İstanbul Ermeni Patrikliği’nin Osmanlı Hükümeti’yle Münasebetlerine Tesir Eden Dinamikler (18. Yüzyılın İlk Yarısı)
Bu çalışmada, 18. yüzyılın ilk yarısında İstanbul Ermeni Patrikliği’nin Osmanlı Hükümeti’yle olan münasebetlerinin ana çerçevesi ele alınmıştır. Araştırmanın asıl kaynakları, Başbakanlık Osmanlı Arşivi’ndeki belge ve defterlerden oluşmaktadır. Bunlar arasında özellikle İstanbul’daki patriklerin, çeşitli meselelerde hükümete sundukları arzuhâllerin önemli bir yeri vardır. Zira bu belgeler, muhtevanın yanı sıra, iki taraf arasındaki bürokratik mekanizmanın işleyişi hakkında da kıymetli bilgiler verir. Nitekim çalışmada, öncelikle belgelerin şekil özelliklerinden hareketle, münasebetlerin görünürdeki işleyişine bakılmıştır. Daha sonra yazışmaların muhtevaları incelenerek, patriklik makamının hükümetle olan münasebetlerine tesir eden başlıca dinamiklerin (marhasa tayinleri, malî meseleler, Kudüs Patrikliği ile münasebetler, cemaat içindeki yozlaşma vb.) neler olduğu gösterilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Osmanlı Devleti, 18. Yüzyıl, İstanbul Ermeni Patrikliği
The Dynamics Affecting the Relations of Armenian Patriarchate With the Ottoman Government (The First Half of the 18th Century)
In this study, the main framework of the relationship of Istanbul Armenian Patriarchate with the Ottoman Government in the first half of the 18th century has been discussed. The original sources of the study consist of the documents and records in the Prime Ministry Ottoman Archives. Especially among these sources, the petitions (arzuhâls) about various issues which were submitted to the Government by Armenian Patriarchs are very important. They provide valuable information about the bureaucratic process between the two sides. Thus, in this study, firstly, based on the formal properties of the documents, the visible action of the relationship has been reviewed. Later, by viewing the content of the records, it has been tried to be understood what the main dynamics are (such as the appointment of marhasa, fiscal issues, the relation with Jerusalem Patriarchate, corruption among the community etc.) that affected the relationship of the Patriarchate with the Ottoman Government.
Keywords:
Ottoman State, 18th Century, Istanbul Armenian Patriarchate,
___
- Kamil Kepeci (KK), nr. 2542-1, 2542-2, 2542-8.
- Mühimme Defteri (MD), nr. 111.
- İbnülemin Dahiliye, nr. 1241, 1811, 1863, 2082, 2462, 2955.
- Cevdet Adliye, nr. 51, 77, 1023, 3034, 3351, 3489, 4780.
- Bâb-ı Defteri Piskoposluk Kalemi (D.PSK), Dosya no / Gömlek no: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 12.
- Bâb-ı Asafi Divan (Beylikçi) Kalemi (A.DVN), Dosya no / Gömlek no: 812/82, 936/49, 1138/61, 1144/5, 1141/51.
- ADIYEKE, Nuri, “Islahat Fermanı Öncesinde Osmanlı İmparatorluğu’nda Millet Sistemi ve Gayrimüslimlerin Yaşantılarına Dair”, Osmanlı, C. 4, Yeni Türkiye Yayınları, (Ankara 1999), s. 255-261.
- AHMED REFİK, Onikinci Asr-ı Hicride İstanbul Hayatı (1100-1200/1689-1785), İstanbul 1988.
- BOUMOUTIAN, George A., Ermeni Tarihi, Ermeni Halklarının Tarihine Kısa Bakış, Çeviri: Ender Abadoğlu - Ohannes Kılıçdağı, Aras Yayıncılık, İstanbul 1011.
- BOZDOĞAN, Günay Göksu-Füsun Üstel-Karin Karakaşlı-Ferhat Kentel, Türkiye’de Ermeniler, Cemaat-Birey-Yurttaş, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2009.
- BRAUDE, Benjamin, “Foundation Myths of the Millet System”, Christians and Jews in the Ottoman Empire, the Functioning of a Plural Society, ed. B. Braude & B. Lewis, C. I, New York 1982, s. 69-88.
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 2015
- Yayıncı: Selim Hilmi Özkan