18. Yüzyılda Osmanlı eliti bir darphane sarrafının muhallefatı: Bedros nam-ı diğer Petraki

Bu makale, 18. yüzyıl Osmanlı maliyesinin önemli kurumlarından Darbhâne-i Âmire'de uzun yıllar sarraf olarak hizmet etmiş, Osmanlı eliti bir sarraf olan Bedros nam-ı diğer Petraki'nin hayatıyla birlikte muhallefatını konu edinmektedir. Belgelerin diliyle "darbhâneli sarraf" Bedros, İstanbul’un Fener semtinde oturmakta ve Tarabya’da da bir yalısı bulunmaktadır. Hayatının sonu olacak darphane sarraflığına ise 1760'larda ulaşmıştır. Bu görevine, 1778 yılında darphane ustabaşılığı da ilave olunmuştur. Ancak Bedros, darphanede yolsuzluk ve devlete ihanet suçlamalarıyla 1786 yılında önce hapis, ardından katledilerek, kendisinin ve ailesinin malları müsadereye uğramıştır. Yapılan müsadere sonucu Bedros’un, alacaklarının tahsili ile bazı mülk ve eşyalarının satışından, yaklaşık 1 milyon kuruşluk hatırı sayılır bir serveti açığa çıkmıştır. Dolayısıyla burada, bu serveti merkeze alarak, bir yandan devletle çalışan Osmanlı eliti bir sarrafın, servet edinme ve bunları değerlendirme yöntemlerinin neler olduğu resmedilirken, bir yandan da bu sarrafın, giyim kuşamından ev eşyalarına, gündelik yaşamında kullandığı araç gereçlerin bir panoraması sunulacaktır

Anahtar Kelimeler:

Sarraf, sarraflar, darphane, muhallefat, 18yüzyıl, Osmanlı eliti, Bedros, Petraki.

The Heritage of an Ottoman Elite and Mint Sarraf in the 18th Century: Bedros, also Known as Petraki

This article studies the life and the heritage of Bedros, also known as Petraki, a sarraf and an Ottoman elite, who served as a sarraf in the Imperial Mint, which was one of the important institutions of the 18thcentury Ottoman finance. Bedros, who is mentioned as "darbhâneli sarraf" in the documents, seated in the Fener district of Istanbul and had a waterside residence in Tarabya. He became the mint sarraf, which will cause the end of his life, in the 1760s. In 1778, mint craftsmen were added to his task. However, Bedros was imprisoned in 1786, with accusations of corruption in the mint and treason. Then he was murdered and his and his family's properties went to confiscation. After the confiscation, with the sale of some properties and goods, and the receival of his dues, Bedros’s approximately 1 million piastre wealth came into light. Therefore, by taking this wealth into center, on the one hand, the methods of acquiring and evaluating wealth of an Ottoman sarraf who worked with the state, will be depicted; on the other hand, a panorama of his clothes, furniture, and his daily life equipments will be presented.

Keywords:

Sarraf, sarrafs, mint, heritage, 18th century, Ottoman elite, Bedros, Petraki,

PDF

___

A.SABH.I. 364/25417, 10/897, 15/1304, 29/2244, 36/2684, 370/25876, 74/5142; C.ADL. 78/4664; C.AS. 1036/45473; C.BH. 257/11903; C.BLD. 11/527; C.DRB. 4/167, 4/193, 49/2450, 59/2905, 6/259; C.HR. 169/8441; C.ML. 547/22485, 59/2679, 604/24910, 720/29463, 751/30604; D. 2659, 6436, 7217, 9976; D.BŞM. 6902/8, 6930-115, 6797/77, 7303/93, 6791/113-114, 6867/81; 6803/6, 6806/112, 6808/92; D.BŞM.d. 5401; D.BŞM.MHF. 12994, 60/32, 90/81, HAT. 1393/55683, 1411/57364; HH.d. 14089, 14090; KK.d. 2372/267, MAD.d. 9718, 9742, 9994.
Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi: TSMA.E. 11143, 209/6=144/23, 740/16=325/23.
Kısmet-i Askeriye Mahkemesi Şeriye Sicilleri, No: 542.
Ahmed Cavid, Hadîka-i Vekâyi‘, Haz.: Adnan Baycar, TTK, Ankara 1998.
