I.Mahmud Döneminde Habsburg Elçilerine Verilen Ziyafetler [1730-1754]

Diplomasi, uluslararası ilişkileri inceleyerek mevcut problemi müzakere yoluyla çözüme kavuşturan bir kavramdır. Devletler bu kavramı bünyelerinde geliştirerek kendilerine has diplomasi kaidelerini oluştururlar. Köklü bir geçmişe sahip olan Osmanlı Devleti de zamanla kendi diplomasi kaidelerini oluşturarak elçiler vasıtasıyla diğer devletlerle olan ilişkilerini yürüttü. Devletlerarası ilişkileri yürütmede önemli görevler üstlenen elçiler, diplomasinin önemli aktörleri arasında yer aldı. Çalışmada Osmanlı diplomasisinde elçi kabullerinde uygulanan ziyafet meselesi, Sultan I. Mahmud döneminde (1730-1754) Habsburg elçilerine verilen ziyafetler özelinde ele alındı. Bu noktada araştırmanın temel amacı, Osmanlı’da genel elçi kabulleri üzerinden I. Mahmud döneminde gelen Habsburg elçilerine verilen ziyafetleri ortaya koymaktır. Çalışmada I. Mahmud döneminde Avusturya’dan gelen üç elçinin (Leopold von Talman, Anton Korfiz Ulefeld, Heinrich Freiherr von Penckler) Babıâli’deki kabulü ile bunlar için yapılan harcama ve muameleler ile verilen ziyafetlerin ana hatları üzerinde tespit ve değerlendirmeler yapıldı. İlgili tespitler için döneme ait arşiv vesikaları, kronikler, teşrifat defterleri ve diğer araştırma eserlerinden istifade edildi. Araştırma sonrasında I. Mahmud döneminde Avusturya’dan gelen elçilere Osmanlı Devleti’ndeki genel elçi kabulü temaüllerine uygun bir şekilde muamelelerin yapıldığı, farklılıkların ise dönemsel ve elçinin geliş amacı ile statüsü gibi farklılıklardan kaynaklandığı sonucuna varıldı.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı, Habsburg, Diplomasi, Elçi, Ziyafet

Feast Given to Habsburg Ambassadors in the Period of Mahmud I [1730-1754]

Diplomacy is a concept that finds a solution to the existing problem via negotiation by analysing international relations. Governments create their specific diplomacy rules by developing this concept within them. Ottoman Empire, which had a well-set history, also maintained its relations with other nations by developing its own diplomacy rules in time through ambassadors. Ambassadors, who take on significant tasks in maintaining international relations, played great roles in diplomacy. In this paper, “The Banquet Issue” applied during ambassador appointments in Ottoman diplomacy is handled specifically to banquets thrown for Habsburg ambassadors under the rule of Sultan Mahmud I (1730-1754). At this point, the primary purpose of the research is to present the banquets that were thrown for Habsburg ambassadors that came under the rule of Mahmud I via the appointments of ambassadors in general. In this paper, detections and evaluations outlineof the acceptance of three ambassadors (Leopold von Talman, Anton Korfiz Ulefeld, Heinrich Freiherr von Penckler) that came from Austria under the rule of Mahmud I in sublime Porte and the deals and expenses that were made for them with banquets that were thrown. Archive records, chronicles, protocol books, and other research works of that time were made use of for related detections. After the research, it was concluded that during the reign of Mahmud I, the ambassadors from Austria were treated in accordance with the general envoy acceptance trends in the Ottoman Empire, and the differences were due to differences such as the period and the status of the ambassador's arrival.

Keywords:

