İçinde mi? Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV), No:201
Halmai, G. (2018) The possibility and desirability of economic sanction: ule of law conditionality requirements against illiberal EU Member States. EUI Working Paper LAW 2018/06
Karakeçeli F. (2013) Yargı ve Temel Haklar Alanı Açısından AB Adaylığı ve AB üyeliği Söylediğimi yap. Yaptığımı Yapma. IKV Bilgilendirme Notu. No:67
Kelemen R. Daniel ve Blauberger, M. (2016) “ntroducing the debate: European Union safeguards against member states’ democratic backsliding. Journal of European Public Policy, 24(3):317-320
Kochenov, D., Magen, A.ve Pech, L. (2016) Introduction: The Great Rule of Law Debate in the EU. Journal of Common Market Studies, 54(5), 1045-1049
Kochenov,D. ve Pech, L. (2016) Better Late than Never? On the European Commission’s Rule of Law Framework and its First Activation. Journal of Common Market Studies, 54(5), 1062-1074
Kochenov, D.ve Bárd, P. (2018) Rule of Law Crisis in the New Member States of the EU: The Pitfalls of Overemphasising Enforcement. RECONNECT Working paper No.1
Mungiu-Pippidi, A. (2016) The Quest for Good Governance: Learning from Virtuous Circles. Journal of Democracy, 27(1), 95-109
Müftüler-Baç, M. (2016). Judicial Reform in Turkey and the EU ‘s Political Conditionality: (Mis)Fit between Domestic Preferences and EU Demands. “Maximizing the integration capacity of the European Union: Lessons of and prospects for enlargement and beyond” (MAXCAP), no.18
Müller, J. (2015) Should the EU Protect Democracy and the Rule of Law inside Member States? European Law Journal, 25(2),141–160.
Nechev, Z. (2013) Bolstering the rule of law in the EU enlargement process towards the Western Balkans. Clingendael Institute Policy Brief (22)
Nicolaidis, K. ve Kleinfeld, R. (2019) Rethinking Europe’s “rule of law” and Enlargement Agenda: The Fundamental Dilemma, SIGMA Paper No. 49, OECD
Özbudun, E. (2015) Turkey’s Judiciary and the Drift Toward Competitive Authoritarianism. The International Spectator, 50 (2), 42-55
Pech, L. (2016) The EU as a global rule of law promoter: the consistency and effectiveness challenges. Asia Europe Jorunal, (14), 7–24
Schimmelfennig, F. (2018). Brexit: differentiated disintegration in the European Union. Journal of European Public Policy 25 (8), 1154-1173
Schimmelfennig, F. ve Ulrich Sedelmeier (2004) Governance by conditionality: EU rule transfer to the candidate countries of Central and Eastern Europe. Journal of European Public Policy, 11(4), 661–679
Schlipphak B. ve Treib, O. (2017). Playing the blame game on Brussels: the domestic political effects of EU interventions against democratic backsliding. Journal of European Public Policy, (24)3, 352-365
Sedelmeier, U. (2017) ‘Political safeguards against democratic backsliding in the EU: the limits of material sanctions and the scope of social pressure’ Journal of European Public Policy, 24 (3): 337-351
Sedelmeier, U. (2016) Anchoring Democracy from Above? The European Union and Democratic Backsliding in Hungary and Romania after Accession, Journal of Common Market Studies 52(1),105–121
Sedelmeier, U. ve Lacatus, C. (2016) Compliance with the European Union’s Anti-Corruption Conditions in the ‘Cooperation and Verification Mechanism’: Why Is Romania Better than Bulgaria? Working paper 28, “Maximizing the integration capacity of the European Union: Lessons of and prospects for enlargement and beyond” (MAXCAP).
Soyaltin, D. (2017) Europeanisation, good governance and corruption in the public sector: The case of Turkey. New York: Routledge
Soyaltın Colella, D. (2019) The “rule -of -law- crisis” in Europe, but whose crisis?Konferans Bildirisi, “European Reponses to the Decay of the Rule of law and Human Rights protection in Turkey: Exceptional or symptomatic?” FU Berlin, 30 Mayıs
Vachudova, M. A (2014) EU Leverage and National Interests in the Balkans: The Puzzles of Enlargement Ten Years On. Journal of Common Market Studies 52 (1, 122-138
Van Hüllen, V. ve Börzel, T. (2015) Why Being Democratic Is Just Not Enough: The EU’s Governance Transfer, V.van Hüllen ve T.Börzel (der) Governance Transfer by Regional Organizations içinde (ss.227-245) Houndmills:Palgrave Macmillan
Vatandaş S. (2018) AB’nin Polonya ve Macaristan Sancıları. INSAMER Analiz. https://insamer.com/tr/avrupa-birliginin-polonya-ve-macaristan-sancilari_1797.html (Erişim Tarihi: 30.10.2019)