Ahmed Cevdet, Tarih-i Cevdet, c. 5, Dersaadet 1309.
Ahmed Vasıf Efendi, Mehâsinü’l-Âsâr ve Hakâikü’l-Ahbâr, Haz.: Mücteba İlgürel, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay., İstanbul 1978.
AKAR, Şevket Kamil, "Tanzimat Döneminde Para Bozdurma Sorunu ve Köşe Sarrafları (1839-1879)", Ekonomi Bilimleri Dergisi, c. 13/1, İstanbul 2011, s. 123-133.
AKYILDIZ, Ali, “Sarraflık/Osmanlı Dönemi”, DİA, İstanbul 2009, XXXVI, s. 163-165.
AKYÜZ, Jülide, "Osmanlı Ulemasından Üç Efendi’nin Terekeleri", Akademik Araştırmalar Dergisi, s. 36, 2008, s. 188–200.
ALKAN GÜNAY, Nilüfer, "Müsaderenin Sosyal ve Ekonomik Bir Analizi: 18. Yüzyıl Sonlarında Bursa’da Yapılan Müsadereler”, Belleten, c. LXXVI/277, Ankara 2012, s. 793-815.
ANASTASIADIS, Yorgos I., “Ermenice Konuşan Rumlar Hay-Hurumlar”, Toplumsal Tarih Dergisi, s. 156, çev.: Frango Karaoğlan-Elçin Macar, İstanbul 2006, s. 38-43.
ARTAN, Tülay, "Terekeler Işığında 18. Yüzyıl Ortasında Eyüp'te Yaşam Tarzı ve Standartlarına Bir Bakış: Orta Halliliğin Aynası", 18. Yüzyıl Kadı Sicilleri Işığında Eyüp'te Sosyal Yaşam, Ed.: Tülay Artan, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul 1998, s. 49-64.
ARTAN, Tülay, Architecture as a Theatre of Life: Profil of the Eighteenth Century Bosphorus, M.I.T Yayımlanmamış Doktora Tezi, 1988.
ARTAN, Tülay, "18. Yüzyıl Başlarında Yönetici Elitin Saltanatın Meşruiyet Arayışına Katılımı", Toplum ve Bilim, 83, 1999/2000, s. 292-322.
AYDIN, Yusuf Alperen, Sultanın Kalyonları: Osmanlı Donanmasının Yelkenli Savaş Gemileri, 1701-1770, Küre Yay., İstanbul 2011.
AYSAN, Fatma Nur, II. Mahmud Döneminde Dersaadette Bir Ailenin Muhallefatı: Düzoğulları, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2013.
BABINIOTIS, Georgios, Lexiko tis Neas Ellinikis Glossas, Atina 1998.
BAĞIŞ, Ali İhsan, Osmanlı Ticaretinde Gayrimüslim Tüccarlar, Turhan Kitabevi, Ankara 1983.
BARBIR, Karl K., "Bir Osmanlılık Emaresi: Osmanlı Görevlilerinin Mülklerinin Müsadere Edilmesi", Osmanlı Dünyasında Kimlik ve Kimlik Oluşumu, Der.: Baki Tezcan-Karl K. Barbir, Bilgi Üniversitesi Yay., İstanbul 2012, s. 163-174.
BARKAN, Ömer Lütfi, “Edirne Askerî Kassamı’na Âit Tereke Defterleri (1545-1659)”, Belgeler, c. III, s. 5-6, Ankara 1966, s. 1-479.
BARSOUMIAN, Hagop L., İstanbul'un Ermeni Amiralar Sınıfı, Aras Yay., İstanbul 2013.
BAŞARIR, Özlem, "Statü-Servet İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme", History Studies, 3/3, 2011, s. 49-67.
BAYINDIR, Abdülaziz, “Bey’ Bi’l-Vefâ”, DİA, c. 6, İstanbul 1992, s. 20-22.
BAYRAM, Ü. Filiz, Enverî Târîhi: Üçüncü Cild (Metin ve Değerlendirme), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2014.
BEYDİLLİ, Kemal, "D'Ohsson, Ignatius Mouradgea (1740-1807)", DİA, c. 9, İstanbul 1994, s. 496-497.