Ottoman, Habsburg, Diplomacy, Ambassador, Banquet,

PDF

___

T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA.)
BOA, Ali Emiri Sultan III. Ahmed (AE. SAMD.III),1/18; 227/21845;227/21859; 230/22050.
BOA, Sultan I. Mahmud (AE. SMHD) 63/4093; 83/5573;108/7760; 115/8317; 115/8317; 147/10965;156/11718; 195/15279;239/19193; 257/20906;
BOA, Dahiliye (C.DH) 189/9447.
BOA, Cevdet Hariciye (C.HR) 32/1590; 65/3246; 65/3248; 72/3555; 81/4047; 88/4386;97/4824; 107/5344; 130/6452; 143/7148; 153/7604; 155/7712;157/7816; 161/8024; 180/8976; 180/8985; 184/9165;
BOA, C.HR 184/9184.
BOA, Saray (C.SM) 141/7062.
BOA, Hariciye (İE.HR)9/871.
BOA. İE.HR 9/939.
BOA. İE.HR 11/1048.
BOA, Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Evrak (TSMA, E.) 1283/23.
Kaynak Eserler ve İncelemeler
Baykal, Ebru. “Osmanlılarda Törenler”, Yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi, 2008.
Bozkurt, Nurgül. “Avusturya Kapı Kethüdalığı (1700 1736)”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı 13, (2002):245-259.
Çağlayan, Harun. “Elçi ve Vekil Bağlamında Nübüvvet,” e-makâlât Mezhep Araştırmaları, 8/II (2015): 67-95.
Çevik, Can. “Naili Abdullah Paşa Defter-i Teşrifat”, Yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi, 2018.
El-Haj, Rıfa’at Ali Abou. Modern Devletin Doğası: 16. yüzyıldan 18. yüzyıla Osmanlı İmparatorluğu, Çev. Oktay Özel ve Canay Şahin. Ankara: İmge Kitabevi, 2000.
Ercan, Hüseyin Onur. “Neşadabad ve Çerağan Sahil Saraylarında İki Özel Gün: Belgrad Anlaşmasının Kalıcı Olarak Temdidi”, Marmara Üniversitesi Türkoloji Dergisi, 8/I (2021):1-25.
Eyice, Semavi. “İmrahor Çeşmesi ve Kasrı”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XXII (İstanbul, 2000), ss. 226-228.
Gümüş, Hasret. “1736-1739 Osmanlı Rus ve Avusturya Savaşında Arabuluculuk Yapan Devletler ve Bu Devlet Elçilerine Verilen Tayinatlar Hakkında Bir Değerlendirme”, Karadeniz Teknik Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 1/I (2021):16-27.
Gürcan, Fatih. “Osmanlı-Avusturya Rekabetinde Çasarlık İmgesi ve Zitvatorok Antlaşması”, Mavi Atlas, 9/II (2021):182-190.
Haydaroğlu, İlknur. “Osmanlı Saray Mutfağından Notlar”, Tarih Araştırmaları Dergisi, 22/XXXIV (2003):1-10.
Hurewitz, Jacob Coleman. “The Europeanization of Ottoman Diplomacy: The Conversiom From Unılateralism To Reciprocity In The Nıneteenth Century” Belleten,25/XCIX (1964):455- 466.
İpşirli, Mehmet. “Elçi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XI (İstanbul 1995), ss. 3-15.
Kahraman, Kemal. “Aynalıkavak Kasrı Duvar Yazılrına Yansıyan Osmanlı-İran Rekabeti”, Vakanüvis-Uluslar arası Araştırma Dergisi, 7/I (2022):98-144.
Karaca, Filiz. “Teşrifat”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XL (İstanbul 2011), ss.570-572.
Keleş, Merve Güner. “Sadaret 349 Numaralı Teşrifat Defteri Işığında Merasimler”, yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi,2019.
Kellner, Julia. “Spionageabwehr in der Frühen Neuzeit Verschlüsselung in der Korrespondenz des Diplomaten Leopold von Talman mit dem Wiener Hofkriegsrat”, Pota K Zgodovınskemu Spoznanju Nasega Časa Wege Zum Hıstorıschen Erkennen Unserer Zeıt, Ed. Sašo Jerše-Filip Draženović, 30, (2020):129-141.
Kolçak, Özgür. “Habsburg Elçisi Walter Leslie’nin Osmanlı Devlet Yapısına Dair Gözlemleri (1665)”, Tarih Dergisi, 0/LIV (2012):55-89.
Kurtaran, Uğur ve Zeynep Karaca. “XVIII.Yüzyıl Osmanlı-Avusturya İlişkilerinde Diplomatik Temasın Görünen Yüzü: Hediyeleşme”, Tarih Gelecek Dergisi, 6/IV (2019):1187-1218.
Kurtaran, Uğur. “ Marquis Louis Sauveur De Villeneuve’nin İstanbul Elçiliği Ve Faaliyetleri (1728-1741)”, Tarih Araştırmaları Dergisi, 41/LXXI (2022):276-323.
