DİNLERDE MABET-İBADET İLİŞKİSİ (Yahudilik Örneği)

Her dinî gelenekte yüce varlığa/varlıklara karşı yerine getirilmesi gereken sorumluluklar bulunmaktadır. Bu sorumluluklara genel olarak ibadet adı verilmektedir. Mabet ise, en genel ifadeyle bir dini yapıya mensup olanların ibadetlerini bireysel ya da birlikte gerçekleştirdikleri genellikle kutsal kabul edilen mekânı ifade eder. Mabet, kutsal varlık ile en yakın olunan ve ona karşı olan saygının içten bir şekilde gösterildiği yer olarak da kabul edilmektedir. Her dinin kendine ait mabet şekilleri bulunmaktadır. Ancak, bir dine ait olan mabet şekli zaman ve mekâna göre farklılık gösterebilir. Aynı zamanda, bazen mabede yüklenen anlamda da bazı değişiklikler görülebilmektedir. Farklı mimari yapıya sahip olmakla birlikte mabet, ibadet yapılan yer olma işlevini muhafaza etmektedir. Her dinde mabede önem verilmektedir. Yahudilik ise, mabet odaklı bir anlayışa sahiptir. Yahudilikte birçok ibadetin ancak mabette yapılması gerektiği inanışı bulunmaktadır. Bu sebeple, Yahudilikte mabet merkezde yer almaktadır. Yahudi tarihinde, mabedin durumuna göre bazı ibadetler ya askıya alınmış ya da değişikliği uğramıştır. Sürgün hayatıyla bağlantılı olarak mabedin bulunmadığı zamanlarda kurban gibi bazı ibadetler ya askıya alınmış ya da şekil ve anlam değişikliği yapılarak imkânlar çerçevesinde devam ettirilmiştir. Bu çalışmamızda, ilk önce dinlerde mabet-ibadet ilişkisine kısaca değineceğiz. Ardından Yahudilikte mabet-ibadet ilişkisini tarihsel süreçleri dikkate alarak ve bazı örnekler sunarak ele alacağız.

The Relationship Between The Temple And The Worship In Religions (The Case of Judaism)

In every religious tradition there are responsibilities to be made against the supreme being. These responsibilities, which must be done, are generally called worship. The temple, in its most general sense, refers to a place which is generally regarded as sacred, where individuals belonging to a religious structure perform their worship individually or together. The temple is also regarded as the place where the closeness to the sacred being and the respect towards it are shown intimately. Each religion has its own form of temple. However, the shape of temple belogs to a religion may vary according to time and place. At the same time, some changes can sometimes be seen in the meaning of temple loading. Having a different architectural structure, the temple maintains its function of being a place of worship, It is given importance to temple in every religion. Judaism, on the other hand, has a temple-centered understanding. In Judaism, there is a belief that many worship should only be done in temple. For this reason, the temple in Judaism takes place in the center. In Jewish history, according to the situation of the temple some worship has been either suspended or changed. In connection with the exile, some worship, such as sacrifice, were either suspended or reformed in term of form and meaning during the absence of the temple. In this work, we will first briefly describe the relationship between the temple and the worship in religions. We will then examine the relationship between the temple and worship in Judaism, taking into account the historical processes and presenting some examples.