BOSTAN, İdris, "Gemi", DİA, c. 14, İstanbul 1996, s. 11-15.
BOZKURT, Fatih, Tereke Defterleri ve Osmanlı Maddi Kültüründe Değişim (1785-1875 İstanbul Örneği), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya 2011.
BOZKURT, Nebi, “Sarraflık”, DİA, c. 36, İstanbul 2009, s. 162-163.
BÖLÜKBAŞI, Ömerül Faruk, “İstanbul Sarrafları (1691-1835)”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, s. 30, Malatya 2014, s. 19-96.
BÖLÜKBAŞI, Ömerül Faruk, 18. Yüzyılın İkinci Yarısında Darbhâne-i Âmire, Bilgi Üniversitesi Yay., İstanbul 2013.
CANBAKAL, Hülya, “Barkan’dan Bu Yana Tereke Çalışmaları”, Vefatının 30. Yıldönümünde Ömer Lütfi Barkan: Türkiye Tarihçiliğine Katkıları ve Etkileri Sempozyumu, İstanbul 2011, s. 1-7.
CANBAKAL, Hülya, 17. Yüzyılda Ayntâb Osmanlı Kentinde Toplum ve Siyaset, İletişim Yay., İstanbul 2009.
CEZAR, Yavuz, "18. Yüzyılda Eyüp'te Para ve Kredi Konuları Üzerine Gözlemler", 18. Yüzyıl Kadı Sicilleri Işığında Eyüp'te Sosyal Yaşam, Ed.: Tülay Artan, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul 1998, s. 15-32.
CEZAR, Yavuz, "Bir Âyanın Muhallefâtı", Belleten, XLI/161, Ankara 1977, s. 41–75.
CEZAR, Yavuz, “18. ve 19. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Sarraflar”, Gülten Kazgan’a Armağan: Türkiye Ekonomisi, Haz.: Hilal Akgül-Fahri Aral, Bilgi Üniversitesi Yay., İstanbul 2004, s. 179-207.
CEZAR, Yavuz, “The Role of the Sarrafs in the Ottoman Finance and Economy in the Eighteenth and Nineteenth Centuries”, Frontiers of the Ottoman Studies, vol. I, Ed.: Colin Imber&Keiko Kiyotaki, London 2005, s. 61-76.
ÇAKIR, İbrahim Etem, "Osmanlı Toplumunda Eş ve Çocuk Sayısı, Statü, Servet: 1671- 1678 Sofya Örneği", OTAM, s. 31, Ankara 2012, s. 41-60.
DİA, “Hoca”, DİA, c. 18, İstanbul 1998, s. 186-187.
DİNGEÇ, Emine, "18. Yüzyılın İkinci Yarısında Saray Atlarının Binit Takımları", Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, s. 20, 2011, s. 1-20.
ELDEM, Edhem, "İstanbul: İmparatorluk Payitahtından Periferileşmiş Bir Başkente", Doğu ile Batı Arasında Osmanlı Kenti Halep, İzmir ve İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul 2012, s. 165-247.
ELİBOL, Numan, "XVIII. Yüzyıl Osmanlı Dış Ticaretiyle İlgili Bazı Değerlendirmeler", Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, c. 6/1, 2005, s. 61-76.
ESTABLETT, Colette-Jean-Paul Pascual, "Şam'da XVII. Yüzyıl Sonu ve XVIII. Yüzyıl Başlarında Bardak, Tabak ve Kap Kacak", Soframız Nur Hanemiz Mamur: Osmanlı Maddi Kültüründe Yemek ve Barınak, Ed.: Suraiya Faroqhi-Christoph K. Neumann, Alfa Yay., İstanbul 2016, s. 209-226.
FAROQHI, Suraiya, "Giriş", Soframız Nur Hanemiz Mamur: Osmanlı Maddi Kültüründe Yemek ve Barınak, Ed.: Suraiya Faroqhi-Christoph K. Neumann, Alfa Yay., İstanbul 2016, s. 7-34.
FAROQHI, Suraiya, "Zeytin Diyarında Güç ve Servet: Edremit Âyânından Müridzade Hacı Mehmed Ağa'nın Siyasi ve Ekonomik Faaliyetleri", Osmanlı'da Toprak Mülkiyeti ve Ticari Tarım, Ed.: Çağlar Keyder-Faruk Tabak, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul 2010, s. 81-100.
