Ayşe Betül ALGÜL, Ömer Faruk HABERGETİREN

Hz. Peygamber Dönemi Mehir Miktarları ve Günümüzdeki Karşılıkları

Mehir, evlilikle birlikte kadının kocasından almaya hak kazandığı mal veya maddi değeri olan menfaattir. Çok sayıda ayet ve hadiste çeşitli açılardan ele alınması, bu meseleye özel önem atfedildiğine işaret sayılabilir. Dolayısıyla mehrin üzerinde çalışılması gereken bir konu olduğu söylenebilir. Bu araştırmada Hz. Peygamber ve sahabe dönemi esas alınarak mehrin miktarı konusu incelenmiştir. Rivayetler taranmak suretiyle o dönemde mehir olarak verilenler ve miktarları tespit edilmeye çalışılmıştır. Ulaşılan verilerden hareketle, Hz. Peygamber’in eşlerine verdiği ve kızları için istediği mehrin birbirine yakın olduğu söylenebilir. Her bir eşine aynı miktarı vermese de genel bir ortalamadan söz etmek mümkündür. Sahabeye dair rivayetlerde ise böyle bir standarttan bahsetmek çok zordur. Zira bir çift ayakkabıdan, bugün milyonlarla ifade edilebilecek rakamlara ulaşan farklılıklar söz konusudur. Bu çalışmada, Hz. Peygamber ve sahabenin ödediği mehir miktarları o dönemin birimleriyle tespit edilip nakledildikten sonra, okuyucu nazarında daha anlamlı olması adına altın ve koyun fiyatları baz alınarak günümüz rakamlarına çevrilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Mehir, Hz. Peygamber Dönemi, Sahabe, Dinar, Dirhem