PDF

___

Ackroyd, Peter R. Exile and Restoration/A Study of Hebrew Thought of the Sixth Century B.C., Philadelphia: The Westminster Press, 1975.
Adam, Baki. “Sinagog”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA). 37: 222-224. İstanbul: TDV yayınları, 2009,
Adam, Baki. “Yahudilik”, Dinler Tarihi El Kitabı, Ed. Baki Adam. 55-126. Ankara: Grafiker Yayınları, 2015.
Adam, Baki. “Yahudilik”, Yaşayan Dünya Dinleri, 205-275. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.
Alıcı, Mehmet. “Zerdüşt’ten Günümüze Mecûsîlik/Zerdüştilik”. Doğu’dan Batı’ya Düşüncenin Serüveni, Ed. Bayram Ali Çetinkaya. 773-798. İstanbul: İnsan Yayınları, 2015.
Atasagun, Galip. “Yahudilikte Dînî Sembol ve Kavramlar”. Selçuk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 11/11, ( 2001): 125-156.
Attalı, Jacques. Yahudiler, Dünya ve Para, Çev. Berna Günen. İstanbul: Kırmızıkedi Yayınevi, 2017.
Aydın, Asiye. Yahudilikte Kurban Fenomeni (Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), 2015.
Aydın, Fuat. “Yahudiler/Yahudilik Açısından Kudüs”. Eskiyeni 37 (2018):109- 125.
Aydın, Mehmet. “Hıristiyanlık”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA). 17: 348-353. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
Aydın, Mehmet. “Kilise”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA). 26:11- 14. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
Bilgin, Vejdi. İbadet: Şekilsel, Sembolik ve Toplumsal, 2. Baskı, Bursa: Emin Yayınları, 2014.
Bozkurt, Nebi. “Mescid-i Aksa”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA). 29: 273-277. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
Bozkurt, Nebi. Küçükaşçı, Mustafa Sabri. “Mescid-i Haram”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA). 29: 273-277. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
Demirci, Kürşat. “Hinduizm”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA). 17: 112-116. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
Eliade, Mircea, Dinler Tarihine Giriş, 1. Baskı, İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2003.
Erbaş, Ali. “İslam Dışı Dinlerde Hac”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4/5 (2002): 97-121.
Eşmeli, İsmet. Henri de Lucac’ın Kilise Anlayışı, Teolojik Görüşleri ve Katolik İlahiyatına Katkıları, (Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), 2014.
Eyice, Semavi. “Cami”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA). 7: 56- 90. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
Güç, Ahmet. İlahi Dinlerde Ma’bed, (Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), 2015.
Güç, Ahmet. “Kurban”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA). 26: 433-435. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
Güç, Ahmet. “Mabed”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA). 27: 276- 280. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
Güç, Ahmet. “Yahudilik”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA). 43: 207-212. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
Gündüz, Şinasi. “Mecûsilik”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA). 28: 279-284. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
Güngör, Muhammed. “Yahudi Dini Hayatında Süleyman Mabedi”, İsrailiyat: İsrail ve Yahudi Çalışmaları Dergisi, 1 (2017), 54-58.
Gürkan, Salime Leyla. “Yahudilik”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA). 43: 187-197. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
Harman, Ömer Faruk. “Hac”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA). 14: 382-386. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
Hasanoğlu, Eldar. “Yahudilik” Dinler Tarihi I-II, Ed. Mustafa Alıcı- Süleyman Turan. 369-424. İstanbul: Lisans Yayıncılık, 2018.
Kutsal Kitap, İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi, 2001.
Küçük, Abdurrahman. “İbadet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA).19: 235-240. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
Önkal, Ahmet. Bozkurt, Nebi. “Cami”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA). 7: 46-56. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
Sack, Ronald H.. Images of Nebuchadnezzar, London: Susquehenna University Press, 1991.
Sinanoğlu, Mustafa. “İbadet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA). 19: 233-235. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
Şener, Mehmet. “Cami”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA). 7: 91- 92. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
Yiğitoğlu, Mustafa. Yahudilikte Tanrı’nın Yeri: Semavi Mabed, İstanbul: Bayem Ajans, 2011.
Yiğitoğlu, Mustafa. “Yahudi İdeası: Kral Mabedinden Kral Devlete”, Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7/2, (2012): 1207-1215.
Yiğitoğlu, Mustafa. “Yahudilerin Tapınak Siyaseti ve Semavi Mâbed”, Türkiye İlahiyat Araştırmaları Dergisi, 1/1, (2017): 43-52.
Yitik, Ali İhsan. “Hinduizm”, Yaşayan Dünya Dinleri, Ed. Şinasi Gündüz. 277- 305. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.

Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi-Cover

ISSN: 2148-4899
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2014
Yayıncı: PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ

Arşiv