FAROQHI, Suraiya-Christoph K. Neumann (Ed.), Soframız Nur Hanemiz Mamur: Osmanlı Maddi Kültüründe Yemek ve Barınak, Alfa Yay., İstanbul 2016.
FAZLIOĞLU, İhsan, “Mustafa Sıdkı”, DİA, c. 31, İstanbul 2006, s. 356-357.
FİDAN, Fadimana, 18. Yüzyılda İstanbul'un ve Ordunun İaşesinde Tuna İskelelerinin Rolü (1711-1768), Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kars 2014.
FRANGAKIS SYRETT, Elena, 18. Yüzyılda İzmir'de Ticaret (1700-1820), İzmir Büyükşehir Belediyesi Kültür Yay., İzmir 2006.
GOFFMAN, Daniel, "İzmir: Köyden Kolonyal Liman Kentine", Doğu ile Batı Arasında Osmanlı Kenti Halep, İzmir ve İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul 2012, s. 95-164.
GÖÇEK, Fatma Müge, Burjuvazinin Yükselişi ve İmparatorluğun Çöküşü Osmanlı Batılılaşması ve Toplumsal Değişme, Ayraç Yay., Ankara 1999.
GÜLDÜR, Kadir, Tereke Defterlerine Göre Rodosçuk Kazasında Sosyo-Ekonomik Hayat (1788-1790), Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir 2016.
HAMADEH, Shirine, Şehr-i Sefa 18. Yüzyılda İstanbul, İletişim Yay., İstanbul 2010.
HATTOX, Ralph S., Kahve ve Kahvehaneler: Bir Toplumsal İçeceğin Yakındoğu’daki Kökenleri, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul 1996.
IVANOW, W., “Hoca”, İA, c. 5, İstanbul 1988, s. 550-552.
İNALCIK, Halil, “15. Asır Türkiye’nin İktisadi ve İçtimai Tarihi Kaynakları”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, c.15, s. 1-4, İstanbul 1953, s. 51-75.
İPŞİRLİ ARGIT, Betül, "Osmanlı İstanbul'unda Giyim Kuşam", Antik Çağlardan XXI. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi, Ed.: Coşkun Yılmaz, İstanbul 2015, s. 230-263.
JAMGOÇYAN, Onnik, Les Finances de l'Empire Ottoman et les Financiers de Constantinople (1732-1853), Sorbonne 1988.
JAMGOÇYAN, Onnik, Osmanlı İmparatorluğu’nda Sarraflık Rumlar, Museviler, Frenkler, Ermeniler (1650-1850), çev.: Erol Üyepazarcı, YKY, İstanbul 2017.
KARACA, Filiz, "Osmanlılar'da Kürk", Türkoloji Kültürü, c. II/3, Erzurum 2009, s. 39-48.
KAYA, Süleyman, XVIII. yüzyıl Osmanlı Toplumunda Kredi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2003.
KAYA, Süleyman, XVIII. Yüzyıl Osmanlı Toplumunda Nazari ve Tatbiki Olarak Karz İşlemleri, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora
KIVRIM, İsmail, "17. Yüzyılda Bir Valide Sultanın Günlük Hayatı: Vâlide Hadîce Turhan Sultan", History Studies, 5/2, 2013, s. 243-262.
KOYUNCU, Nuran, “Osmanlı Devleti’nde Sarrafların Mültezimlere Kefilliği”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, V/1 (2014), s. 295-326.
KÖPRÜLÜ, M. Fuad, "Hâce”, İA, c. 5, İstanbul 1988, s. 20-24.
KÖSE, Metin Ziya, “Galata’da Ermeni Sarraflar ve Kredi İlişkileri (1700-1720)”, Tarih Dergisi, s. 64, İstanbul 2016, s. 73-99.
Mehmed Süreyya, Sicil-i Osmani, 6 c., Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul 1996.
MESCİ, Çağlar, İstanbul Kadı Sicilleri Işığında Bey' Bi'l-istiğlâl Akitleri, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2017.
