TANZİMAT’TAN BUGÜNE TÜRKİYE’DE EDEBİYAT TERİMLERİ SÖZLÜKLERİNE GENEL BİR BAKIŞ

Sözlük çalışmalarının önemli bir kısmını terim sözlükleri oluşturur. Edebiyat sahasının terimlerini tanımlayan, açıklayan, karşılaştıran ve örneklendiren çalışmalar genel anlamda edebiyat terimleri sözlükleridir. Tanzimat döneminden itibaren edebiyat terimleri sözlükleri klasik belagat geleneğinden ayrılarak sözlükbilimi sahasında kendine ait bir disiplin geliştirmiştir. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e ve günümüze edebiyat terimleri sözlükleri, nitelik ve nicelik olarak önemli aşama kaydetmiştir. Bu süre zarfında çoğu birbirine benzeyen; ancak gittikçe tanımladığı terim sayısı artan ve nitelik açısından gelişen terim sözlükleri hazırlanmıştır. Üzerinde yeterince çalışma yapılmamış bir saha olarak Türkiye’de edebiyat sözlüklerinin neler olduğu ve nitelikleri araştırmamızın temel problemini oluşturmaktadır. Bununla birlikte ciddi bir kurumsal bakış açısına ihtiyaç duyulan edebiyat terimleri sözlüklerinin kapsam sorunu nitelik sorunun açıklığa kavuşması açısından önem arz etmektedir. Bu makalede Tanzimat Dönemi’nden bugüne Türkiye’de edebiyat terimleri sözlükleri belli başlı eserler üzerinden ele alınacak ve edebiyat sözlüklerinin kapsamlılıkları üzerinde durulacaktır.

An Overview on the Literary Terminology Dictioneries in Turkey from Tanzimat Period to Today

Dictionaries of terminology constitute an important part of dictionary studies. Literature terminology dictionary is the dictionary type that defines the terminology in literature, explains them, makes comparisons and exemplifies the terms. Since the Tanzimat Period, the literary terminology dictionaries have been separated from the classical rhetoric tradition and have developed a discipline of their own in the field of lexicology. The literary terminology dictionaries have made important progress in terms of dictionaries, quality and quantity from the Tanzimat to the Republic Period and today. During this period, several dictionaries were prepared, mostly similar but rich in quality and quantity gradually. The main purpose of this study is to present the literary terminology dictionaries in Turkey in which the studies are very limited. Along with this, another point that this study focuses is to reveal the quality and the scope problem of literary terminology dictionaries which should be based on an corporate perspective. In this article, the literary terminology dictionaries will be examined from the Tanzimat period to today and the scope of these dictionaries will be revealed.

PDF

___

Akalın, L. Sami, Edebiyat Terimleri Sözlüğü, Varlık Yay., İstanbul 1966.
Bingöl, Zekeriya, “Sözlük ve Sözlükçülük Üzerine Bir Araştırma”, Akademik Bakış Dergisi, S. 9, 2006, s. 203-4.
Çağın, Şerife, “Eleştiri Terimleri Sözlüğü”, Yeni Türk Edebiyatı, S. 19, 2019, s. 134-8.
Dervişcemaloğlu, Bahar, “Göstergebilim”, www.ege-edebiyat.org, [Erişim Tarihi: 01.11.2016]
Karaalioğlu, Seyit Kemal, Edebiyat Terimleri Kılavuzu, İnkılap ve Aka Yay., İstanbul 1975.
Karataş, Turan, “Edebiyat Terimleri Kaynakçası Üzerine Bir Değerlendirme”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C. 4, S. 7, 2006, s. 411-27.
Muallim Naci, Istılahat-ı Edebiyye, hzl. M. A. Yekta Saraç, Gökkubbe Yay., İstanbul 2004.
Onay, Ahmet Talat, Eski Türk Edebiyatı’nda Mazmunlar ve İzahı, hzl. Cemal Kurnaz, MEB Yay., İstanbul 1996.
Öz, Asım, “Beşinci Sözlük”, www.timeturk.com, [Erişim Tarihi: 21.10.2016]
Püsküllüoğlu, Ali, Türkçe Sözlük, YKY, İstanbul 1995.
Sakar, Ekrem, “Ansiklopedik Divan Şiiri’nin Kısa Bir İncelemesi”, Ayraç, S. 50/51, 2014, s. 772-4.
Şemsettin Sami, Kâmûs’ül Âlâm, C. 1, Kaşgar Neşriyat, Ankara 1996.
Tahirü’l-Mevlevi, Edebiyat Lügatı, Âsâr-ı Milliye Kütüphanesi, İstanbul 1936.
Tökel, Dursun Ali, Divan Şiirinde Mitolojik Unsurlar: Şahıslar Mitolojisi, Akçağ Yay., Ankara 2000.
Türkçe Sözlük, TDK Yay., Ankara 1996.
Zülfikar, Hamza, Terim Sorunları ve Terim Yapma Yolları, TDK Yay., Ankara 2011.