PDF

___

Askalânî, İbn Hacer. Fethu’l-bârî şerh-i Sahîhi’l-Buhârî. Thk. Abdulaziz b. Abdullah İbn Bâz. Beyrut: Dâru’l-Meârif, 1379.
Belâzürî, Ahmed b. Yahya. Ensâbü’l-eşrâf. Thk. Süheyl Zekkâr - ve Riyâd Zerkelî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1996.
Beyhakî, el-Hüseyn b. Ali. Sünenü’l-kübra. Thk. Muhammed Abdulkadir Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
Buhârî, Muhammed b. İsmail. el-Câmiu’s-sahîh. Thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır Nâsır. Dâru Tavku’n-Necat, 1422.
Dârekutnî, Ebu’l-Hasen Ali b. Ömer. Sünenü’d-Dârekutnî. Thk. Şuayb Arnaût - Hasen Abdülmün’im Şelebî - Abdullatif Hırzallah - ve Ahmed Berhûm. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2004.
Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as. es-Sünen. Thk. M. Muhyiddin Abdulhamid. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asrıyye, t.y.
Erdoğan, Mehmet. Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2016.
Erkal, Mehmet. “Zekat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 44:197-207. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.Erul, Bünyamin. “Hz. Âişe Kaç Yaşında Evlendi? Dokuz mu? On dokuz mu?” İslâmî Araştırmalar Dergisi 19/4 (2006): 637-349.
Fayda, Mustafa. “Âişe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 2: 201-205. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
Gezer, Arif. “Hz. Peygamber Dönemi Mehir Uygulaması ile Günümüz Mehir Uygulamasının Karşılaştırılması”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/6 (2017): 55-72.
Gezer, Arif. Sünnete Göre İslam Ailesinin Kuruluşunda Mehir-Tarihteki ve Günümüzdeki Uygulamalar. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 1993.
Heysemî, Ebu’l-Hasen Nuruddin. Mecmeu’z-zevâid ve menbei’l-fevâid. Thk. Hüsamüddîn Kudsî. Kâhire: Mektebetü’l-Kudsî, 1994.
İbn Âbidîn, Muhammed Emin. Reddü’l-muhtâr ale’d-Dürri’l-Muhtâr Şerh-i Tenvîri’l-Ebsâr. Thk. Adil Ahmed Abdulmevcud - ve Ali Muhammed Muavviz. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.İbn Esîr, İzzüddin. Üsdü’l-gâbe fî ma’rifeti’s-sahâbe. Thk. Ali Muhammed Muavviz - ve Âdil Ahmed Abdülmevcud. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
İbn Hanbel, Ahmed. el-Müsned. Thk. Şuayb Arnaût - ve Adil Mürşid. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
İbn Hibban, Ebû Hâtim Muhammed. es-Sîretü’n-nebeviyye ve ahbâru’l-hulefâ. Beyrut: el-Kütübü’s-Sekâfiyye, 1987.
İbn Hişam, Abdülmelik. es-Siretü’n-nebeviyye li İbn Hişam. Thk. Mustafa Sakka - İbrahim el-Ebyârî - ve Adülhafîz Şelebî. Beyrut: Dâru İhyâi’t Türâsi’l Arabiyye, 1955.
İbn İshak, Muhammed. Kitâbü’s-Siyer ve’l-Meğâzî. Thk. Süheyl Zekkâr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1978.
İbn Kesîr, İsmail b. Ömer. el-Bidâye ve’n-nihâye. Thk. Ali Şerîf. Beyrut: Dâru İhyâi’t Türâsi’l Arabiyye, 1988.
İbn Mâce, Muhammed b. Yezid. es-Sünen. Thk. Muhammed Fuad Abdülbaki. Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, t.y.
İbn Musa, İyaz. İkmâlü’l-mu’lim bi-fevâidi’l-Müslim. Thk. Yahya İsmail. 8 Cilt. Dâru’l-Vefa li’t-Tabâati ve’n-Neşr ve’t-Tevzî’, 1998.
İbn Sa’d, Ebû Abdullah Muhammed. et-Tabakâtü’l-kübra. Thk. Muhammed Abdulkadir Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1990.
Kallek, Cengiz. “Miskal”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 30: 182-183. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.
Kallek, Cengiz. “Müd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 31: 457-459. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
Kandemir, Mehmet Yaşar. “Hafsa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 15: 119-120. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
Kandemir, Mehmet Yaşar. “Hatice”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 16: 465-466. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
Kandemir, Mehmet Yaşar. “Meymûne”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 29: 506-507. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
Kandemir, Mehmet Yaşar. “Ümmü Seleme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 42: 328-330. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
Kurtubî, Muhammed b. Ahmed. el-Câmi’ li-ahkâmi’l-Kur’ân. Thk. Ahmed Berdûnî - ve İbrahim Atfîş. Kâhire: Dâru’l-Mektebeti’l-Mısriyye, 1964.
Müslim, İbnü’l-Haccâc. el-Câmiu’s-sahîh. Thk. Muhammed Fuad Abdülbaki. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1991.
Nemerî, İbn Abdilberr. el-İstîâb fî ma’rifeti’l-ashâb. Thk. Ali Muhammed Becâvî. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1992.
Nesâî, Şuayb b. Ali. es-Sünen. Thk. Abdulfettah Ebû Ğudde. Halep: Mektebü’l-Matbûâti’l-İslâmiyye, 1986.
Nevevî, Yahya b. Şeref. el-Minhâc fî şerhi Sahîh-i Müslim b. Haccâc. Beytü’l-Efkâri’d-Düveliyye, t.y.
San’ânî, Muhammed b. İsmail Emir. Sübülü’s-selam. Mektebetü Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1960.
Savaş, Rıza. “Cüveyriye bint. Hâris”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 8: 146. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
Şâfiî, Muhammed b. İdris. el-Ümm. Thk. Rıfat Fevzi Abdulmuttalib. Dâru’l-Vefa li’t-Tabâati ve’n-Neşr ve’t-Tevzî, 2001.
Şahyar, Ayşe Esra. “Zeyneb bint. Huzeyme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 44: 361. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleyman. el-Mu’cemu’l-kebîr. Thk. Muhammed b. Abdülmecid Selefî. Kâhire: Mektebetü İbn Teymiyye, 1994.
Taberî, Muhammed İbn Cerîr. Tarihu’t-Taberî-tarihu’r-rusûl ve’l-mülûk. 2. Bs, 11 Cilt. Beyrut: Dâru’t-Türâs, 1387.
Tirmizî, Ebû Îsa. el-Câmiu’s-sahîh. Thk. Beşşar İvad Marûf. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1998.
“Türkiye Diyanet Vakfı 2018 Online Bağış Sistemi”. https://bagis.diyanetvakfi.org.tr. Erişim: 17 Şubat 2019. https://bagis.diyanetvakfi.org.tr.
Uraler, Aynur. “Safiyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 35: 474-475. Ankara: TDV Yayınları, 2008.
Uraler, Aynur. “Ümmü Habîbe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 42: 318-319. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
Vâkıdî, Ebû Abdullah Muhammed. Kitâbü’l-Meğâzî. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, t.y.
Yılmaz, Hayati. “Reyhâne bint. Şem’ûn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 35: 41-42. Ankara: TDV Yayınları, 2008.