NEUMANN, Christoph K., “Birey olmanın alameti olarak tüketim kalıpları 18. yüzyıl Osmanlı meta evreninden örnek vakalar”, Tarih ve Toplum Yeni Yaklaşımlar, 8, İstanbul 2009, s. 7-47.
OĞUZ, Gülser, "61 Numaralı Edirne Şer’iye Siciline Göre Edirneli Kadınların Giyim Kuşam Kültürü", Milli Folklor, s. 92, Ankara 2011, s. 106–116.
OĞUZ, Gülser, "Tereke Kaydından Hareketle Bir Osmanlı Vezirinin 18. Yüzyılın Başlarındaki Yaşam Tarzı: Amcazâde Hüseyin Paşa", Milli Folklor, s. 88, Ankara 2010, s. 91-100.
OĞUZ, Gülser, “61 Numaralı Edirne Şer’iye Sicili’nden Hareketle Müslim-Gayri Müslim İlişkileri Üzerine Bir Deneme”, Kök Araştırmalar Dergisi, c. XII/1, Ankara 2010, s. 87-100.
OĞUZ, Gülser, “Tereke Kayıtlarının Güvenilirliği ve Kadıların Mirastan Mal Kaçırma Yöntemleri”, Turkish Studies, s. 9/1, Ankara 2014, s. 409-426.
OĞUZ, Gülser, Bir Osmanlı Kentinde Taşınır ve Taşınmaz Mal Varlığına Dayalı Servet Analizi: Edirne Örneği, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2013.
OĞUZ, Gülser, “Daltaban Mustafa Paşa’nın Hayatına Dair İzler: Tereke Kaydından Hareketle”, Kerkük Çok Irak Değil Prof. Dr. Eşref Buharalı’ya Armağan Türk Tarihine Dair Yazılar II, Ed.: Alpaslan Demir vd., Gece Kitaplığı, Ankara 2017, s. 409-422.
ORAL PALTACI, Özlem, “Osmanlı Tereke Kayıtlarının Sanat Tarihi Araştırmaları Açısından Önemine Yönelik Bazı Değerlendirmeler”, OTAM, s. 40, Ankara 2016, s. 327-354.
ÖĞÜN, Tuncay, "Osmanlı Devleti'nde Müsadere Uygulamaları", Osmanlı, c. 6, Ankara 1999, s. 371-383.
ÖNER, E. Saadet, İsveç Devlet Arşivi'nde Mahfûz İ.M. D'Ohsson Evrakı Tasnîf ve Tahlîli, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans
ÖZCAN, Tahsin, “Muhallefât”, DİA, c. 30, İstanbul 2005, s. 406-407.
ÖZKAYA, Hatice Gökçen, 18. Yüzyıl İstanbul’unda Barınma Kültürü ve Yaşam Koşulları, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2011.
ÖZLÜ, Zeynel, "XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısında Gaziantep Mutfağı", Milli Folklor, s. 72, Ankara 2006, s. 118–128.
ÖZLÜ, Zeynel, "Terekeler Işığında Göynükte Aile", Akademik Araştırmalar Dergisi, s. 29, 2006, s. 81–102.
ÖZTÜRK, Said, "Tereke Defterlerine Göre XVII. Asırda İstanbul'da Aile Nüfusu, Servet Yapısı ve Dağılımı", İstanbul Araştırmaları, s. 3, 1997, s. 21-58.
ÖZTÜRK, Temel, "1918 Numaralı Kadı Siciline Göre 18. Yüzyılda Trabzon'da Giyim- Kuşam Kültürü", Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 9/18, Ankara 2015, s. 9-28.
ÖZYALVAÇ, Şükriye Pınar, İstanbul Konut Mimarisinde Lüks ve Konfor (18. Yüzyıl), Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2015.
PAKALIN, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, c. II, İstanbul 1983.
PAMUK, Şevket, Osmanlı İmparatorluğu'nda Paranın Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul 2012.
PEHLİVAN, Zozan, The Rich and The Poor: Wealth Polarization in Late Eighteenth Century Ayntâb, Sabancı Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2008.
PHILLIOU, Christine M., Biography of an Empire: Governing Ottomans in an Age of Revolution, University of California Press, London 2011.
POLAT, Serkan, “Çapanoğlu Ahmed Paşa’nın Muhallefâtı”, Tarih Okulu Dergisi, s. XXIV, 2015, s. 85-120.