Kurtaran, Uğur. “Heinrich Christoph Freihher Von Penckler’in İstanbul Elçiliği ve Faaliyetleri”, Cappadocia Journal Of History And Social Sciences, 10 (2018):222-251.
Kurtaran, Uğur. “Karlofça Anlatlaşmasından Sonra İstanbul’a Gelen Yabancı Elçilerin Ağırlanması ve Yapılan Harcamalar”, Tarih Araştırmalar Dergisi, 37/LXIII (2018):331-370.
Kurtaran, Uğur. “Osmanlı Devleti’nde Elçi Kabul Örneği: Belgrad Anlaşmasından Sonra İstanbul’a Gelen Avusturya ve Rus Elçilerinin Kabulü”, Osmanlı Devleti’nin Diplomasi Tarihi-Makaleler 1, ed., Mehmed Alaaddin Yalçınkaya-Uğur Kurtaran, Ankara: Altınordu Yayınları, 2020.
Kurtaran, Uğur. “Osmanlı’da bir elçi mübadelesi Örneği: Pasarofça Antlaşması’ndan Sonra Osmanlı-Habsburg Elçi Mübadelesi”, Journal of Social and Humanities Sciences Research, 8/LXXVII (2021):3179-3214.
Kurtaran, Uğur. “Pasarofça Antlaşması’na Göre Yapılan Sınır Tahdit Çalışmaları ve Belirlenen Yeni Sınırlar”, Journal of Social and Humanities Sciences Research, 15/LV (2018):285-300.
Kurtaran, Uğur. “XVIII.Yüzyıl Osmanlı-Avusturya Siyasi İlişkileri”, Tarih Okulu Dergisi, 7/XVII (2014):393-419.
Ortaylı, İlber. “Mübadele” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XIII (Ankara,2020), ss.422-423.
Önal, Ahmet. “Payitaht İstanbul’da Osmanlı Merasimleri”, Antik Çağdan XXI.Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 2015.
Özcan, Abdülkadir. “I. Mahmud”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XXVII (Ankara,2003), ss.348-352.
Özkan, Selim Hilmi, Osmanlı Devleti ve Diplomasi, İstanbul: İdeal Kültür Yayınları, 2017.
Pamuk, Şevket. “Kuruş”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XXVI (Ankara 2002), ss. 458-459.
Purgstall, Baron Joseph Von Hammer, “Büyük Osmanlı Tarihi”, 8, Üçdal Neşriyat.
Rasim, Ahmed. “Osmanlı Tarihi”, C.3, Düz. Metin Hasırcı. İstanbul: Emir Yayınları,1999.
Sahillioğlu, Halil. “Akçe”, Türkiye Diyanet İslam Vakfı İslâm Ansiklopedisi, II (İstanbul 1989), ss. 224-227.
Sezgin, Aybüke Ceyhun ve Pınar Durmaz. “Osmanlı Mutfak Kültüründe Şerbetlerin Yeri ve Tüketimi“, Journal Of Tourism and Gastronomy Studies, 7/II (2019): 1499-1518.
Şemdanizade Fındıklılı Süleyman Efendi, Mür’it-i Tevârih. C. I, Haz., M. Münir Aktepe. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Matbaası, 1976.
Tebly, Karl. “Nemçe İmparatorlarının İstanbul’a Yolladığı Elçi Heyetleri Ve Bunların Kültür Tarihi Bakımından Önemli Tarafları”, (Çev: Bekir Sıtkı Baykal), Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi, 0/XII, (1969):247-263.
Topaktaş, Hacer. “Babıali’nin Tayinat Uygulamalarında Avusturya Elçileri (18. yüzyıl), Near East Historical Review, 11/II (2021):1-8.
Topaktaş, Hacer. “Osmanlı Diplomasisinde “Tayinat” Sisteminin Uygulanışı ve Kaldırılışı (1794) Üzerine Bazı Tespitler”, Akademik İncelemeler Dergisi (Journal of Academic Inquiries), 10/I (2015):31-49.
Vakanüvis Mehmet Suphî Efendi. Subhi Tarihî, Haz., Mesut Aydıner.İstanbul: Kitapevi Yayınları, 2007.
Vıntrova, Lenka. “Prosper Antonín Berchtold a jeho cestovní deník z roku 1740”, KUBEŠ, Jiří (red.), Vyšší šlechta v českých zemích v období baroka (1650-1750), (2007): 91-105.
Yıldız, Yusuf. “18. Yüzyıla Kadar Avusturya Elçilerinin Osmanlı Devleti’ndeki İaşeleri Ve Elçilik Hediyeleri“, Tarih Okulu Dergisi (Journal of History School) , 11/XXXIII (2018): 427-441.
Yurdusev, A. Nuri (Ed.), “Introduction”, Ottoman Diplomacy Conventional or Unconvertiona, Basingstoke & New York: Palgrave Macmillan, 2004.
İnternet Kaynakları
https://tr.wikipedia.org/wiki/Habsburg_Monar%C5%9Fisi
https://tr.wikipedia.org/wiki/I._Franz_(Kutsal_Roma_imparatoru)