REINDL-KIEL, Hedda, "Osmanlı Yöneticileri Lüks Tüketimi ve Hediyeleşme", İSAM Konuşmaları Osmanlı Düşüncesi-Ahlâk-Hukuk-Felsefe-Kelâm, Haz.: Seyfi Kenan, İSAM Yay., İstanbul 2013, s. 137-151.
REYHAN, Cenk, Osmanlı'da Kapitalizmin Kökenleri, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul 2008.
Rûzmerre, I. Abdülhamid-III. Selim Dönemi Olayları Kronolojisi, Türk Tarih Kütüphanesi, Yazma: Y/1001.
SABEV, Orlin, "Osmanlı Toplumsal Tarihi İçin Değerli Kaynak Teşkil Eden Tereke ve Muhallefat Kayıtları", Osmanlı Coğrafyası Kültürel Arşiv Mirasının Yönetimi ve Tapu Arşivlerinin Rolü Uluslararası Kongresi 21-23 Kasım 2012, Bildiriler, c. I, Ankara 2013, s. 259-272.
SEVGEN, Necibe, “Nasıl Sömürüldük?: Sarraflar”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, 13 (1968), s. 46-59; 14 (1968), s. 66-68; 15 (1968), s. 59-65; 16 (1969), s. 54-61; 17 (1969), s. 62- 66; 18 (1969), s. 76-78; 19 (1969), s. 66-67; 20 (1969), s. 69-70; 21, s. 67-69; 22 (1969), s. 66-71; 23 (1969), s. 74-75; 24 (1969), s. 54-60; 25 (1969), s. 73-74.
SÖYLEMEZ, Faruk, "Malatya Mutasarrıfı Rişvanzade Ömer Paşa’nın Muhallefatı", OTAM, s. 27, Ankara 2011, s. 165-194.
SÖZEN, Zeynep, Fenerli Beyler, 110 Yılın Öyküsü (1711-1821), Aybay Yay., İstanbul 2000.
ŞAHİNER, Araks, The Sarrafs of İstanbul: Financiers of the Empire, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1995.
TANYELİ, Uğur, "Osmanlı Metropollerinde Evlerin Konfor ve Lüks Normları (XVI.- XVIII. yüzyıl), Soframız Nur Hanemiz Mamur: Osmanlı Maddi Kültüründe Yemek ve Barınak, Ed.: Suraiya Faroqhi-Christoph K. Neumann, Alfa Yay., İstanbul 2016, s. 333-350.
TAŞKIN, Ünal, Osmanlı Devleti'nde Kullanılan Ölçü ve Tartı Birimleri, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ 2005.
Taylesanizâde Hâfız Abdullah Efendi Tarihi, İstanbul'un Uzun Dört Yılı (1785-1789), Haz.: Feridun M. Emecen, TATAV Yay., İstanbul 2003.
TEKİN, Zeki, "Osmanlılarda Kürk Kullanımı", Türkler, c. X, Ankara 2002, s. 644-649.
TELCİ, Cahit, "Osmanlı Devletinde 18. yüzyılda Muhallefat ve Müsadere Süreci", Tarih İncelemeleri Dergisi, XXII/2 (2007), s. 145-166.
TUĞLACI, Pars, Tarih Boyunca Batı Ermenileri, c. I, Pars Yay., İstanbul 2004.
VAN DEN BOOGERT, Maurits H. Kapitülasyonlar ve Osmanlı Hukuk Sistemi 18. Yüzyılda kadılar, konsoloslar ve beratlılar, Türkiye İş Bankası Yay., İstanbul 2014.
YERASIMOS, Stefanos, "XVI. Yüzyılda İstanbul Evleri", Soframız Nur Hanemiz Mamur: Osmanlı Maddi Kültüründe Yemek ve Barınak, Ed.: Suraiya Faroqhi-Christoph K. Neumann, Alfa Yay., İstanbul 2016, s. 306-332.
YILDIZ, Kenan, "1782 İstanbul Yangını: Kadı Sicillerinden Tespit, Çıkarım ve Yorumlar", Uluslararası Osmanlı İstanbulu Sempozyumu II, Ed.: Feridun M. Emecen vd., İstanbul 2014, s. 707-722.